معادن نمک گرمسار(گنبدهای نمکی)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول:كلیات
1-1)هدف................................................................................................................. 15
1-2)پیشینه و تحقیق................................................................................................ 15
1-3)روش كار و تحقیق........................................................................................... 15
فصل دوم : اختصاصات عمومی نمکها در ایران ................................................. 17
الف : کلیاتی درمورد نمکها .................................................................................. 18
1-2 تاریخچه نمک ................................................................................................ 18
2-2 نمک وموارد استفاده آن .............................................................................. 20
3-2 پراکندگی و مقدار تولید نمک درجهان ........................................................ 20
ب: ژئو شیمی و کانی شناسی ............................................................................ 27
4-2 ژئوشیمی ...................................................................................................... 27
5-2 کانی شناسی نمکی (هالیت ).......................................................................... 28
6-2 کانی های همراه هالیت ................................................................................ 31
7-2 فرایندهای بعد از رسوبگذاری .................................................................... 34
پ: شرایط ومحیط تشکیل هالیت ..................................................................... 37
8-2 شرایط تشکیل هالیت ..................................................................................... 37
9-2 محیط تشکیل نمک (هالیت )........................................................................... 39
10-2 ذخایر تبخیری قدیمی و محیط تشکیل آن ................................................. 41
11-2 موقعیت های مناسب برای رسوب تبخیری ها .......................................... 44
12-2 سبخا ........................................................................................................... 46
13-2 محیط های دریایی....................................................................................... 47
14-2 نمک های غول آسا چگونه بوجود آمدهاند ؟.............................................. 48
ث:انواع ژنتیکی کارنسارها نمک ........................................................................ 53
15-2 اقیانوس ها ودریاها .................................................................................... 53
16-2 دریاچه ها ................................................................................................... 54
17- 2 آبهای زیر زمینی (شورابه ها )................................................................. 56
18-2 حوضه های دریاچه ای نوع پلایا .............................................................. 57
19-2 نهشته های نمک لایه ای ............................................................................ 57
20-2 گنبدهای نمکی ........................................................................................... 59
21-2 کانی های همراه گنبدهای نمکی ............................................................... 61
22-2 پدیده دگرگونی در گنبدهای نمکی ............................................................. 62
23-2 چگونگی حرکت در گنبدهای نمکی ........................................................... 63
ج)برخی از مدلهای پیدایش ذخایر تبخیری........................................................ 69
24-2 مدل یا تئوری حوضه های دارای سد (Ochsenius , 1877)).......... 69
25-2 مدل دریاچه ای والتر ( 1903)..................................................................... 70
26-2 مدل تبخیرهای آب های عمیق (Schmalz , 1969)............................... 70
27-2 تئوری یا مدل حوضه خشک شده (Hus, 1972).................................. 75
28-2 مدل حوضه خشک شده در درون مدل استاتیک ...................................... 75
29-2 مدل ولکانوژنیک نهشته های تبخیری ......................................................... 77
آثار ومعادن نمک ایران در دورانهای مختلف زمین شناسی ............................ 82
30-2 نمك های پركامبرین پسین در زون زاگرس............................................... 82
31-2 گنبدهای نمكی استان هرمزگان................................................................... 86
1-31-2 گنبد نمكی قشم........................................................................................ 86
2-31-2 گنبد نمكی سیاهو..................................................................................... 88
3-31-2 گنبد نمكی گچین...................................................................................... 89
32-2 نمك های ژوراسیك فوقانی......................................................................... 90
33-2 آثار و گنبدهای نمكی استان كرمان............................................................. 91
1-33-2 گنبد نمكی علی آباد.................................................................................. 91
2-33-2 گنبد نمكی اسماعیل آباد.......................................................................... 91
3-33-2 نمك آبی راین.......................................................................................... 92
