آموزش الکترونیکی و کاربرد آن در مهندسی معدن
چكیده
با توجه به اینکه آموزش الکترونیکی ( E- Learning ) که زیرشاخه ای از آموزش از راه دور می باشد ، در دنیا مقوله ای نو تازه می باشد و مدت زیادی از تولد آن نمی گذرد ( حدودا از سال 1998 میلادی ) ، مباحث و موارد مربوط به آن هنوز کاملا تبیین نگردیده است . و منابع و مآخذ مورد نیاز بسیار ضعیف می باشند . علی الخصوص منابع فارسی زبان . در نتیجه خود بحث آموزش الکترونیکی ( E- Learning ) جای کار و مالعه فراوانی دارد .
متاسفانه بسیاری از کلاسها و برنامه های آموزشی که تحت عنوان آموزش از راه دور و آموزش الکترونیکی برگزار می گردند ، به دلیل ضعفهای ریشه ای تئوریک و عدم ایجاد زیرساخت های لازم ، کارایی لازم را نداشته و به هیچ وجه اهداف اساسی آموزش الکترونیکی را تامین نمی کنند . چرا که برخی از متولیان امور آموزشی فکر می کنند که با تایپ جزوات درسی و قرار دادن آنها در سایت اینترنتی و رفع اشکال اینترنتی و ... می توان آموزش الکترونیکی راه انداخت و بدان افتخار کرد و البته منبع درآمدی هم ایجاد کرد . درصورتی که در آموزش الکترونیکی باید حتی مسایل روانشناسی آموزشی را هم در نظر گرفت.
به همین دلیل در این پروژه که کاربرد آموزش الکترونیکی در مهندسی معدن می باشد ، بیشتر به مباحث بنیادی آموزش الکترونیکی و امکان سنجی پیاده سازی آن در ایران پرداخته شده است . در ابتدابه تاریخچه مختصری از آموزش و استفاده از تكنولوژی در آن پرداخته شده است .
سپس تعریف و تشریحی واضح و كامل از این عنوان و اصطلاحات مختلف آن ، به عمل آورده شده .
فن آوری های مربوطه و روشهای پیاده سازی آن از دیگر مباحث مورد توجه در این پروژه می باشد.در
رابطه با كارایی و یا عدم كارایی و همچنین بررسی بلقوه آن در نیز مطالبی عرضه شده است .
در انتها نیز آموزش الکترونیکی در مهندسی معدن همراه با ارائه یک نمونه آموزش نرم افزاری درس اقتصاد معدنی مورد بحث قرار گرفته است .
فصل اول : کلیات
1 - 1 هدف
فصل اول : کلیات
1 - 1 هدف
با پیشرفت دانش بشر و به تبع آن فن آوری زندگی و الگوی رفتاری انسان در جامعه دستخوش تغییرات چشمگیر و فوق العاده ای شده است.
تفاوت زندگی امروز با بطور مثال دو نسل پیش از این نیز عمدتا از این جا ناشی می شود. ارتباطات نیز که بطور اجتناب ناپذیری با تکنولوژی ادغام شده است نقش بسزایی در ایجاد تغییرات در الگوهای رفتاری انسان در زندگی داشته است.
بطور خیلی ساده می توان رد فن آوری را در اکثر صور زندگی دنبال کرد .امروزه به راحتی امکان دسترسی به کامپیوتر - یکی از سردمداران بزرگ فن آوری امروزی - در اکثر منازل وجود دارد. این بدان معناست که با کمی دانش اندک درباره استفاده از کامپیوتر و اتصال به شبکهای اینترنتی که کم و بیش اکثر مردم نیز این توانایی را دارا می باشند با دنیای جدیدی می توان آشنا شد که این قابلیت تا چند سال پیش وجود نداشت.
استفاده از اینترنت و انتقال آن به منازل و خصوصی شدن آن در این چند سال سرعت بسیار چشمگیری داشته است بطوری که برای مثال تا سال 1993 میلادی تعداد شبکه های متصل به اینترنت حدود 3 میلیون بود ولی امروزه تقریبا حدود 300 میلیون شبکه در سراسر دنیا به هم متصل می باشند واکتر مردمی که به کامپیوتر دسترسی دارند به اینترنت نیز دسترسی دارند.
پس می توان نتیجه گرفت که در دنیای اتباطات زندگی می کنیم و فرار از آن و کتمان آن کاری غیرممکن و غیرضروری می باشد.
