تأثیر سطح مهارت الگو بر عملكرد و یادگیری مهارت سرویس ساده والیبال
فهرست مطالب
عنوان..................................................................................................... صفحه
فصل اول: مقدمه و بیان مسأله........................................................................
مقدمه................................................................................................................
بیان مسأله........................................................................................................
ضرورت و اهمیت تحقیق..................................................................................
اهداف تحقیق.....................................................................................................
فرضیه‌های تحقیق.............................................................................................
پیش فرضهای تحقیق........................................................................................
محدودیت‌های تحقیق.........................................................................................
تعریف عملیاتی متغیرها.....................................................................................
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق...............................................................
مقدمه................................................................................................................
زمینة نظری موضوع تحقیق..............................................................................
اثر بخشی یادگیری مشاهده‌ای از دیدگاه دو نظریه یادگیری حركتی...............
تبیینهای اولیه اولیه از یادگیری مشاهده‌ای......................................................
تبیین میلر و دلار...............................................................................................
توجیه بندورا از یادگیری مشاهده‌ای................................................................
تحلیل اسكینر از یادگیری مشاهده‌ای................................................................
مشاهدة نمایش چگونه بر یادگیری اثر می‌گذارد؟............................................
عوامل مؤثر بر یادگیری مشاهده‌ای.................................................................
ویژگیهای الگو.................................................................................................
ویژگیهای نمایش.............................................................................................
ویژگیهای مشاهده‌گر
توجیهات رشدی در الگودهی
پیشینه تحقیق.....................................................................................................
نتیجه‌گیری........................................................................................................
فصل سوم: روش تحقیق.................................................................................
روش تحقیق......................................................................................................
جامعه تحقیق و آزمودنیها................................................................................
متغیرهای تحقیق...............................................................................................
ابزار اندازه‌گیری...............................................................................................
روش جمع‌آوری اطلاعات.................................................................................
نحوة اجرای آزمون .........................................................................................
مراحل آزمون...................................................................................................
روشهای آماری................................................................................................
فصل چهارم: یافته‌های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها....................................
تجزیه و تحلیل توصیفی یافته‌ها........................................................................
تجزیه و تحلیل استنباطی یافته‌ها.......................................................................
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری......................................................................
خلاصه تحقیق...................................................................................................
بحث و تفسیر یافته‌ها .......................................................................................
پیشنهادهای پژوهشی.......................................................................................
فهرست منابع....................................................................................................
فهرست جداول
شمارة جدول.......................................................................................... صفحه
(1ـ4) امتیازات نتیجه اجرای مهارت سرویس ساده والیبال در گروه مشاهدة الگوی ماهر
(2ـ4) امتیازات نتیجة اجرای مهارت سرویس سادة والیبال در گروه مشاهده الگوی در حال یادگیری
(3ـ4) میانگین امتیازات الگو یا فرایند اجرای مهارت سرویس سادة والیبال برای گروه مشاهدة الگوی ماهر
(4ـ4) میانگین امتیازات الگو یا فرایند اجرای مهارت سرویس سادة ولیبال برای گروه مشاهدة الگوی در حال یادگیری..........................................................................................................................
(5ـ4) نتایج آزمون تحلیل واریانس عاملی مركب در مورد تأثیر گروه و مرحلة آزمون بر نتیجة اجرا
(6ـ4) نتایج آزمون تحلیل واریانس عاملی مركب در مورد تأثیر گروه و مرحلة آزمون بر الگو یا فرایند اجرا
(7ـ4) نتایج آزمون تی مستقل برای متغیر نتیجة اجرا در دو گروه مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون.......................................................................................................
(8ـ4) نتایج آزمون تی مستقل برای متغیر فرایند اجرا در دو گروه مستقل مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون...........................................................................................
(9ـ4) نتایج آزمون تی مستقل برای متغیر نتیجة اجرا در دو گروه مستقل مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پس آزمون.............................................................................................