4-33-2 نمك آبی كویر لوت شهداد...................................................................... 92
5-33-2 نمك آبی نوق........................................................................................... 93
34-2 نمك های ائوسن در زون ایران مركزی..................................................... 93
1-34-2 زمین شناسی حوضه كلوت (شمال خاوری اردكان).............................. 95
2-34-2 برخی از معادن و آثار نمكی اردكان یزد................................................ 97
3-34-2 گنبدهای نمكی حوضه یزد...................................................................... 97
الف-معدن متروكه نمك حاجی آباد....................................................................... 98
ب-معدن متروكه نمك رستاق یزد......................................................................... 98
ج-كانال نمك عقدا.................................................................................................. 99
35-2 نمك های ائو-الیگوسن................................................................................ 99
36-2 نمك های ترسیر در زون ایران مركزی................................................... 101
37-2 آثار و ذخایر نمكی ترسیر استان سمنان.................................................. 103
1-37-2 خلاصه ای از زمین شناسی استان سمنان........................................... 104
2-37-2 اندیس ها و معادن نمك در منطقه گرمسار-ایوانكی............................ 105
الف-معدن كوه نمك........................................................................................ 105
ب-معدن تخت رستم....................................................................................... 105
ج-معدن سردره.............................................................................................. 106
د-معدن سیالك............................................................................................... 106
ه-برونزدهای نمكی باختر و جنوب باختری گرمسار..................................... 107
و-برونزدهای نمكی باختر كوه كلرز (شمال باختری گرمسار)...................... 107
ز-معدن راه راهك.......................................................................................... 108
ح-معدن كرند.................................................................................................. 108
ط-معدن ناروبنه............................................................................................. 109
ی- معدن بنه كوه........................................................................................... 109
ك-معدن رودخانه شور................................................................................. 109
3-37-2 اندیس ها و معادن نمك در محدوده ده نمك گرمسار......................... 110
الف-معدن گزوشك........................................................................................ 110
ب-معدن چاه غلغل......................................................................................... 111
ج-معدن شهر آباد.......................................................................................... 111
د-معدن حسین آباد ده نمك........................................................................... 112
ه-برونزدهای نمكی لاسگرد دشت................................................................. 112
و-نمك های محدوده سرخه........................................................................... 113
ز-معدن لاهورد.............................................................................................. 113
ح-برونزدهای نمكی نمكان............................................................................. 113
6-37-2 اندیس ها و معادن نمك محدوده میامی................................................ 119
38-2 آثار و ذخایر نمك ترسیر استان خراسان................................................. 120
1-38-2 زمین شناسی استان خراسان............................................................... 120
2-38-2 معادن و آثار نمكی استان خراسان...................................................... 122
1-معدن نمكی آبقوی...................................................................................... 122
2-معدن نمك عمارلو...................................................................................... 123
3-معدن نمك حصار یزدان............................................................................ 124
4-معدن نمك سلطان آباد............................................................................... 124
5-معدن نمك غار........................................................................................... 124
6-معدن نمك اسلام قلعه................................................................................ 125
7-كالشور سبزوار.......................................................................................... 125
8-معدن نمك آبی گدار خماری...................................................................... 125
9-نمك زار سبزوار........................................................................................ 125
10-نمك آبی جاجرم....................................................................................... 126
39-2 ذخایر یا آثار نمكی میوسن...................................................................... 127
1-40-2 خلاصه ای از زمین شناسی زاگرس طی نئوژن.........................................