حال باید دید که چگونه می توان صور مختلف فن آوری را شناسایی کرد و از آن بطور درست استفاده نمود.استفاده از اینترنت و ارتباط با دنیای IT یکی از راه های ممکن می باشد ولی به تنهایی شاید موثر و کارآمد نباشد.در اینجا وجود یک نیروی متخصص و کاردان می تواند بشدت مفید باشد.
همچنین وجود منابع و ماخذ معتبر نیز در تسریع و شناساندن عوامل مختلف یک پدیده تکنولوژیکی بسیار موثر است.
پس در یک نتیجه گیری کلی می توانم اهداف خود را از ارائه چنین کار تحقیقاتی بصورت زیر بیان کنم.
- آشنایی با پدیده ای بنام آموزش الکترونیکی.
- شناسایی معانی و مفاهیم کلی.
- درک جزئیات اساسی.
- شناسایی فن آوریها و نیروی متخصص مورد نیاز و مربوطه.
- بررسی امکان پیاده سازی آن در ایران به خصوص در رشته مهندسی معدن .
به امید روزی که قبل از ساختن هر بنایی ، آموزش ساخت آن را ببینیم تا برای اصلاح آن در آینده ، مجبور به ویران کردن آن و صرف هزینه های گزاف نباشیم . البته اگر آن بنا اصلاح شدنی باشد .
ان شاء الله
فصل دوم : تعاریف و اصطلاحات
1 - 2 تاریخچه
2 - 2 معرفی
3 - 2 تعاریف و اصطلاحات
4 - 2 عناصر اصلی
5 - 2 دو نوع آموزش الکترونیکی
6 - 2 فرضیات اصلی آموزش الکترونیکی
1 - 2 تاریخچه
ابتدا تغییرات اساسی در طول تاریخ بشر كه تحت عنوان “موج ” از آنها یاد می‌شود را بررسی کرده و سپس مطالعه دقیقتر تاریخچه آموزش الکترونیکی می پردازیم .
الف – اعصار گوناگون در طول تاریخ بشر
موج اول: عصر كشاورزی
اولین اختراع بشر آتش بوده است كه تقریباً چهار میلیون سال قبل از میلاد حضرت مسیح شناخته شد. 2500 سال بعد بشر موفق به اختراع دوم خود كه ابزار بود شده است. فاصله بین دو اختراع نشان از بدوی بودن بشر اولیه دارد بعدها اختراعات جدیدتری به تناوب رشد و تمدن بشر بوجود آمد تا اینكه زمینه تغییر اساسی یعنی موج اول فراهم شد و جامعه كشاورزی شكل گرفت. جمعیت جهان در سالهای قبل از میلاد حضرت مسیح بسیار كم بود و حتی هزار سال بعد از میلاد آن حضرت به 300 میلیون نفر رسید اولین تغییر در جامعه انسانی كه به موج اول یا جامعه كشاورزی و یا عصر كشاورزی لقب یافته است، قبل از میلاد حضرت مسیح شروع شده و عمری 29500 ساله ای داشته است. هدف از ایجاد این موج حل مشكلات معیشتی و غذایی بشر آن زمان بوده است.
موج دوم : عصر صنعت
اما بعد از ایجاد موج اول و گذشت تقریباً سه هزاره از آن، موج بعدی كه انقلاب صنعتی بود آغاز شد. هدف از موج دوم یعنی عصر صنعت یا انقلاب صنعتی تولید مواد و ابزار كار بوده است. در موج اول كه نیروی كار متكی بر بازوان افراد بود، بشر از پس مشكلات بزرگ برنمی‌آمد و نیاز جدیدی در جامعه بوجود آمد كه تغییرات اساسی را می‌طلبید عمر موج دوم هم كه دوران موفقی را سپری كرده است به 500 سال می‌رسد و دوران آن از نظر تئوری سپری شده است. با این وجود متاسفانه بسیاری از كشورهای جهان كه نتوانسته‌اند توسعه موفقی را در طول انقلاب صنعتی بگذرانند هنوز در این عصر صنعتی بسر می‌برند و درگیر رفع مشكلات خود از طریق توسعه و بكارگیری صنعت هستند. در موج دوم بشر، موفقیتهای شگرفی بدست آورد و اختراعات مهمی در این عصر در خدمت بشر قرار گرفت و باعث شد تا وضعیت آموزش، بهداشت، اقتصاد و فرهنگ جوامع نسبت به جامعه كشاورزی شكل بهتری بگیرد و توسعه كمی و كیفی خوبی داشته باشد. یكی از تاثیرات مهم این موج افزایش جمعیت جهان همراه با رفاه بیشتر و جلوگیری از مرگ و میر زیاد مردم بوده است كه سابقاً در اثر وبا، بیماریهای فراگیر، بلاهای آسمانی و امثال آن جان خود را از دست می‌دادند. اختراعات درصدسال پایانی موج دوم و بخصوص از سال 1900 میلادی به بعد باعث تغییرات وسیعی در مشاغل كشاورزی كه تا آن زمان تقریباً 90% كل مشاغل را شامل می‌شد را چنان تغییر داد كه بعضی از كشورها مانند ایران این تعداد مشاغل كشاورزی به 17% و در كشورهای توسعه یافته به 4 تا 7% رسیده است.
