علم دامپزشكی

دامپزشكی علم شناخت بیماریهای دامی اعم از بیماریهای مشترك بین انسان و حیوان یا بیماریهای خاص دام، پیشگیری از بیماریها و همچنین علم تغذیه انسان و دام می باشد

علم دامپزشكی

خلاصه ای از دامپزشكی

دامپزشكی علم شناخت بیماریهای دامی اعم از بیماریهای مشترك بین انسان و حیوان یا بیماریهای خاص دام، پیشگیری از بیماریها و همچنین علم تغذیه انسان و دام می باشد.

در نشریه سازمان بهداشت جهانی آمده است هدف نهایی دامپزشكی درمان حیوانات نیست بلكه دقیقا تامین مواد غذایی و بهداشت انسان می باشد چرا كه با واكسیناسیون دامها می توان از مرگ و میر آنها جلوگیری كرد و بر میزان فرآورده های دامی افزود.

در نتیجه مواد پروتئینی لازم را برای جیره غذایی انسان تامین نمود موادی كه مقاومت انسان بخصوص كودكان را در مقابل كلیه بیماریها افزایش می دهد و نه تنها باعث كاهش قابل ملاحظه هزینه های درمان می شود بلكه جامعه ای سالم و فعال بوجود خواهد آورد.

یك دامپزشك علاوه بر دانش بسیارو قدرت تجزیه وتحلیل باید زیرك و هوشیار باشد تا بتواند نوع بیماری دام را تشخیص دهد و در درس زیست شناسی قوی باشد.

همچنین بر زبان انگلیسی مسلط باشد. رشته دامپزشكی در دو مقطع دكتری و كاردانی دامپزشكی دانشجو می پذیرد . در زیر به شمه ای از فعالیتها و اهداف تاسیس این رشته اشاره می نماییم .

1 – دكترای دامپزشكی : هدف تربیت دامپزشكان ورزیده در زمینه پیشگیری ریشه كنی درمان بیماریهای دامی تامین بهداشت عمومی از طریق كنترل بیماریهای مشترك انسان و دام و كنترل بهداشتی مواد غذایی با منشاء‌دامی است . طول دوره حداقل 5.5 سال و بطور متوسط 6 سال است .كارآیی فارغ التحصیلان عبارت است از : تشخیص، پیشگیری ،ریشه كنی و درمان بیماریهای دامی در دامداریهای سنتی صنعتی ، مدیریت واحدهای دامپزشكی برنامه ریزی و تحقیق پیرامون معضلات دامپزشكی ، مبارزه با بیماریهای مشترك ، تدریس و تحقیق در دانشكده ها و آموزشكده های دامپزشكی و پژوهش در موسسات تحقیقات ذیربط و امكان ادامه تحصیلات در دوره های تخصصی دامپزشكی وجود دارد.

كاردانی دامپزشكی : هدف تربیت افراد كارآمدی است كه با راهنمایی و نظارت علمی دكترهای دامپزشك بتوانند در امر كنترل بیماریهای دامی بیماریهای مشترك انسان و دام و كنترل بهداشتی مواد خوراكی با منشاء دامی به فعالیت بپردازند. طول دوره حداقل 2 سال است . درحال حاضر ادامه تحصیل دراین رشته از طریق شركت مجدد در آزمون سراسری و انتخاب رشته دكتری دامپزشكی ویا شركت در آزمون كارشناسی ناپیوسته و انتخاب رشتهء‌علوم آزمایشگاهی دامپزشكی امكان پذیر است . مهمترین وظایف فارغ التحصیلان عبارت است از: همكاری در پیشگیری و ریشه كنی بیماریها ی دامی ، بیماریهای مشترك انسان و دام ، كنترل بهداشتی مواد خوراكی با منشاء‌دامی در آزمایشگاهها و كشتارگاهها ، در آزمایشگاههای دانشكده ها ، آموزشكده های دامپزشكی ، سازمانهای تحقیقاتی ذیربط ، مدیریت فنی و ارائه خدمات فنی در حد تكنسین در بخشهای استانهای كشور. .