الف-آثار نمكی استان لرستان............................................................................. 128
1-نمك چل قادی (سفید دشت)....................................................................... 128
2-مظهر معدن نمكی چالكل............................................................................ 128
3-نمك چم چیر (امیر آباد)............................................................................. 130
4-مظهر معدنی نمك بابا بهرام....................................................................... 130
41-2 آثار و معادن نمك زون ایران مركزی در میوسن.................................... 131
1-41-2 خلاصه ای از زمین شناسی ایران مركزی در میوسن......................... 131
الف-گنبدها یا معادن نمك محدوده قم................................................................ 132
زمین شناسی نواحی قم در نئوژن و كواترنر..................................................... 132
1- گنبد نمكی قم یا كوه نمك......................................................................... 134
2- گنبد نمكی یزدان...................................................................................... 135
3- گنبد نمكی آخ............................................................................................ 136
4- گنبد نمكی شیخ حاجی.............................................................................. 136
3-41-2 خلاصه ای از زمین شناسی استان تهران در ترسیر و كواترنر.......... 137
42-2 آثار و معادن نمك زون البرز در میوسن................................................ 140
1-42-2 خلاصه ای از زمین شناسی زون البرز در میوسن.............................. 140
2-42-2 گنبد ها یا آثار نمك در استان آذربایجان............................................. 140
خلاصه ای از زمین شناسی آذربایجان............................................................... 140
1-گنبد نمك مزرعه...................................................................................... 141
2-گنبد نمكی ایوند........................................................................................ 142
3-گنبد نمكی سار......................................................................................... 142
4-گنبد نمكی ترب......................................................................................... 142
5-گنبد نمكی منور........................................................................................ 143
6-گنبد نمكی شوره دره............................................................................... 143
7-گنبد نمك قره آغاج تبریز.......................................................................... 143
8-گنبد نمك تازه كند.................................................................................... 144
9-گنبد نمك نهند........................................................................................... 144
10-گنبد نمكی داش اسپیران........................................................................ 144
11-گنبد نمكی خواجه................................................................................... 145
12-گنبد نمكی چوپانلو (دوزلاخ)................................................................... 145
13-گنبد نمكی قزلجه.................................................................................... 145
14-معدن نمك هریس.................................................................................. 146
15-معدن نمك قاپولوق................................................................................ 146
16-گنبدهای نمكی اواوغلی.......................................................................... 146
17-گنبد نمكی خاك مردان........................................................................... 146
18-گنبد نمكی قلیچ تپه.................................................................................. 146
19-گنبد نمكی زنجیره.................................................................................. 148
20-گنبد نمك امیر بیك................................................................................. 148
21-گنبد نمكی شعبانلو................................................................................. 148
22-گنبد نمكی كشك سرای.......................................................................... 149
23-معدن نمك مامان................................................................................... 149
3-42-2 معادن و آثار نمك استان زنجان.......................................................... 150
1-معدن نمك خرم آباد(جبا)......................................................................... 151
2-معدن نمك زهستر آباد............................................................................ 152
3-مظهر نمك گنبد........................................................................................ 152
4-مظهر نمك گچی قشلاق............................................................................ 152
5-نمك آبی و نمك سنگی ردوبار الموت (گرما رود سفلی)......................... 153
6-مظهر نمك طالقان..................................................................................... 153
43-2 نمك های پلیوسن................................................................................... 153
44-2 نهشته های نمكی كویر (هولوسن تا كنون).......................................... 154
1-44-2 پلایاهای خور...................................................................................... 155
2-44-2 مرداب یا باتلاق گاو خونی.................................................................. 157
3-44-2 چگونگی تشكیل نمك در مرداب گاو خونی......................................... 158
45-2 نمك های عهد حاضر............................................................................... 160
1-45-2 دریاچه های شور ایران..................................................................... 160
الف-دریاچه ارومیه...................................................................................... 160
ب- دریاچه نمك........................................................................................... 162
ج-دریاچه حوض سلطان.............................................................................. 163
د-دریاچه بختگان......................................................................................... 164
