آمونیاك
اشاره
مجتمع پتروشیمی رازی كه بزرگترین تولیدكننده آمونیاك، كود اوره، اسید سولفوریك و گوگرد وهمچنین تنها تولیدكننده كودهای اسید فسفریك و كود دی آمونیم فسفات (كود مخلوط فسفات وسولفات آمونیم) در كشور است در زمینی به مساحت 100 هكتار در منطقه بندرامام، واقع درشمال شرقی خورموسی در 66 كیلومتری از مدخل ورودی خلیج فارس واقع شده است. این مجتمع درطول جنگ صدمات فراوانی دید به طوری كه پس از جنگ و بازسازی های اولیه توان تولید آن به 2 میلیون و 400 تن در سال رسید و در حال حاضر پروژه هایی برای توسعه و افزایش تولید در دست اجرا می باشدكه انتظار می رود با پایان یافتن آنها میزان تولیدات آن به 3 میلیون و 700 هزار تن در سال برسد.
مهندس احمدی دشتی مدیرعامل شركت سهامی پتروشیمی رازی در گفت وگو با مشعل به معرفی این شركت و برنامه های آینده آن پرداخته است كه تقدیم می شود.
مهندس علی اكبر احمدی دشتی در سال 1334 در آبادان به دنیا آمد. وی در سال 1353 در رشته مهندسی مكانیك در دانشكده نفت آبادان مشغول به تحصیل شد و در سال 1354 به استخدام شركت نفت درآمد. مهندس دشتی طی سال های گذشته در سمت های بازرسی فنی پالایشگاه آبادان، بازرس واحدهای تولیدی طرح گسترش پتروشیمی شیراز، رئیس بازرسی فنی واحدهای تولیدی پتروشیمی شیراز، رئیس مهندسی عمومی پتروشیمی شیراز، معاون خدمات فنی پتروشیمی شیراز، معاون مجتمع پتروشیمی خراسان، رئیس مجتمع پتروشیمی خراسان و رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شركت سهامی پتروشیمی خراسان خدمت كرده است. مهندس احمدی دشتی در 31 شهریورماه 1383 به سمت رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شركت سهامی پتروشیمی رازی منصوب شد.
هدف از تاسیس مجتمع پتروشیمی رازی چه بوده است و در حال حاضر چه هدفی را دنبال می كند؟
مجتمع پتروشیمی رازی با هدف تولید كودهای شیمیایی اوره و دی آمونیوم فسفات و مواد شیمیایی مورد مصرف این كود ها در سال 1349 احداث شده است. در سال های اخیر در راستای افزایش تولید ودستیابی به ظرفیت اسمی واحدها و همچنین توسعه صادرات برون مرزی پروژه هایی برای رسیدن به این اهداف تعریف و در دست اجرا قرار گرفته است.
محصولات تولیدی مجتمع چیست و با چه ظرفیتی تولید می شود؟
مجتمع پتروشیمی رازی محصولات متنوعی را تولید می كند. ظرفیت اسمی اهم محصولات تولیدی این مجتمع، سالانه عبارتند از: آمونیاك 660 هزار تن، كودهای شیمیایی اوره 784 هزار تن، اسیدسولفوریك 627 هزار تن، اسید فسفریك 255 هزار تن، D.A.P 450 هزار تن و گوگرد 508 هزار تن،مجموع ظرفیت اسمی تولید مجتمع سالانه 3 میلیون و 284 هزار تن است.
لازم به ذكر است مجتمع پتروشیمی رازی به عنوان دومین قطب صنعت پتروشیمی كشور در حال حاضر بزرگترین تولیدكننده آمونیاك و كودهای شیمیایی در كشور است. در این مجتمع سالانه بیش ازیك میلیون تن كودهای شیمیایی اوره و دیآمونیوم فسفات تولید و به منابع مصرف در كشور صادرمی شود. هم اكنون نیز كود اوره با روش جدید دانه بندی اوره (اوره گرانول) در برنامه صادرات مجتمع به خارج از كشور قرار گرفته است.
