مقاله بررسی آناتومی و جنین شناسی چشم در 49 صفحه ورد قابل ویرایش
الف- آناتومی طبیعی
كاسه چشم (THE ORBIT)
(شكلهای 1-1 و 2-1)
حفره كاسه چشم شبیه هرمی چهارضلعی است كه راس آن در عقب واقع شده است. دیواره های داخلی راست و چپ كاسه چشم موازی اند و توسطی بینی از هم جدا شده اند. در هر كاسه چشم (اربیت) دیواره های داخل یو خارجی زاویه ای 45 درجه تشكیل می دهند، در نتیجه زاویه بین دو دیواره خارجی قائمه میشود. شكل اربیت را به گلابی ای تشبیه می كنند كه عصب بینایی (optic nerve) دم آن را می سازد. قطر محیط قدامی قدری كوچكتر از ناحیه بلافاصله پشت لبه است، بنابراین حاشیه محافظ محكمی را می سازد.
حجم اربیت فرد بزرگسال تقریبا 30 ml است و كره چشم فقط در حدود یك پنجم این فضا را اشغال میكند عمده فضای باقیمانده را چربی و عضله اشغال می كنند.
حد قدامی حفره اربیت را سپتوم پیشانی در پایین با سینوس فكی و در سمت داخل با سینوسهای پرویزنی و پروانه ای (spenoid) مرتبط است. ضربه مستقیم به كره چشم براحتی موجب آسیب كف نازك اربیت میشود كه بصورت ترك برداشتن (شكستگیblowout) شود و محتویات اربیت را گرفتار كند. خوردگی سقف اربیت (مانند نوروفیبروماتوز) ممكن است موجب ضربانهای آشكار كره چشم شود كه از مغز منتقل میشوند.
دیواره های اربیت
سقف اربیت عمدتا توسط صفحه اربیتال استخوان پیشانی تشكیل میشود غده اشكی در حفره اشكی واقع در ضلع قدامی خارجی سقف قرار دارد. در خلف ، بال كوچك استخوان اسفنوئید كه كانال اپتیك را در خود جای می دهد، سقف را كامل میكند.
دیواره خارجی توسط شیار كاسه چشمی فوقانی از سقف جدا میشود این شیار بال كوچك استخوان پروانه ای را از بال بزرگ جدا میكند. قسمت قدامی دیواره خارجی توسط سطح اربیتال استخوان زیگوماتیك (گونه ای) تشكیل میشود كه محكم ترین قسمت اربیت استخوانی است. لیگمان های آویزان كننده (suspensory) تاندون پلكی خارجی، و لیگان های گونه ای بوسیله بافت همبندی به دگمه اربیتال خارجی متصل میشوند.
كف اربیت بوسیله شیار اربیتال تحتنای از دیواره خارجی جدا میشود. صفحه اربیتال ماگزیلا، قسمت بزرگ مركزی كف اربیت را می سازد كه بخش اعظم شكستگی های blowout در آنجا اتفاق می افتد. زایده پیشانی ماگزیلا از سمت داخل و استخوان زیگوماتیك از سمت خارج لبه تحتانی اربیت را كامل می كنند. زایده اربیتال استخوان گام مثلث كوچكی ازقسمت خلفی كف اربیت می سازد. حدود دیواره داخلی كمتر مشخصند. استخوان پرویزنی بسیار نازك است اما در جلو كه به استخوان اشكی (lacfrimal bone) می رسد، ضخیم میشود. بدنه استخوان پروانه ای (sphenoid b.) خلفی ترین بخش دیواره داخلی را می سازد، و زایده گوشه ای (angular) استخوان پیشانی بخش فوقانی ستیغ اشكی خلفی را می سازد. بخش تحتانی ستیغ اشكی خلفی از استخوان اشكی تشكیل میشود. ستیغ اشكی قدامی به آسانی از طریق پلك قابل لمس است و از زایده پیشانی استخوان ماگزیلا ساخته می شو، ناودان اشكی بین دو ستیغ قرار دارد و حاوی كیسه اشكی (lacrimal sac) است.