ه- دریاچه مهارلو......................................................................................... 165
9- دریاچه شورابیل اردبیل ............................................................................... 166
فصل سوم : گنبدهای نمكی گرمسار ................................................................. 167
1-3- موقعیت جغرافیایی ................................................................................... 168
2-3- مطالعه كارهای انجام شده قبلی ............................................................... 169
- زمین شناسی .................................................................................................. 171
2-3 – زمین شناسی عمومی .............................................................................. 172
4-3- زمین شناسی شمال غرب گرمسار .......................................................... 172
4-3-1- نمك S ................................................................................................. 173
4-3-2- نمك و مارن زرشكی MP-S............................................................... 174
4-3-3- مارن زرشكی ............................................................................... 174
4-3-4- مارن الوان ........................................................................................... 175
4-3-5- ولكانیك ................................................................................................ 176
4-3-6- شیل سبز sh........................................................................................ 177
4-3-7- گچ وشیل sh – G............................................................................... 178
4-3-8- ژیپس توده‌ای ................................................................................ 178
4-3-9- آهك قم O-M....................................................................................... 179
4-3-10- سازند قرمز فوقانی ........................................................................... 180
4-3-11-سازند هزار دره ................................................................................. 181
4-3-12- سازند كهریزك .................................................................................. 182
4-3-13- گچ كواترنر......................................................................................... 183
4-3-14- پادگانه های آبرفتی ........................................................................... 183
4-3-15- رسوبات عهد حاضر و مخروط افكنه ............................................... 184
4-3-16- كفه های رسی و نمكی ...................................................................... 185
4-3-17- آبراهه و كانال های رودخانه ای ...................................................... 185
5-3-1- زمین شناسی ساختمانی ...................................................................... 186
5-3-2- گسل‌ها ................................................................................................. 187
-معادن فعال نمک گرمسار ................................................................................ 189
3-1-معدن كوهدشت كهن ................................................................................. 190
3-2-معدن نمك قائم .......................................................................................... 192
3-3- معدن نمك غرب قائم ................................................................................ 193
3-4-معدن نمك مروارید ................................................................................... 193
3-5- معدن نمك سالار ...................................................................................... 194
3-6- معدن نمك راهراهك ................................................................................ 195
3-7- معدن تخت رستم ..................................................................................... 195
3-8-معدن نمك سیالك ...................................................................................... 196
3-9- معدن نمك میلاد ....................................................................................... 199
3-10- معدن نمك صادقی ................................................................................. 201
3-11- معدن نمك سرو...................................................................................... 202
فصل چهارم : شرح كوتاهی بر فرآوری سنگ نمك .......................................... 206
4-1- كارخانه نمك كوبی زهره.......................................................................... 206
4-2- كارخانه نمك تصفیه خوراكی زهره ......................................................... 208
فصل پنجم :نتیجه گیری و پیشنهادات ............................................................. 211
منابع ................................................................................................................... 213
فصل اول
كلیات
فصل اول :كلیات
1-1) هدف:بررسی اجمالی و جمع آوری محتوای مقالات و كتب نگاشته شده در خصوص گنبد نمكی گرمسار و معرفی بهتر آن به متخصصین معدن و زمین شناس
1-2) پیشینه و تحقیق: گنبد نمكی گرمسار و معادن نمك آن . اولاً بدلیل موقعیت جغرافیایی خاص گرمسار و نزدیكی به تهران .ثانیاً بدلیل كیفیت و ذخیره بالای نمك گنبد نمكی وهمچنین گسل های متعدد و فعال آن . ثالثاً بدلیل ذخایر نفت در منطقه گرمسار تا كنون نظر متخصصین معدن و زمین شناسان داخلی و خارجی زیادی را به خود جلب كرده است و تحقیقات گوناگون فراوانی نیز روی آن انجام شده و می شود. رابعاً بدلیل جنگ نادرشاه افشار با اشرف افغان در كوههای این گنبد نمكی حدود 280 سال پیش مورد توجه باستان شناسان نیز بوده است.
1-3) روش كار و تحقیق: بازدید عمومی از معادن و نحوه اكتشاف و استخراج سنگ نمك مطالعه مدارك و مستندات مربوط به هر معدن و ایضاً سایر مقالات و تحقیقات محققین كه در گذشته انجام شده است.
هدف : معرفی گنبد نمكی گرمسار بعنوان بزرگترین و با كیفیت ترین ذخایر نمك ایران و آشنائی مهندسی معدن و زمین شناسان با ساز و كار دیاپیرها
1-1) پیشینه تحقیق : از سالیان گذشته با توجه به موقعیت ممتاز جغرافیایی گنبد نمكی گرمسار و نزدیكی به تهران محققین و زمین شناسان و حتی باستان شناسان متعددی را به دلیل جنگ نادرشاه با اشرف افغان حدود 280 سال پیش در این منطقه به خود جذب كرده است .
1-2) روش كار و تحقیق : بازدید عمومی از منطقه ومعادن فعال آن و بررسی عینی نحوه‌ی استخراج و بارگیری و همچنین افراد و منابع و مأخذیی كه از گذشته تا كنون در منطقه تحقیق و یا مقاله نوشته‌اند .