آیا طراحی در خصوص ارتقای ظرفیت و یا تولید محصول جدیدی در دست دارید؟
بله، از آنجا كه مجتمع پتروشیمی رازی از مجتمع های قدیمی در صنعت پتروشیمی است، لذا با توجه به قدمت آن نیازمند اجرای پروژه های بازسازی و نوسازی در كلیه واحدهای تولیدی آن می باشد. درهمین راستا بخش عظیمی از توان و انرژی مدیریت و كاركنان هم زمان با تولید، مصروف پروژه ها می شود. تاكنون اكثر واحدهای این شركت با هدف امكان بهره برداری مطمئن در سال های آتی در دستوركار شركت قرار گرفته اند كه در این رابطه بازسازی و نوسازی و افزایش ظرفیت تولید واحد اوره شماره 2تا سقف 1800 تن در روز در حال اجراست و شركت طرف قرارداد به نام «تكنی مونت متولی» مجری امورمهندسی و خدمات خرید این پروژه بوده و در حال حاضر 35 درصد عملیات آن به پیش رفته است و براساس زمان پیشبینی شده، پروژه مذكور در اوایل سال 84 به بهره برداری خواهد رسید.
پروژه آمونیاك سوم (آمونیاك جدید) این مجتمع بر حسب پتانسیل های بالقوه در پتروشیمی رازی باظرفیت 2050 تن در روز مختص صادرات برون مرزی است كه توسط شركت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی در حال انجام است.
طرح آمونیاك سوم پتروشیمی رازی در حال حاضر 35 درصد پیشرفت فیزیكی داشته و در برنامه است كه اواخر سال 1383 مورد بهره برداری قرار گیرد.
احداث واحد جدید اسید فسفریك توسط شركت ایران فسفات و پروژه های بازسازی و نوسازی واحد فعلی اسید فسفریك و واحدهای دی آمونیوم فسفات، تصفیه گاز و همچنین خرید و نصب دیگ های مولد بخار شماره 8 و 9 و توربین بخاری برق شماره 3 از جمله پروژه های مهمی هستند كه دردستور كار این شركت قرار گرفته اند.
آخرین طرح های اجرا شده در مجتمع چیست و چه مشخصات فنی و مالی دارد؟
طرحهای متعددی با اهداف افزایش تولید و كاهش ضایعات زیست محیطی در پتروشیمی رازی به ثمر رسیده اند و آخرین پروژه ها عبارتند از:
راه اندازی اولین واحد اوره گرانول در كشور با ظرفیت 1800 تن در روز جهت مصارف داخلی وصادرات این محصول، احداث واحد جدید تصفیه خانه بهداشتی در جنوب شرق مجتمع به منظوراجرای تعهدات زیست محیطی، راه اندازی ساختمان جدید اداری جهت متمركز شدن واحدهای خدمات فنی در سطح مجتمع، توسعه فضای سبز به میزان ده هكتار در سطح مجتمع كه خوشبختانه تمام این پروژه ها به بهره برداری رسیده اند.
نحوه تامین سرمایه اجرای طرح های مجتمع از چه منابعی و چگونه بوده است؟
سرمایه گذاری جهت طرح های جدید از طریق منابع داخل شركت تامین اعتبار شده و با توجه به رعایت مقررات و آیین نامه های كمیسیون معاملات نفت از طریق مناقصه های بین المللی و یا داخلی،شركت های مجری به صورت پیمانكار انتخاب می شوند.