سیری در آیات قرآن و احادیث نبوی و ائمه اطهار در مورد حیوانات

در سوره های مختلفی از قرآن كریم حیوانات مورد بحث قرار گرفته اند و از تسبیح آنان به درگاه خداوند تدبر و تفكر در آفرینش آنها به عنوان نشانه های قدرت پروردگار نوعی حیوان شناسی و موارد دیگری یاد شده است . همچینن در احادیث نبوی و امامان از ترحم و حمایت از حیوانات و نكات بهداشتی ذكر گردیده است . به عنوان مثال در مورد اسب : سوره و العادیات آیه های 1-5 «به نام خداوند بخشنده مهربان ، سوگند بدان اسباب دونده كه نفسی همی زنند به آواز در تاختن و آتش جهنده از سمهای ایشان تا بامدادان آنها را به غارت گرفتند بر هامون دشمن گرد بر انگیختند و سپاه دشمن را همه در میان گرفتند » كلمه عادیات را منشاء گرفته از عدو به معنای دویدن و فصیح ،آواز نفس اسب است در وقت دویدن و برخی مفسران عنوان داشته اند كه مقصود اسبان جنگجویان اسلام است .

و از جمله .احادیث نبوی می توان به حدیث نقل شده از پیامبر اسلام (ص)‌اشاره نمود كه می فرمایند : «بهترین بازیها در پیش خدا اسب دوانی و تیراندازی است » .

تفكر و تدبر در مورد حیوانات :‌در قرآن كریم آیاتی چند درمورد حیوانات و فوائد آنها كه به بشر می رسد توصیه به تفكر و تدبر در مورد جانوران می نماید ، از جمله : آیه 66 سوره النحل « ملاحظه چهارپایان همه عبرت و حكمت است كه ما از آنچه در شكمهایشان است از میان سرگین و خون شیرپاك ، شما را بنوشانیم كه در طبع همه نوشندگان گواراست »

توجه و رعایت حال حیوانات باتوجه به احادیث : احادیثی زیاد از پیامبر و دیگر امامان وجود دارد و همین توجه بزرگان بود كه موجب گسترش دامپروری و ازدیاد ثروت دامی در ممالك اسلامی بوده است .

از پیامبر اسلام نقل شده است :« در هر خانه ای كه 3 گوسفند باشد فرشتگان براهل آن خانه شب تا صبح دعا می كنند».و حدیثی دیگر از امیرالمونین (ع )‌منقول است كه :یكی ازحاملین عرش به صورت گا و است و گا و سید بهترین حیوانات است ».

رعایت حقوق حیوانات نیز در احادیث نبوی بسیار سفارش شده است و حال می بینیم كه كشورهای غربی تازه به اهمیت حیوانات پی برده اند و انجمنهای حمایت از حیوانات تشكیل داده اند و اگر بر فرض در جایی به حیوانی ستمی روا گردد، تنها با صدور بیانیه آنرا محكوم می كنند ویااگر خیلی لطف نمایند محلی جهت نگهداری آنها اختصاص می دهند.

بااین حال ، بر هر فرد مسلمانی وظیفه است كه به اعمال سفارش شده توسط قرآن و بزرگان دین عمل كنند و از آن جمله رعایت حقوق حیوانات می باشد. به امید آن روز….

نمونه هایی چند از حیوانات در فرهنگ عامه و مثلهای زبان فارسی :

در مورد اسب :

1 – از اسب افتاد به خر سوار شد تنزل رتبه

2 – دندان اسب پیشكشی را نمی شمارند.

درمورد گاو : گاوش زایید حادثه جدید .

1 – تا گوساله گاو شود دل صاحبش آب شود گنایه از صبر بسیار

2 – گاو خوش آب و علف پرخور.