فصل دوم
اختصاصات عمومی نمكها
الف - كلیاتی در مورد نمكها
1-2- تاریخچه نمك
واژه انگلیسی نمك (Salt) است كه از كلمه لاتین Sal مشتق شده و هالیت نیز ازهالوس كه به زبان یونانی به معنای دریا است، گرفته شده است. نمك از زمان‌های خیلی‌دور مورد استفاده انسان بوده چنانكه از حدود 3000 سال پیش از میلاد چینی‌ها نمك رامورد شناسایی قرار داده بودند.
آیا می‌توان چیزی را بدون نمك خورد؟ این جمله اولین گزارش مكتوب در موردنمك است كه در حود 2250 سال پیش از میلاد در كتاب حرفه‌ها (Job) آمده است. این كه‌بشر دقیقاً چه زمانی از نمك برای اولین بار استفاده كرده و یا پی به نیاز خود به نمك برده،مشخص نیست. نیاكان ما احتمالاً مجذوب درخشندگی و جلای نمك‌های موجود درسواحل دریاچه‌ها یا كرانه‌های ساحلی شده و بعد تحت تأثیر طعم آن قرار گرفته و بزودی‌دانستند كه جویدن قطعه‌ای بزرگ از نمك ممكن است سبب بیماری آنها شده اما طعم غذا بامقدار كمی از آن خیلی بهتر می‌شود.
نمك در عصر حجر به عنوان شیئی جهت مبادله كالا مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است و جاده نمك در دنیای قدیم از هند به بحرالمیت كشیده شده بود. علاوه بر آن نمك درگذشته وسیله پرداخت حقوق نیز بوده چنان كه بخشی از حقوق سربازان سزار (Caesar)به صورت نمك پرداخت می‌شده است.
در زمان‌های قدیم نمك در مراسم مذهبی هم نقش داشته، كشتی گیران سامو ژاپن‌در حال حاضر هم پیش از شروع مسابقه با ریختن مشتی نمك به درون رینگ مسابقه،درنظر خود ارواح خبیثه را دفع می‌كنند.
سفیدپوستان قاره آمریكا نخستین تلاش‌ها را در تولید نمك در سال 1614 میلادی‌انجام داده‌اند وی اولین تولید تجاری آن در سال 1753 میلادی و از لیسه گاه‌های نمكی(Licks) كاناوا (Kanawha) بوده است.
هندی‌ها پیش از آمریكائی‌ها نمك را از چشمه‌های نمك ساز بدست می‌آورده‌اند.اولین استخراج نمك از گنبد نمكی جزیره اوری (Avery) و به سال 1862 میلادی صورت‌گرفته است.
نمك در ایران شاید از شش هزار سال قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته باشد،از زمان استقرار آریایی‌ها نمك در ایران مصرف می‌شده است. در دوره‌های بعد در كتب‌مورخین یونانی (مثلاً هرودوت) به معادن نمك ایران اشاره شده است.
2-2- نمك و موارد استفاده آن
نمك از ضرورتی‌ترین چاشنی‌های غذا است. در طی یك سال بطور متوسط هرشخص بین 7 الی 9 كیلوگرم نمك مصرف می‌كند. در صنایع شیمیایی برای تهیه سودسوزآور، اسید كلریدریك، سدیم، كربنات سدیم، كلر و... در متالوژی، لعاب شیشه،نشاسته، منسوجات نازك، به عنوان ضدیخ جاده‌ها و در دباغی و نیز صنایع غذایی (جهت‌حفظ آنها) كاربرد دارد.
در آمریكا بیش از 39 میلیون تن نمك تولید می‌شود كه 23 میلیون تن آن با به عبارت‌دیگر 58 درصد آن در صنایع شیمیایی برای تولید كلر، سدیم، سود سوزآور، اسیدكلریدریك و 30 ماده شیمیایی دیگر بكار می‌رود كه در واقع این مواد در تهیه حدود 14000محصول شیمیایی دیگر نقش اساسی دارد كه از صابون و انواع پاك كننده‌ها تا B,H.C ,D.D.T تتراكلروركربن و غیره تغییر می‌كند.