نوك اربیت (orbital apex)
شكل (3-1)
نوك اربیت مدخل تمام اعصاب و عروق چشم و مبدا تمام عضلات خارج چشمی بجز مایل تحتانی است. شیار كاسه چشمی فوقانی (superior orbital fissure) بین بدنه و بالهای بزرگ و كوچك استخوان پروانه ای قرار دارد. (trochlear) از بخش خارجی شیار عبور میكنند كه خارج از حلقه zinn قرار دارد. شاخه های فوقانی و تحتانی عصب اكولوموتور را بدوسنس و اعصاب نازوسیلیاری از پخش داخلی شیار و از داخل حلقه زین می گذرند. عصب اپتیك و شریان افتالمیك از كانال اپتیك عبور می كنند كه آنهم در داخل حلقه زین قرار دارد. ورید افتالمیك تحتانی ممكن است از هر یك از بخشهای شیار اربیتال فوقانی عبور كند از جمله بخش مجاور بدنه اسفنوئید كه پایین و داخل تر از حلقه زین قرار دارد. ورید افتالمیك تحتنای ممكن است ازهر یك از بخشهای شیار اربیتال فوقانی عبور كند از جمله بخش مجاور بدنه اسفنوئید كه پایین و داخل تر از حلقه زین قرار دارد. ورید افتالمیك تحتانی اغلب پیش از خروج ازاربیت به ورید افتالمیك فوقانی می پیوندد.
خونرسانی
(شكل های 4-1 تا 6-1)
خونرسانی شریانی اصلی اربیت و ساختمانهای آن از شریان افتالمیك تأمین میشود كه اولین شاخه اصلی قسمت داخل جمجمه ای شریان كاروتید داخلی است. این شاخه از زیر عصب اپتیك عبور میكند و آن را در مسیر كانال اپتیك تا اربیت همراهی میكند. اولین شاخه داخل اربیتی، شریان مركزی شبكیه است كه در 8 تا 15 میلی متری زیر كره چشم وارد عصب اپتیك میشود. سایر شاخه های شریان افتالمیك عبارتند از شریان اشكی (lacrimal a.) كه غده اشكی و پلك فوقانی را مشروب می كند؛ شاخه های عضلانی به عضلات مختلف اربیت؛ شریانهای مژگانی كوتاه و بلند؛ شریانهای پلكی داخلی (medial palpebral a.s) به هر دو پلك و شریانهای سوپرا اربیتال و سوپرا تروكلئار. شریانهای مژگانی خلفی كوتاه مشیمیه و بخشهایی از عصب اپتیك را مشروب می سازند. دو شریان مژگانی خلفی بلند، جسم مژگانی را مشروب می سازند و با یكدیگر و با شریانهای مژگانی قدامی آناستوموز می یابند تا حلقه شریانی اصلی عنبیه را تشكیل دهند. شریانهای مژگانی قدامی از شاخه های عضلانی به عضلات ركتوس جدا میشوند. آنها به قدام صلبیه اپی اسكلرا، لیمبوس، و ملتحمه خون می رسانند و در حلقه شریانی اصلی عنبیه شركت می كنند. قدامی ترین شاخه های افتالمیك در تشكیل قوسهای شریانی پلك ها نقش دارند كه از طریق شریان فاسیال با گردش خودن كاروتید خارجی ارتباط برقرار می كنند.
عمده تخلیه وریدی اربیت از طریق وریدهای افتالمیك فوقانی و تحتانی است كه وریدهای ورتكس (vortex) وریدهای مژگانی قدامی و ورید مركزی شبكیه را زه كشی می كنند. وریدهای افتالمیك ازطریق شیار اربیتال تحتانی به سینوس غاری (cavernous) و از طریق شیار اربیتال تحتانی به شبكیه وریدی رجلی (pterygoid) متصل میشوند. ورید افتالمیك فوقانی از به هم پیوستن وریدهای سوپرا اربیتال و سوپرا تروكلئار و شاخه ای از ورید آنگولار تشكیل میشود كه همه آنها پوست ناحیه پری اربیتال را زه كشی می كنند. این ورید ارتباط مستقیمی بین پوست صورت و سینوس غاری برقرار می كند، كه اساس ترومبوز سینوس غاری ثانویه به عفونت سطحی پوست پری اربیتال است كه میتواند كشنده باشد.
كره چشم
كره چشم طبیعی در بزرگسالان تقریبا كروی است و قطر قدامی خلفی آن بطور متوسط mm 5/24 است.
ملتحمه
ملتحمه غشای مخاطی شفاف و نازكی است كه سطح خلفی پلكها (ملتحمه پلكی) و سطح قدامی صلبیه (ملتحمه كره چشمی) را می پوشاند. درلبه پلك ملتحمه در امتداد پوست قرار میگیرد (پیوستگاه پوستی مخاطی) و در لیمبوس (محیط عنبیه) به اپی تلیوم قرنیه می پیوندد.