(10ـ4) نتایج آزمون تی مستقل برای متغیر فرایند اجرا در دو گروه مستقل مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحله پس آزمون.......................................................................................
(11-4) نتایج آزمون تی مستقل برای متغیر نتیجة اجرا در دو گروه مستقل مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحله یادداری............................................................................................
(12ـ4) نتایج آزمون تی مستقل برای متغیر فرایند اجرا در دو گروه مستقل مشاهدة الگوی ماهر ور در حال یادگیری در مرحله یادداری............................................................................................
فهرست نمودارها
شمارة نمودارها.................................................................................... صفحه
(1ـ4) مقایسه نتیجة اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین مراحل مختلف آزمون در گروههای مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری .................................................................................
(2ـ4) مقایسه الگو یا فرایند اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین مراحل مختلف آزمون در گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری........................................................................
(3ـ4) مقایسة نتیجة اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون...........................................................................................
(4ـ4) مقایسه الگو یا فرایند اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون.......................................................................
(5ـ4) مقایسة نتیجة اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحله پس آزمون.............................................................................................
(6ـ4) مقایسة الگو یا فرایند اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهده الگو ماهر و در حال یادگیری در مرحله پس آزمون.......................................................................................
(7ـ4) مقایسة نتیجة اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة یادداری.................................................................................................
(8ـ4) مقایسة الگو یا فرایند اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحله یادداری ............................................................................
فصل اول
مقدمه و بیان مسأله
امروزه شاهد اجرای ماهرانه و خارق العاده ورزشكاران برجسته در صحنه‌های ورزشی هستیم، نمایشی از قدرت، خلاقیت و هنر كه بی‌شك سوالات زیادی را در ذهن هر بیننده‌ای ایجاد می‌كند. چگونه می‌توان یك مهارت جدید را آموخت؟ چگونه این مهارتها پیشرفت می‌كنند؟ و چگونه می‌توان تا این حد در اجرای مهارتها پیشرفت كرد؟ پاسخ به این سوالات می‌تواند بسیاری از نكات مبهم را روشن نماید.
یكی از اهداف اصلی تربیت بدنی، تسهیل فراگیری مهارت از طریق آموزش مناسب است. پژوهشگران علم تربیت بدنی همواره در تلاشند تا با معرفی روشهای علمی جدید، توانائی معلمان و مربیان را در آموزش افزایش دهند. بدن منظور دانشمندان رفتار حركتی طی سالها تحقیق و مطالعه سعی كرده‌اند تا عوامل اثرگذار بر اجرا و یادگیری مهارتها را شناسائی كنند.
بدون شك یكی از مهمترین عوامل مؤثر در فرایند یادگیری، نمایش[1] مهارت است. نمایش مهارت یكی از قدرتمندترین ابزارهایی است كه مربیان تربیت بدنی از آن به منظور انتقال اطلاعات مربوط به مهارت به فراگیر در یك زمان كوتاه استفاده می‌كنند. معلم یا مربی تربیت بدنی به این دلیل مهارت را نمایش می‌دهد كه باور دارد فراگیران نسبت به توصیف كلامی از این طریق، اطلاعات بیشتری را در زمان كوتاهی دریافت می‌كنند. معمولاً یك الگوی ماهر[2] به منظور آموزش مهارت حركتی جدید به فراگیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در سالهای اخیر، نظریه پردازان یادگیری حركتی این سوال را مطرح كرده‌اند كه آیا برای یادگیری مشاهده‌ای یك مهارت حركتی، الگوی ماهر تنها نوع سودمند الگوست؟ (لی و وایت[3]، 1990؛ پالاك و لی[4] 1992). در این ارتباط تحقیقات زیادی نیز انجام گرفته است.