در هر صورت اختراعات مهمی مانند ماشین بخار،راه آهن، هواپیما، تلفن، برق، رادیو، تلویزیون، پلاستیك، ترانزیستور و دهها اختراع دیگر به همراه ایجاد سازمانها و تشكیلات مدنی و موسسات آموزشی بستری فراهم نمود تا انسان بتواند به اهداف موج دوم كه تهیه ابزار كارر بود دست پیدا كند و مشكلات موج اول را برطرف نماید. در موج دوم نیازهای جدیدی دیده شد كه دیگر امكان حل آن با دیدگاه قبلی امكانپذیر نبود.
موج سوم: عصر اطلاعات
بعد از اختراع رایانه و سرعت توسعه مخابرات و ارتباطات بشر نیاز به تغییر جدیدی را درك نمود و آن چیزی جز دسترسی به اطلاعات و دانش نبود. هدف از موج سوم، دسترسی به اطلاعات و دانش با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات مانند رایانه، شبكه‌های متنوع محلی و جهانی و اینترنت به همراه توسعه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مورد نیاز عصر اطلاعات بوده است. عمر موج سوم كه آنرا عصر دانش و بعضاً جامعه اطلاعاتی نیز می‌گویند، نزدیك به 50 سال می‌باشد.
همانطور كه ملاحظه می‌شود، نیاز به تغییرات از مقطعی به مقطع بعدی و از موجی به موج بعدی با هدف بوده است و طول عمر ماندگاری آن بستگی به سرعت رسیدن به اهداف آن موج داشته است. به عنوان مثال موج سوم برای آن بوجود آمد كه با توسعه صنعت در موج دوم، نیاز بود اطلاعات بیشتری از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل شود و بشر نیاز بیشتری به دانش داشت و لذا تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات محور این تغییر قرار گرفته و اینترنت و رایانه برای این خدمت بكار گرفته شدند كه توسعه آنها همچنان به جلو می‌رود. با توجه به اهمیت و سرعت زیاد توسعه موج سوم، بعضی از دانشمندان فكر می‌كردند كه این تغییر اساسی برای سالیانه درازی دوام خواهد داشت. اما رشد فوق‌العاده فناوری و حضور فناوریهای جدیدی مانند اینفوتكنولوژی (فناوری اطلاعات)، نانوتكنولوژی، بیوتكنولوژی، و توانایی بشر در تسلط مطلق براتم باعث شد تا این مرحله با شتاب بیشتری به جلو برود و انتظار جدیدی در حال شكل‌گیری شود. البته برای گذر از موج سوم و رسیدن به موج چهارم مشكلات زیادی وجود دارد كه یكی دیگر از آنها پدیده جدید فاصله دیجیتالی بین كشورهای می‌باشد. این مشكل در جای خود مهم می‌باشد و درصورت عدم توجه به آن مشكلات بزرگی را برای جهان بوجود خواهد آورد و احتمالاً از شتاب فوق‌العاده توسعه فناوری اطلاعات خواهد كاست. ورشكستگی شركتهای عظیم رایانه‌ای – مخابراتی مانند دات كام (.COM) یكی از این نشانه‌ها می‌باشد.