خوراك های مصرفی مجتمع از كجا و به چه میزان تامین می شود؟
خوراك عمده كارخانه های پتروشیمی رازی گاز ترش است كه از شش حلقه چاه گازی واقع در مسجدسلیمان استحصال شده و پس از نم زدایی در این منطقه توسط خط لوله ای به مسافت 174 كیلومتر به واحدهای پالایش گاز در مجتمع انتقال داده می شود. وجه تمایز این قطب مهم تولیدی با سایرمجتمع های پتروشیمی در كشور داشتن مسئولیت خطیر استخراج، بهره برداری و گازرسانی این خوراك است كه روزانه با ظرفیت 220 میلیون فوت مكعب از مسجدسلیمان تا واحدهای مجتمع در جریان بوده و از این رهگذر روزانه حدود 10 هزار تن فراورده های پتروشیمی و شیمیایی تولید می شود و از طرف دیگر خدمات قابل ملاحظه ای نیز به محیط زیست در منطقه مسجدسلیمان ارائه می شود. خوراك دوم مجتمع جهت تولید اسید فسفریك، خاك فسفات (فسفات كلسیم) است كه قبلاً از خاك ایالت فلوریدای آمریكا تامین می شد اما بعد از قطع رابطه با این كشور، از كشورهای آفریقایی نظیر اردن، مراكش و تونس از طریق اسكله های اختصاصی وارد مجتمع می گردد.
محصولات تولیدی مجتمع در چه صنایعی كاربرد دارد؟
محصولات تولیدی مجتمع پتروشیمی رازی كاربردهای گوناگونی دارند كه اهم آنها عبارتند از:
گوگرد جهت تولید كبریت سازی، كودها، مصارف دارویی، لاستیك سازی، ضدقارچ های گیاهی وعایق های الكتریكی. اسید سولفوریك جهت تولید كودهای شیمیایی، باطری سازی، رنگ سازی،مهمات سازی، تولید مس و دیگر اسیدها. اسید فسفریك جهت تولید تركیبات كلسیم دار (صنایع غذایی-دارویی-خمیردندان) تركیبات سدیم (تری پلی فسفات) و انواع تركیبات جانبی شیمیایی.آمونیاك جهت تولید كودهای شیمیایی، اسید نیتریك، حشره كش ها، مهمات سازی، سردخانه ها ومصارف دارویی. كود شیمیایی اوره جهت تولیدات كشاورزی (گیاهان ساقه ای) و كارخانه های ملامین سازی و كودشیمیایی دی آمونیوم فسفات جهت مصارف كشاورزی (گیاهان ریشه ای).
كدامیك از محصولات مجتمع و به چه میزان به خارج از كشور صادر می شود؟
محصولات صادراتی مجتمع پتروشیمی رازی در سال 1382 عبارت بودند از: آمونیاك 158 هزار تن،اسید سولفوریك 49 هزار تن، كود اوره گرانول و پریل 63 هزار تن و گوگرد گرانول بیش از 320 هزار تن ودر برنامه است كه در سال 1383 ارقام فوق افزایش یافته و كود گرانول اوره به میزان 170 هزار تن صادرشود.
ارزش محصولات تولیدی مجتمع به چه میزان است؟
بر اساس آمار استخراج شده ارزش محصولات تولیدی پتروشیمی رازی در پایان سال 1382 به میزان967 میلیارد ریال بوده است.
در زمینه ایمنی و محیط زیست، مجتمع پتروشیمی رازی چه اقداماتی انجام داده است؟
بر اساس الزامات زیست محیطی كه دستاورد اخذ گواهینامه ایزو 14001 و 18001 (OHSAS)است، این مجتمع كلیه برنامه های ایمنی و زیست محیطی خود را در جهت بهبود مستمر آرایش داده وجهت نیل به این هدف برنامه هایی را در قالب پروژه های بزرگ و كوچك تعریف كرده است. در این خصوص میتوان به این موارد اشاره كرد.