براساس نتایج این تحقیقات، درگیر شدن مشاهده‌گر در فعالیت های شناختی الگوی در حال یادگیری[5]، یادگیری مهارت را تسهیل می‌كند. طرفداران الگوی درحال یادگیری معتقدند كه الگوی ماهر به جای توسعة چگونگی درك و شناخت از اجرای مهارت، تقلید از جرای مهارت را اجرا توسعه می‌دهد. به این دلیل كه الگوی ماهر، اطلاعات بدون اشتباهی را به مشاهده‌گر ارائه می‌كند، در حالیكه الگوی در حال یادگیری مشاهده‌گر را درگیر فرایندهای حل مسأله می‌كند (8).
اخیراً، این رویكرد آموزشی سوالاتی را در مورد استفاده ترجیحی از مدل ماهر در یادگیری مشاهده‌ای مطرح كرده است. لیكن یافته‌های تحقیقی در این زمینه به نتایج قطعی و مسلمی دست نیافته است. بنابراین در این تحقیق، سعی شده است كه تأثیر سطح مهارت الگو را بر یادگیری یك مهارت حركتی مورد بررسی قرار دهد.
·بیان مسأله
بدیهی است انتقال اطلاعات از طریق بینائی یكی از مهمترین و مؤثرترین منابع كسب اطلاعات در یادگیری است. در تائید این مطلب بلندین و پروتیو[6] (1993)، كارول و بندورا[7] (1982)، لندرز[8] (1975)، مارتنز و برویتز[9] (1976)، پالاك ولی (1992)، سوتارد و هیگینز[10] (1987)، ویكس[11] (1992)، مك كولا، ویس و رز[12] (1989) معتقدند كه مشاهده مهمترین ابزار برای یادگیری مهارت حركتی است (9).
در واقع الگوسازی یك عمل منجر به توسعة یك بازنمائی شناختی یا ادراكی توسط مشاهده‌گر می‌شود. این بازنمائی شناختی به عنوان یك منبع و مرجع استاندارد به مشاهده‌گر كمك می‌كند تا اجراهای خود را با آن مقایسه كرده و در نهایت اجرای مهارت را اصلاح كند (كارول و بندورا، 1982، 1985، 1987، 1990؛ شفیلد[13] ، 1961) (10).
بنابراین از آنجائیكه مدل ماهر ویژگیهای مطلوبی از مهارت را نشان می‌دهد، بدین طریق برای فرد مبتدی فرصتی را فراهم می‌كند تا عملكرد مطلوب را مشاهده كرده و اطلاعات لازم را برای یادگیری آن به دست آورد. نظریه پردازانی مانند آدامز[14] (1971)و اشمیت [15](1975) معتقدند ، یادگیری حركتی یك فرایند حل مسأله می باشد كه فرد براساس آن یك عمل را برای دستیابی به الگوی حركت ویا نتیجه انجام می دهد و سپس با بازخورد حاصل از این عمل ، اجرا را در كوششهای بعدی تعدیل می كند . بنابراین با تأكید بر فرایند كوشش و خطا و اصلاحاتی كه از این طریق به دست می آید ، موجب توسعة دانش اساسی وهم چنین ارزیابی فرد از حركت می شود . در این نظریه به دلیل اینكه اجرای ماهرانه حركت فرایندهای حل مسأله را نفی می‌كند، لذا اطلاعات كمتری مربوط به خطا برای پردازش در اختیار مشاهده‌گر قرار می‌گیرد. آدامز (1986) دریافت كه یادگیری مشاهده‌ای برای بهبود اجرای مشاهده گرانی مؤثر است كه الگوی فرد غیر ماهری را كه در حال اجرای یك تكلیف است، مشاهده كنند ( ). با توجه به اینكه اجراهای یك فرد مبتدی، متغیر است و از پایداری لازم برخوردار نیست و هنگام اجرای مهارت خطاهای بیشتری وجود دارد به نظر می‌رسد، مشاهده‌گر فرصت بیشتری برای درگیرشدن با فرایند های شناختی دارد (9). همچنین نتایج برخی تحقیقات نشان داده است كه اگر فرد از بازخوردهای ارائه شده به الگوی در حال یادگیری مطلع باشد، مشاهدة مدل در حال یادگیری مؤثرتر خواهد بود (مك كولا و كایرد[16]، 1990) (8). در این زمینه تحقیقات بیشماری انجام شده است. جهت تأئید یا رد نتایج پژوهشهای انجام شده در این زمینه، در این تحقیق سعی شده است به سوال زیر پاسخ داده شود: آیا مشاهدة مدل در حال یادگیری در مقایسه با مدل ماهر موجب بهبود عملكرد و یادگیری مهارت حركتی می‌گردد.