3-2- پراكندگی و مقدار تولید نمك در جهان
در حال حاضر تقریباً در كلیه كشورها نمك آفتابی (Solar salt) تولید می‌شود و دراكثر مناطق ذخایر و انباشته‌های قابل توجهی از نمك وجود دارد. (به استثناء ژاپن واسكاندیناوی كه جهت صنایع شیمیایی خود ناگزیر به واردات نمك هستند). برای نخستین‌با رومی‌ها حدود 300 سال پیش از میلاد نمك آفتابی را از شورابه (نمكاب‌های) بریتانیای‌كبیر استخراج كردند، و در استرالیا از قرن هشتم و در لهستان از قرن سیزدهم نمك‌استخراج می‌شود.
انباشته‌های نمك در دوره‌های مختلف زمین‌شناسی بیشتر كشورها وجود داردولی بدیهی است كه عظمت، گستردگی و حجم ذخایر در زمان‌ها و نقاط مختلف بسیارمتغیر است، چنان كه طی فانروزوئیك ذخایر تبخیری ضخیم و بسیار گسترده‌ای یا به‌عبارت دیگر نمك‌های غول آسیایی بوجود آمده كه معادل امروزی ندارند.
در دوره‌های پیش از پرمین كه درجه شوری دریا كمتر بوده ذخایر تبخیری دردونین، اردویسین، كامبرین وحتی پركامبرین (ایران و استرالیا) بوجود آمده كه از اهمیت‌كمتری نسبت به ذخایر پرمین برخوردار است. قدیمی‌ترین تبخیری‌ها را می‌توان درسنگ‌های رسوبی موجود در نوار Isua گرینلند یافت و نیز به صورت پسودومرف و باحدود 4/3 میلیون سن در چرت‌های استرلی پول باختر استرالیا وجود دارد
(Lowe, 1983).
ذخایر مهم و عظیم نمك پرمین شامل حوضه بزرگ Zechstein آلمان، لهستان وهلند است. پرمین به دلیل آب و هوای قاره‌ای گرم و طولانی بزرگترین ذخایر تبخیری رادارد.
نمك‌های تریاس در آلمان، استرالیا و سوئیس استخراج می‌گردد. ذخایر نمك‌ژوراسیك در آلمان، آسیای مركزی، كویت، عدن، كوبا و شیلی شناخته شده است.
روی ذخایر نمك كرتاسه موجود در آمریكا (فلوریدا)، مكزیكو، برزیل، شوروی،زئیر، آنگولا، لیبی، سنگال و نیجریه كار شده است.
ذخایر ائوسن در آمریكا (ویومینگ)، مراكش، ایران و نمك‌های الیگوسن هم دراسپانیا، فرانسه، تركیه، ایران، عراق ، ذخایر میوسن در چكسلواكی، لهستان، شوروی،اسپانیا، تركیه، الجزایر، مراكش، مصر، سودان، ایران، عراق ، سوریه و بالاخره اردن‌پراكنده است.
در آمریكا (كالیفرنیا، نوادا)، شوروی، مكزیكو، اسرائیل نمك‌های پلیستوسن وجوددارد.
به دلیل شرایط اقلیمی كنونی و نیز وسعت به نسبت كم مناطق قاره‌ای كه با دریای‌كم عمق پوشیده شده باشد، بطور عمده انباشته‌های تبخیری در بیابان‌ها و یا در امتدادخطوط ساحلی با هوای خشك بوجود می‌آید، یعنی نمك‌های آفتابی، پلایاها و كلاً منابع‌امروزی نمك در مكزیكو، استرالیا، فرانسه، پرتغال، اسپانیا، ایتالیا، یونان، بلگراد، چین وشوروی پراكنده است. اكثر تبخیری‌های عهد حاضر خاص مناطق نیمه گرمسیری و درمحدوده عرض‌های 15 تا 35 درجه می‌باشد (Borchert & Muir, 1964).