در مورد پرندگان : 1 – چوچه پائیزه جوجه بهاره را درس می دهد طفلی كه می خواهد پیر مجرب رااغفال كند     2 – خروس بی محل   3 – مرغی كه انجیر می خورد نوكش كج است . 4. – كبوتر چاهی آخرش جایش ته چاه است .

 

خلاصه ای از وظایف سازمان دامپزشكی :

ماده یك : به منظور تامین بهداشت دام كشور و فرآورده های مربوط به آن و پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دامی به موجب این قانون سازمان دامپزشكی كشور وابسته به وزارت كشاورزی تاسیس و جایگزین اداره كل دامپزشكی میگردد.

سازمان دامپزشكی كشور كه دراین قانون سازمان نامیده می شود ودارای شخصیت حقوقی است و به وسیله یك نفر رئیس از بین دامپزشكانی كه دارای دكترا باشد به انتخاب وزیر كشاورزی اداره خواهد شد.

تبصره – سازمان دارای ذیحسابی است كه طبق مقررات كانون محاسبات عمومی تعیین خواهد شد.

ماده دو : در این كانون كلمه دام به حیوانات اهلی طیور، ماهی ،زنبور عسل ، كرم ابریشم ، حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات باغ وحش اطلاق می شود و مقصود از كنترل بهداشتی بازرسی و اقداماتی است كه از لحاظ پیشگیری و مبارزه با امراض دامی و بیماریهای مشترك بین انسان و دام لازم و ضروری است .

ماده سه : وظایف سازمان به شرح زیر است : بررسی بیماریهای دامی ، شناسایی مناطق و منابع آلوده و راه سرایت و طرز انتشار بیماریها تامین بهداشت دام كشور از طریق پیشگیری ومبارزه با بیماریهای همه گیر و قرنطینه ای دام ، همكاری با وزارت بهداری درامر مبارزه با بیماریهای مشترك انسان ودام همچنین كنترل بهداشتی و ورود و خروج دام و فرآورده های خام دامی و نظارت در نقل وانتقال آنها و صدور گواهی بهداشتی دام و فرآورده های خام دامی كه به خارج صادر می شود. نظارت بهداشتی چراهگاهها،‌ مراتع ، آبشخورها، محل نگهداری دام و سایر تاسیسات مربوط به بهداشت دام همچنین نظارت بركارخانه های تولید خوراك دام از لحاظ بهداشتی ، نظارت بهداشتی كشتارگاهها و كارخانه های تولید و تهیه فرآورده های خام دامی اظهار نظر و نظارت در مورد ساخت ورود و صدور و فروش انواع دارو ، سرم ، واكسن و مواد بیولوژیكی مخصوص دام مشاركت در كنفرانسهای بین المللی دامپزشكی و اعزام نماینده به این كنفرانسها و همچنین مبادله اطلاعات علمی با مراكز و مراجع دامپزشكی تاسیس و توسعه شبكه های دامپزشكی  و همچنین تربیت كادر فنی در مناطق و مراكز دامداری كشور.

ماده چهار: كلیه صاحبان و مسئولان نگهداری دام و كارگاهها و كارخانه ها و مراكز تهیه و آماده كردن فرآورده های خام دامی موظف به اجرای دستورهای بهداشتی و قرنطینه ای سازمان می باشند.

ماده پنج : سازمان مكلف است به منظور مبارزه با بیماریهای دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها اقدامات زیر را به عمل آورد :‌تلقیحات و معالجات دامی وانجام عملیات بهداشتی و قرنطینه ای در موارد لزوم از عبور و مرور ونقل وانتقال دام و فرآورده های خام دامی ممانعت به عمل آورد و مواد آلوده را در صورت لزوم ضد عفونی نموده و آن وسایل و مواد آلوده را با تادیه غرامت خراب یا معدوم نماید.