ملتحمه پلكی سطح خلفی پلك ها را می پوشاند و محكم به تارسوس چسبیده است. در لبه های فوقانی و تحتانی تارسوس، ملتحمه به عقب تا می خورد(در بن بست های فوقانی و تحتانی) و بافت اپی اسكلرا را می پوشاند تا ملتحمه چشمی به وجود آید.
ملتحمه چشمی (bulbar conjunctive) اتصال سستی با سپتوم كاسه چشمی در فورنیكس ها دارد وبه دفعات چین خورده است. این امر، حركت چشم و بزرگ شدن سطح ملتحمه ترشحی را امكان پذیر می سازد.(مجاری غده اشكی به داخل فورنیكس گیجگاهی فوقانی باز میشوند) ملتحمه چشمی اتصال سستی با كپسول تنول و اسكلری زیر آن دارد (بجز در لیمبوس كه كپسول تنون و ملتحمه در پهنای mm3 به هم جوش خورده اند)
یك چین متحرك و ضخیم از ملتحمه چشمی (چین هلالی semilunar fold) در كانتوس داخلی قرار دارد كه معادل پرده nictitating در برخی حیوانات پست تر است. یك ساختمان گوشتی اپیدرموئید (كارونكل caruncle) به سطح قسمت داخلی چین هلالی چسبیده است كه یك ناحیه تغییر بافت است زیرا دارای هر دو عنصر پرده مخاطی و پوستی است.
عضلات راست (rectus muscles)
مبدا چهار عضله راست، یك حلقه تاندونی مشترك (حلقه Zinn) است كه عصب بینایی را در نوك خلفی كاسه چشم احاطه میكند (شكل 3-1). آنها را برحسب اتصال انتهایشان بر صلبیه روی سطوح داخلی، خارجی، تحتانی و فوقانی چشم نام گذاری می كنند. پس بترتیب عمل اصلی آنها، دور كردن، نزدیك كردن، پایین بردن و بالا بردن كره چشم است. (ر.ك. فصل 12). طول عضلات در حدود mm 40 است، و از فاصله 9-4 میلی متری اتصال انتهایی كه پهنای mm 10 دارند تبدیل به تاندون میشوند. فاصله تقریبی اتصال انتهای آنها از لیمبوس قرنیه بصورت زیراست: ركتوس داخلی mm 5 ؛ ركتوس تحتانی mm 6؛ ركتوس خارجی mm 7؛ و ركتوس فوقانی mm 8 (شكل 18-1) وقتی چشم دو وضعیت اولیه (معمولی) باشد، عضلات ركتوس عمودی زاویه ای درحدود 23 درجه با محور بینایی می سازند.
عضلات مایل
دو عضله مایل اساسا حركات چرخشی و به میزان كمتر، حركات به سمت بالا و پایین را كنترل می كنند (ر.ك. فصل 12)
عضله مایل فوقانی بلندترین و نازكترین عضلات چشم است. مبدا آن در بالا و داخل سوراخ بینایی Optoic forman است و بخشی از آن روی مبدا عضله بالا برنده پلك فوقانی levator palpebrae superioris را می پوشاند. عضله مایل فوقانی یك شكم دوكی و نازك دارد ( mm 40 طول) و در جلو به شكل تاندون از روی قرقره ای عبور میكند. سپس به عقب و پایین برمی گردد تا به شكل یك بادبزن در زیرركتوس فوقانی به صلبیه متصل شود. یك ساختمان غضروفی است كه mm 3 درخلف لبه كاسه چشم به استخوان پیشانی وصل میشود. تاندون مایل فوقانی هنگام عبور از روی قرقره در یك غلاف سینوویال پوشید شده است.
مبدا عضله مایل تحتانی در سمت نازال دیواره كاسه چشم درست در خلف لبه تحتانی كاسه چشم و در خارج مجرای بینی- اشكی است. ابتدا از زیر ركتوس تحتانی و سپس عضله ركتوس خارجی عبور میكند تا با تاندون كوتاهی به صلبیه متصل میشود. محل اتصال آن در بخش خلفی گیجگاهی كره چشم، درست در زیر ناحیه ماكولا است. طول آن mm 37 است.
دروضعیت اولیه (معمولی) چشم، صفحه عضلات مایل تحتانی و فوقانی زاویه 54-51 درجه با محور بینایی می سازد.