از آنجا كه اكثر مربیان به دنبال كسب بهترین نتیجه در كوتاهترین زمان هستند، پس باید تمامی امكانات و شرایط را برای تحقق این امر فراهم كنند. بنابراین همواره راهبردهائی توسط مربیان برای آموزش مهارت‌های حركتی اتخاذ می‌شود. نمایش مهارت و آموزش كلامی دو روش معمول برای آموزش مهارتهاست. نمایش مهارت رایجترین روش برای انتقال اطلاعات مربوسط به مهارت است (4). از اینرو مربیان از وسائل كمك آموزشی بصری مانند فیلم، نوار ویدئوئی، نمایش مهارت توسط فراگیر ماهر یا مربی به عنوان مكمل خوبی برای آموزش مهارت استفاده می‌كنند (11). اصل عمومی نمایش مهارت این است كه نمایش دهنده باید آن را صحیح اجرا كند. پژوهشهائی مانند لندرز و لندرز[17] (1973) از این اصل حمایت می‌كنند. در این پژوهش تأثیر مشاهده مدل ماهر و غیرماهر بر یادگیری مهارت بالا رفتن از نردبان مقایسه شد. نتایج نشان داد كه الگوی ماهر در مقایسه با الگوی غیر ماهر منجر به اجرای بهتری از سوی شاگردان شد. با مشاهدة الگوی ماهر فراگیر می‌تواند اطلاعات مربوط به راهبردهای الگو را برای حل مسائل حركتی ادراك كند. در واقع مشاهده‌گر در تلاشهای اولیة خود در اجرای مهارت راهبردهای مشاهده شده را تقلید می‌كند.
در تحقیقی كه توسط هربرت[18] و لندین (1994) انجام گرفت، نشان داده شده است كه شاگردان می‌توانند با مشاهده مبتدیان دیگر یادگیری مهارت ضربه والی تنیس را تسهیل كنند. یكی از فوائدی كه بر این نوع نمایش پیشنهاد می‌شود این است كه مشاهدة مدل غیر ماهر، تشویقی برای تقلید كردن از اجرای الگو نیست، بلكه مشاهده‌گر را به شیوه‌ای فعال‌تر درگیر فعالیتهای حل مسأله می‌كند(4).
شواهد مربوط به این رویكرد به دهه 1930 (مانند تویتمر[19]، 1931) و پس از آن آدامز(1986) بر می‌گردد. پس از انتشار پژوهشهای آدامز، مك كولا و كایرد (1990)؛ پالاك ولی (1992)؛ ویر و لیویت[20] (1990) مطالعات مرتبط با استفاده از الگوی غیر ماهر را دنبال كردند. یكی از شرایط سودمند بودن مشاهدة الگوی غیر ماهر زمانی است كه مشاهده‌گر او را ببیند و نیز بازخورد افزوده‌ای از طرف مربی بشنود. در این حالت مشاهده‌گر به طور فعال در حل مسأله درگیر خواهد شد(2).
بنابراین مربیان وزشی بدون در اختیار داشتن الگو یا فرد ماهر و امكانات آموزشی نظیر فیلم می‌تواند شاگردان خود را وادار كنند تا با مشاهده مبتدیان دیگر یادگیری مهارت را تسهیل كنند. یكی از مشكلات رو در روی مربیان این است كه كدامیك از روشهای نمایش مهارت، الگوی ماهر یا در حال یادگیری، در یادگیری یك مهارت مؤثرتر است؟ با توجه به نتایج متناقض تحقیقات در مورد تأثیر سطح مهارت الگو بر یادگیری، ضروری است تحقیقی در این مورد صورت گیرد تا مربیان بتوانند به عنوان یك رویكرد آموزشی از آن استفاده كنند.