موج سوم با آمدن رایانه مطرح شد وبخصوص وقتی رایانه‌های شخصی توانستند درخدمت مردم قرار گیرند، فضای تولید وانتشار اطلاعات وتولیددانش توسعه یافت و شكل جدیدی به خود گرفت. بكارگیری رایانه وهمراهی آن بااینترنت ، تغییرات مهمی درجهان بوجودآورد. كامپیوتردرسال 1948 میلادی اختراع شد و اینترنت در سال 1968 مطرح و در سال 1970 ارتباط 5 نقطه را برقرار كرد. در سال 1974 پروتكل (TCP) معرفی شد و در سال 1984 هزار پایگاه در روی آن ایجاد گردید. در سال 1989 نرمافزار وب بوجود آمد و 4 سال بعد نرمافزار (Mosaic) پا به عرصه تحولات نوین گذاشت. در سال 1995، بحث تجارت الكترونیكی مطرح شد و بعد از آن شاهد سرعت رشد فوق‌العاده این صنعت هستیم. رشد اینترنت بیشتر از تخیل بشر بوده است. زیرا به عنوان مثال در حالی كه در سال 1977 فقط 111 پایگاه در اینترنت وجود داشت در سال 1987 این تعداد به 10 هزار پایگاه رسید. این افزایش بصورت نمایی ادامه پیدا كرد بطوریكه در سپتامبر سال 2002 میلادی این تعداد به بیش از 200 میلیون پایگاه رسیده است.
تعداد كاربران اینترنت نیز به شدت در حال افزایش می‌باشد، بطوریكه از سپتامبر 2001 كه تعداد كاربران 407 میلیون بوده تا سپتامبر 2002 این رقم به 840 میلیون نفر در 218 كشور رسیده است. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2005، این رقم به حدود 2 میلیارد نفر برسد و تا سال 2020 بیش از 80% افراد روی كره زمین، دسترسی به اینترنت داشته باشند. با بررسی آمارهای فوق نتیجه می‌شود كه سرعت گذر موج سوم بسیار زیاد است و تاخیر در همراه شدن با این پدیده عواقب خطرناكی خواهد داشت. لذا اگر مردم كشورما قادر به تهیه رایانه نیستند و یا امكان دسترسی برایشان فراهم نیست، این مشكل مشكلی ملی می‌باشد كه باید مسئولین به فكر چاره كار باشند. بقیه كشورهای جهان منتظر ما نخواهند ماند و به جلو می‌روند. و هر روز فاصله دیجیتالی ما با كشورهای پیشرو بیشتر می‌شود. بنابراین باید هرچه زودتر با اطلاع رسانی مناسب، برای جبران عقب ماندگی موجود، در این زمینه گامهای بلندی برداشت.
فاصله دیجیتالی، نمادی از بی‌عدالتی در جهان را به رخ خواهد كشید وزمینه جنگهای ناخواسته‌ای را ممكن است تحمیل نماید. برای تشخیص فاصله دیجیتالی، ذكر فقط این نكته كافی است كه در حال حاضر، حجم اطلاعاتی كه بین اروپا و آمریكا جابجا می‌شود ، حدوداً 162 گیگا بیت در ثانیه و مجموعه اطلاعات جابجا شده بین خاورمیانه و آمریكا 7% گیگا بیت در ثانیه است. هیمن مثال به تنهایی، فاصله دیجیتالی بین اروپا و خاورمیانه را از نظر دسترسی به اطلاعات 231 برابر نشان می‌دهد. به عنوان مثالی دیگر، تعداد كاربران اینترنت در كشورها 7/1 میلیون نفر و در كشور كره جنوبی 27 میلیون نفر است. با احتساب جمعیت و درنظر گرفتن ضریب نفوذ اینترنت در كره جنوبی كه نزدیك به 42 درصد و در كشور ما 5/2 درصد است، حداقل فاصله دیجیتالی ما با آنها حدود 30 برابر می‌باشد. در چنین شرایطی، قطعاً مشخص می‌شود كه برای رسیدن به جامعه مجازی ایده‌ال هنوز راه طولانی در پیش داریم، و معلوم می‌شود كه تغییر اساسی، بدون توجه به تاخیر بخشی از جهان بوجود خواهد آمد و تا دو دهه دیگر برای قسمتهایی از جهان توسعه یافته، عصر مجازی یا جامعه مجازی قابل لمس خواهد بود. مشكلات سرراه رسیدن به تغییرات اساسی، عموماً انسانی هستند و اگر بدون توجه به ظرفیت تغییر در انسان این فناوریها به جلو برود، ممكن است خسارات ناشناخته‌ای داشته باشد و بشریت را تهدید كند و لذا با دقت و آگاهی از فضای موجود گام به جلو گذاشت.
جهت دریافت فایل آموزش الکترونیکی و کاربرد آن در مهندسی معدن لطفا آن را خریداری نمایید