فاشیا
تمام عضلات خارج چشمی غلافی از فاشیا دارند كه در محل اتصال انتهایی آنها در امتداد كپسول تنون قرار میگیرد و متراكم شدن فاشیا در اطراف ساختمانهای مجاور لیگامان های مانع check ligaments را می سازد (شكلهای 19-1 و 20-1).
عصب دهی
عصب محرك مشترك چشم oculomotor (III) عضلات ركتوس داخلی، تحتانی، فوقانی و نیز عضله مایل تحتانی را عصب دهی میكند. عصب دور كننده abducens (VI) عضله ركتوس خارجی را عصب دهی میكند؛ عصب قرقره ای trochlear (VI) عضلا مایل فوقانی را عصب دهی میكند.
خونرسانی
خونرسانی عضلات خارج چشمی از شاخه های عضلانی شریان چشمی تأمین می گردد. عضلات ركتوس خارجی و مایل تحتانی نیز بترتیب توسط شاخه های شریان اشكی و شریان زیركاسه چشمی infraorbitla تغذیه میشوند.
ضمایم چشم
1- ابرو
ابروها چینهای پوستی ضخیمی اند كه از مو پوشیده شده اند. چین پوستی توسط عضلات زیرین حمایت میشود. چنین پوستی توسط عضلات زیرین حمایت میشود. گلابلا globella برجستگی بدون موی بین دو ابرو است.
2- پلك
پلكهای فوقانی و تحتانی چینهای پوستی تغییر یافته اند كه میتوانند بسته شوند و از قسمت جلویی كره چشم محافظت كنند (شكل 21-1). پلك زدن به گسترده فیلم اشك كه محافظ قرنیه و ملتحمه از خشك شدن است كمك میكند پلك فوقانی به ابروها ختم میشود؛ پلك تحتانی در گونه محو میشود.
پلك ها از پنج صفحه اصلی بافتی تشكیل شده اند كه از سطح به عمق عبارتند از: لایه پوست، لایه عضله مخطط (orbicularis oculi) بافت حفره ای arcolar t. ، بافت فیبرو (صفحات تارسی tarsal plates) و لایه ای از پرده مخاطی (ملتحمه پلكی) (شكل 22-1).
ساختمانهای پلك ها
الف- لایه پوستی: پوست پلك ها متفاوت از پوست بیشتر نواحی بدن است زیرا نازك، سست، و ارتجاعی و دارای موهای اندك و بدون چربی، زیرپوستی است.
ب- عضله حلقوی چشم orbicularis oculi : عمل این عضله بستن پلك ها است. الیاف عضلانی آن شیار یكی را بصورت هم مركز احاطه می كنند و تا فاصله كوتاهی از حاشیه كاسه چشم گسترده میشوند. برخی از آن به گونه و پیشانی می روند. بخشی از عضله كه در است به عنوان بخش قبل تارسی pretarsat آن خوانده میشود؛ بخشی كه روی سپتوم كاسه چشمی را میگیرد بنام بخش قبل سپتومی preseptal خوانده میشود. بخشی كه در خارج پلك است را بخش كاسه چشمی orbital خوانند. عصب دهی آن از عصب صورتی fascial n. تامین می شود.
ج- بافت حفره ای areolar tissue : بافت حفره ای زیر عضلانی كه در عمق عضله حلقوی چشم قرار دارد با لایه های زیرنیامی پوست سر ارتباط می یابد.
د- صفحات تارسی tarsal plates : ساختمان اصلی محافظ پلك ها یك لایه بافت فیبروی متراكم است كه همراه با مقدار كمی بافت ارتجاعی بنام صفحه تارسی خوانده میشود. زوایای خارجی و داخلی و دنباله صفحات تارسی بوسیله لیگامان های داخلی و خارجی پلكی به لبه كاسه چشم متصل میشوند. صفحات تارسی فوقانی و تحتانی نیز توئسط یك فاشیای محكم و نازك به لبه های فوقانی و تحتانی كاسه چشم وصل میشوند. این فاشیای نازك سپتوم كاسه چشم orbital septum را می سازد.
هـ- ملتحمه پلكی: پلك ها در خلف بوسیله لایه ای از پرده مخاطی بنام ملتحمه پلكی پوشیده میشوند، كه محكم به صفحات تارسی می چسبد. برش خط خاكستری لبه پلك به روش جراحی، آن را به یك تیغه قدامی متشكل از پوست و عضله حلقوی و یك تیغه خلفی متشكل از صفحه تارسی و ملتحمه پلكی تقسیم میكند.
جهت دریافت فایل مقاله بررسی آناتومی و جنین شناسی چشم لطفا آن را خریداری نمایید