ماده شش : اشخاصی كه در مواقع بروز بیماریهای واگیر دامی موجبات سرایت بیماری را فراهم كنند و یا مانع اجرای وظایف مقرر در ماده پنج این قانون شوند مورد تعقییب قانونی قرار گرفته و به مدت 3 تا 6 ماه حبس تادیبی و یا پرداخت جریمه نقدی از پنج هزار ریال تا پنجاه هزار ریال یا به هردو مجازات محكوم خواهند شد.

ماده نه : اشتغال به كار تهیه وتركیب و فروش داروهای ساده ، مركب ،‌واكسنها ، سرمهای مورد مصرف دامپزشكی مستلزم اخذ پروانه از سازمان است.

ماده ده : تاسیس بیمارستانها و درمانگاههای دامپزشكی و همچنین اشتغال به مایه گویی و درمان دام مستلزم اخذ پروانه از سازمان خواهد بود.

ماده چهارده :‌سازمان مجاز است در مقابل انجام خدمات دامپزشكی وجوه متناسبی با خدمات انجام شده دریافت نماید.

ماده پانزده : در صورت بروز بیماریهای واگیر دامی كه به طور غیر مترقبه شایع می شود و هزینه آن در بودجه سازمان منظور نگردیده باشد وزارت كشاورزی موظف به مبارزه فوری است و دولت نیز مكلف است اعتبار لازم را تامین و دراختیار وزارت كشاورزی بگذارد.

ماده هیجده :‌بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت در كشتارگاههای كشور از وظایف سازمنا است و شهرداریها و سازمانهای ذیربط مكلفند پرسنل بودجه واعتبار لازم را طبق آئین نامه اجرایی این قانون در اختیار سازمان بگذارند.

آئین نامه بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت : این آئین نامه در 21 ماده در مورد بازرسی گوشت در كشتارگاههای كشور تدوین شده است . بنابر مواد  4 و 6 آن  كلیه دامهای كشتاری باید قبل و بعد از كشتار بوسیله بازرسان بهداشتی مورد بازرسی و معاینه لازم قرار گیرند. لاشه گوشت بهداشتی سالم مهر می گردد.

لاشه گوشت و ضمائم لاشه ناسالم زیر نظر بازرسان ضبط واز مصرف خارج وامحاء می گردد.

 

 

 

 

خلاصه ای از آئین نامه اجرایی ماده 10 قانون سازمان دامپزشكی .

مواد 10-11 قانون سازمان دامپزشكی كشور

ماده 10 – تاسیس بیمارستانها و درمانگاه های دامپزشكی و همچنین اشتغال به مایه كوبی و درمان دام مستلزم اخذ پروانه از سازمان خواهند بود. درمانگاه ها و بیمارستانهای وابسته به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی مشمول این ماده نخواهند بود.

ماده 11 – در صورتی كه اشخاص بدون اخذ پروانه از سازمان به مایه كوبی و درمان اشتغال ورزند به تقاضای سازمان مورد تعقیب قرار گرفته و به 3 تا 6 ماه حبس تادیبی محكوم خواهند شد.

آئین نامه اجرایی ماده 10 قانون سازمان دامپزشكی كشور برای صدور پروانه های بیمارستان ، درمانگاه ، آزمایشگاه و اشتغال به امور درمانی دامپزشكی.

 

فصل اول – تعاریف:

          ماده 1 – بیمارستان دامپزشكی مكانی با فضای مناسب مطابق نقشه استاندارد موجود در سازمان دامپزشكی كشور، با امكانات دامهای كوچك و بزرگ، طیور و … یا هریك از آنها است كه دارای امكانات معاینه ، تشخیص ، معالجه ، جراحی دامها ، امكانات آزمایشگاهی برای انجام آزمایشات لازم ، تامین داروهای تجویز شده و در صورت لزوم بستری كردن دامها و اعزام اكیپهای سیار به مناطق تحت پوشش می باشد.