- در بخش محیط زیست: اندازه گیری گازهای خروجی از فرایندهای مختلف و همچنین سنجش كیفیت هوای محیط كارخانه دوبار در سال توسط شركت مهندسی معتبر انجام و نتایج توسط كارشناسان مجتمع مورد بررسی و آنالیز قرار می گیرد و در مواردی كه انحرافی از حدود استاندارد مشاهده گردد برنامه ای جهت كاهش آلاینده مزبور تعریف و به مورد اجرا گذاشته می شود. در بخش پساب، در سال گذشته مجتمع موفق به جمع آوری پساب های غیر بهداشتی با احداث تصفیه خانه و راه اندازی آن شده است. در بخش پساب شیمیایی، ضمن كنترل میزان آلاینده ها توسط آزمایشگاه معتمد (قابل قبول سازمان محیط زیست و مجتمع) برای كاهش موارد بیشتر از حد مجاز، پروژه هایی تعریف شده است تاآلاینده های منابع تولید كنترل شود. همچنین برنامه ای قابل دسترس و اقتصادی برای احداث تصفیه خانه شیمیایی در دست تهیه و اجراست.
- - در بخش جامدات: كلیه موارد آلاینده جامد تحت كنترل مجتمع بوده و تا نهایی شدن بحث(LANDFILL) در مجتمع نگهداری می شود كه عمده این موارد كاتالیست های مستعمل واحدهای تولیدی هستند. در بخش ایمنی، ضمن اشاعه فرهنگ ایمنی در بین كاركنان رسمی و پیمانكار با ارائه آموزش های لازم و نصب تابلوهای هشداردهنده و پیام های آموزشی در جهت هر چه ایمن سازی محیط كار جهت كاركنان این امر به صورت مستمر انجام می شود.
فعالیت های آموزشی مجتمع چگونه است و در سال گذشته چه تعداد از كاركنان آموزش دیده اند؟
اداره آموزش مجتمع پتروشیمی رازی بر اساس نیازهای آموزشی كاركنان در ابتدای هر سال تقویم آموزشی تهیه و با همكاری مراكز آموزشی درون سازمان و خارج از سازمان برگزار می كند.
در سال گذشته این اداره دوره های فنی تخصصی، مدیریتی، رایانه و زبان و دوره های فنی و حرفه ای جهت كاركنان زیر دیپلم كه در مجموع 4702 نفر برابر با 76560 نفرساعت آموزشی بود را برگزار كرده است.
ویژگی های مجتمع پتروشیمی رازی چیست؟
با توجه به قدمت این مجتمع و خسارات ناشی از دوران دفاع مقدس، پروژه های مهم بهینه سازی واحدهای تولیدی در زمینه بازسازی و نوسازی واحدها همراه با نصب سیستم های جدید كنترل به انجام رسیده است. احداث و به ثمر رسیدن واحدهای جدیدی چون، واحد دانه بندی گوگرد (آخرین پدیده تولید گوگرد در دنیا)، واحد جدید گرانول اوره برای اولین بار در كشور، واحد تفكیك مایعات گازی،توسعه واحد اوره شماره یك و احداث واحدهای جدید زلال كننده آب خام و تصفیه آب صنعتی ازاقدامات ارزنده ای بود كه موجب احیای این مجتمع قدیمی بر اساس سیستم های جدید تولید و بر وفق استانداردهای زیست محیطی شد. جایگاه این مجتمع مهم تولیدی در سطح كشور به عنوان دومین تولیدكننده صنعت پتروشیمی و در جهان به عنوان اولین مصرف كننده گاز ترش از ویژگی های قابل توجه آن است.
چه تعداد پرسنل و با چه سطح تحصیلی در مجتمع فعالیت می كنند؟
مجموع پرسنل رسمی این مجتمع 1779 نفر بوده است در مقطع زیر دیپلم 765 نفر، دیپلم 604 نفر،فوق دیپلم 79 نفر، لیسانس 316 نفر و فوق لیسانس 15 نفر هستند.
لازم به ذكر است كه روزانه یك هزار نفر از كاركنان پیمانكاران نیز در واحدهای تعمیراتی و خدماتی مجتمع در حال كار هستند.