یك چهارم از كل نمك تولید شده در اروپا از نمك‌های موجود در طبقات رسوبی‌استخراج می‌گردد (نمك كلوخی) و مابقی از شورابه‌ها تأمین می‌شود. عمده نمك تولیدشده در آفریقا حاصل تبخیر است چنانكه در سال 1969 در مصر 420000 تن و در كل‌آفریقا حدود 2 میلیون تن نمك تولید شده است. پرسابقه‌ترین منطقه در تولید نمك آفتابی‌آسیا است و چین در حال حاضر دومین تولیدكننده نمك آفتابی در جهان می‌باشد وبزرگترین ذخایر تبخیری غیر دریایی در چینگایای چین بوجود می‌آید. (Schreiber & Hsu, 1980)
ایران از نظر ذخایر نمك بسیار غنی است و منابع آن به صورت گوناگون دردریاچه‌های بسته، گنبدهای نمكی و یا دریاهای باز قرار گرفته است. تولید نمك در سال1352 در حدود 440 هزار تن گزارش شده و ظرفیت تولید آن در سال 1353 بالغ بر 590هزار تن و در سال 1358 در حدود 700000 تن برآورد شده است (Morgan, 1980);(Kingman, 1976)
میزان تولید نمك برخی از كشورها طی سالیان 1973 تا 1980 در جدول شماره 2آمده است. در شكل 1 موقعیت و سن نهشته‌های تبخیری مهم دنیا را می‌توان مشاهده‌نمود.
ب- ژئوشیمی و كانی شناسی
4-2- ژئوشیمی
نمك طعام یا هالیت تركیب شیمیایی كلر و سدیم است. كلر از هالوژن‌ها است و با 16عنصر زیر می‌تواند تركیب شود: هیدروژن (تولید اسید كلریدریك در گازهای آتش‌فشانی)، نیتروژن، سدیم، منیزیم، آلومینیوم، پتاسیم، كلسیم (روبیدیم)، (سزیم)، آهن،(نیكل)، مس، نقره، جیوه، سرب و بیسموت، اما بیشترین و مهمترین پیوندهای كلر با سدیم‌و منیزیم است كه در ذخایر نمك با منشاء رسوبی تولید كلرورهای سدیم و منیزیم می‌كندو با سایر نمك‌های محلول همراه می‌شود. تركیب فلزات سنگین نظیر مس، نقره و سرب دردرجه دوم اهمیت قرار داشته و دیگر عناصر نیز با كلر كانی‌های نادری را پدید می‌آورند.
طبق نظرات استوارت (Stewart) از میان كانی‌های سدیم 12 تای آن از تبخیر آب‌دریا بوجود می‌آید كه عبارتند از: هالیت، رینه‌ایت، گلاسریت، تناردیت، و نتوفیلیت،گلوبریت، میرابیلیت، لووئیت، بلوادیت، داسنیت، آلكسیت و هیدرونیت.
تحت شرایط برونزادی پتاسیم و سدیم رفتارهای ژئوشیمیایی متفاوتی دارند چنانكه مقدار كلرورسدیم در حوضه‌های دریایی كه از آنها نمك تولید می‌شود 5/3درصد است ولی مقدار كلرور پتاسیم در آنها به زحمت 6/0 تا 7/0 درصد می‌باشد. با آن كه میانگین یا كلارك این تركیبات در لیتوسفر تقریباً مشابه است و در نتیجه فرسایش وهوازدگی سنگ‌های لیتوسفر این عناصر به صورت محلول به حوضه‌های دریایی منتقل‌شده‌اند، لذا در آب‌ها تقریباً همانقدر پتاسیم محلول موجود است. تجزیه‌های شیمیایی‌خاك‌ها و نهشته‌های قاره‌ای بیانگر این است كه اگرچه تمام سدیم سطح زمین از طریق آب‌رودخانه‌ها به حوضه‌های دریایی و دریاچه‌ای منتقل می‌شود ولی مقدار قابل ملاحظه‌ای‌از پتاسیم در قسمت‌های فوقانی پوستة فرسایش یافته (سنگ‌های آرژیله، خاك‌ها) متمركزمی‌شود و بعد گیاهان آن را جذب می‌كنند. به همین دلیل است كه خاكستر گیاهان همیشه ازپتاسیم غنی است. بنابراین واضح است كه چرا تركیبات سدیم در تركیبات بلوری یك‌حوضه نمك دار به مراتب بیشتر از تركیبات پتاسیم می‌باشد