· اهداف تحقیق
هدف كلی این تحقیق بررسی تأثیر دو روش آموزشی مختلف بر یادگیری مهارت سرویس سادة والیبال است.
این پژوهش همچنین به دنبال دستیابی به اهداف ویژه زیر می باشد .
- 1. مقایسة متغیر نتیجة اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین مراحل مختلف آزمون در گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری .
- 2. مقایسة متغیر فرایند یا الگوی اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین مراحل مختلف آزمون در گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری .
- 3. مقایسة متغیر نتیجة اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون .
- 4. مقایسة متغیر فرایند یا الگوی اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون .
- 5. مقایسة متغیر نتیجة اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پس آزمون .
- 6. مقایسة متغیر فرایند یا الگوی اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری درمرحلة پس آزمون .
- 7. مقایسة متغییر نتیجة اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة یاد داری .
- 8. مقایسة متغیر فرایند یا الگوی اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة یاد داری .
· فرضیه‌های تحقیق
فرضیه‌های این تحقیق عبارتند از:
- 1. متغیر نتیجة اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین مراحل مختلف آزمون در گروههای مشاهدة الگوی ماهر در حال یادگیری تفاوت معنی داری دارد .
- 2. متغیر فرایند یا الگوی اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین مراحل مختلف آزمون در گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادیگری تفاوت معنی داری دارد .
- 3. متغیر نتیجة اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون تفاوت معنی داری دارد.
- 4. متغیر فرایند اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پیش آزمون تفاوت معنی داری دارد.
- 5. متغیر نتیجة اجرای مهارت سرویس ساده والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پس آزمون تفاوت معنی داری دارد .
- 6. متغیر فرایند یا الگوی اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة پس آزمون تفاوت معنی داری دارد .
- 7. متغیر نتیجة اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة الگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة یاد داری تفاوت معنی داری دارد .
- 8. متغیر فرایند یا الگوی اجرای مهارت سرویس سادة والیبال بین گروههای مشاهدة اگوی ماهر و در حال یادگیری در مرحلة یاد داری تفاوت معنی داری دارد .
تحقیق حاضر با در نظر گرفتن پیش فرضهای زیر انجام گرفته است:
1ـ شرایط آزمون برای كلیه آزمودنیها یكسان بود.
2ـ كلیه آزمودنیها از سلامت كامل جسمانی برخوردار بودند و هیچگونه عارضه ساختاری و اسكلتی كه مانع اجرای مهارت مورد نظر شود، نداشتند. زیرا سعی شده است هنگام انتخاب آنها ، چنین مواردی رعایت شود .
3ـ متغیرهای اندازه‌گیری شده دارای توزیع طبیعی و تجانس واریانس می‌باشند.
4ـ كلیه آزمودنیها مبتدی بودند .
· محدودیت‌های تحقیق
محدودیت‌هائی كه توسط محقق اعمال شده است:
1ـ تمامی آزمودنیهای این تحقیق شامل 40 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه شهید بهشتی بودند كه درس تربیت بدنی (1) را در نیمسال دوم سال تحصیلی 83-82 انتخاب بودند .
2- تمامی مراحل تحقیق شامل مرحلة اكتساب و آزمون ها در سالن ورزشی چند منظوره خوابگاه دختران دانشگاه شهید بهشتی انجام شد .
3- تمامی مراحل تحقیق در زمان بین ساعت 11 صبح تا 10 شب انجام شد .
4- آزمودینها در تمام مراحل تحقیق از توپ میكاسای رنگی ( 2000) استفاده كردند .
5- ارتفاع تور ( cm24/2 ) در تمامی مراحل تحقیق ثابت بود .