          ماده 2 – درمانگاه دامپزشكی ، مكانی با فضای مناسب ، طبق نقشه های موجود در سازمان دامپزشكی كشور است كه دارای امكانات كافی برای پذیرش دام ، معاینه ، تشخیص ، معالجه سرپائی دامها و در صورت لزوم اعزام اكیپهای سیار به مناطق تحت پوشش میباشد.

          ماده 3 – آزمایشگاه تشخیص دامپزشكی ، مكانی با فضای مناسب طبق نقشه های موجود در سازمان دامپزشكی كشور و مجهز به لوازم و وسایل فنی و مواد آزمایشگاهی است كه در آن آزمایشهای مجاز تشخیص دامپزشكی انجام می شود.

          تبصره – فعالیت بیمارستان ، درمانگاه و آزمایشگاه تشخیص دامپزشكی به صورت اختصاصی ، عمومی یا تخصصی (حسب تخصص دامپزشكان) مجاز است.

          ماده 4 – پلی كلینیك دامپزشكی ، درمانگاهی عمومی با فضای مناسب و شامل چند بخش اختصاصی است.

          ماده 5 – نسخه ورقه ای است كه در آن تجویز دارو بر اساس معیارهای نسخه نویسی و به زبان لاتین صورت می گیرد و روش تجویز آن به زبان فارسی نوشته می شود.

          ماده 6 – دامپزشك ، به فارغ التحصیلان رشته های دامپزشكی داخل و خارج از كشور اطلاق می شود كه مدرك دكترای دامپزشكی آنها به تایید مراجع ذیصلاح رسیده باشد.

          ماده 7 – طبقه بندی بیماریها ، گروه بیماریهای (A,B,C) است كه بر اساس طبقه بندی موجود در دفتر بین المللی بیماریهای واگیر دام (  OIE ) تعیین می شود.

 

فصل دوم – هدف و شرایط اشتغال :

          ماده 8 – هدف از صدور پروانه بیمارستان ، درمانگاه ، پلی كلینیك و آزمایشگاه تشخیص دامپزشكی خصوصی و اشتغال به امور درمانی و مایه كوبی دام ، اجرای سیاستهای سازمان دامپزشكی كشور در جهت ایجاد هماهنگی و نظارت لازم بر فعالیتهای مربوط به بهداشت و درمان دام به منظور حفظ سرمایه دامی كشور و بالا بردن سطح بهداشت عمومی است.

          ماده 9 – دامپزشكان در صورتی می توانند به حرفه دامپزشكی اشتغال ورزند كه پروانه مربوط را از سازمان دامپزشكی كشور دریافت كرده باشند.

          تبصره – شاغلان حرفه های دامپزشكی شاغل در دستگاه های دولتی فقط بعد از ساعت اداری و با رعایت مقررات مربوط می توانند در بخش خصوصی فعالیت كنند.

فصل سوم – دو ماده 10 و 11 كه انواع پروانه را توضیح داده است.

فصل چهارم – دارای 6 ماده 12 الی 17 كه شرایط كلی صدور پروانه را توضیح داده است.

فصل پنجم – سایر مقررات :

          ماده 18 – دامپزشكان دارای پروانه مكلفند به ترتیب زیر بروز بیماریهای واگیر را حداكثر ظرف 24 ساعت به نزدیكترین اداره دامپزشكی گزارش كنند.

-        گروه بیماریهای A , B به صورت تلفنی یا تلگرافی.

-         گروه C به وسیله گزارشهای پستی .

ماده 19 – آزمایشهای مربوط به تشخیص بیماری سل ، بروسلوز ، مشمشه و بیماریها دیگری كه تحت نظارت و ریشه كنی سازمان دامپزشكی كشور هستند و آزمایشهای مربوط به ترخیص یا صادرات فرآورده های خام دامی و خوراك دام و طیور، همچنین آزمایشهای كنترل كمی و كییفی دارو و مواد بیولوژیك فقط توسط سازمان دامپزشكی انجام می شود. 

جهت دریافت فایل علم دامپزشكی لطفا آن را خریداری نمایید