محدودیت‌هائی كه خارج كنترل محقق بود:
1ـ نداشتن كنترل بر قدرت عضلانی آزمودینها در اجرا مهارت مورد نظر .
2ـ نداشتن كنترل بر اثر رقابت بین آزمودنیها.
3ـ نداشتن كنترل برشرایط روحی و روانی آزمودنیها هنگام اجرای آزمون مانند خستگی،درد عضلانی و فشارهای روانی.
4ـ نداشتن كنترل بر تجربه قبلی مهارت.
5-نداشتن كنترل بر اثر مشاهدة اجرای سرویس سا ده سایر آزمودنیها بر فراگیر.
·تعریف عملیاتی متغیرها
الگوی ماهر: به الگویی اطلاق می‌شود كه شیوة صحیح اجرای مهارت سرویس ساده والیبال را براساس مقیاس محقق ساخته به نمایش می‌گذارد.
الگوی در حال یادگیری: به الگویی اطلاق می‌شود كه در حال پیشرفت در اجرای مهارت ساده والیبال است.
توصیف كلامی: شامل آموزش اجزائ اساسی مهارت سرویس ساده والیبال به صورت كلامی است.
مراحل آزمون: زمانهای مختلف اندازه‌گیری تكلیف كه شامل مراحل پیش آزمون، پس آزمون و یادداری است.
الف) مرحله اكتساب: در این مرحله تكلیف مورد نظر طی كوششهای تمرینی با توجه به نوع الگودهی در هر گروه، تمرین می‌شود.
ب) مرحله پیش آزمون: آزمودنیها در این مرحله 10 كوشش را بدون ارائه نمایش و توصیف كلامی انجام دادند.
ج) مرحلة پس آزمون: بلافاصله پس از مرحلة اكتساب انجام شد و آزمودنیها در این مرحله نیز 10 كوشش را بدون ارائه نمایش و توصیف كلامی انجام دادند.
د) مرحله یادداری: این مرحله به منظور سنجش یادگیری تكلیف موردنظر، بدون ارائه نمایش مهارت و توصیف كلامی اجرا می‌شود.
كوششهای تمرینی: تعداد دفعات انجام تكلیف توسط آزمودنیها كه شامل 60 كوشش در مرحلة اكتساب، 10 كوشش در مرحلة پیش آزمون، 10 كوشش در مرحلة پس آزمون و 10 كوشش در مرحلة یادداری است.
فصل دوم
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق
انتقال اطلاعات از مربی به فراگیر برای اكتساب بهینة مهارت یك امر حیاتی است و شیوه ارائه این اطلاعات ممكن است به شكلهای مختلفی باشد، اما مربیان به روشهائی نیاز دارند كه اطلاعات مربوطه را با بالاترین كارآئی منتقل كنند. در این میان به نظر می‌رسد، نمایش یكی از روشهائی است كه خواستة مربیان را بر آورده می‌سازد. این موضوع زیاد شگفت‌انگیز نیست كه نمایش، رایجترین شیوة آموزش مهارتها باشد (مگیل، 2001)، واقعیتی كه اخیراً در متون تربیت بدنی و علوم ورزشی انعكاس یافته است. مرسوم‌ترین تكنیك آموزشی در حوزة تربیت بدنی، آموزش مستقیم (گراهام و سایرین[21]، 2001) یا آموزش غیرمستقیم (رینك[22]، 1998) است كه هر دو بر این نكته تأكید دارند كه نمایش اولین و مهمترین مرحلة فرایند اكتساب مهارت می‌باشد. اگر چه نمایش مهارت رایجترین روش فراهم كردن اطلاعات برای فراگیران است، با این حال پژوهشهای ناچیزی دربارة آن انجام شده است.
یكی از موضوعاتی كه هنگام مرور ادبیات تحقیقی یادگیری مشاهده‌ای به
چشم می‌خورد، وجود تناقض بین آراء نظریه پردازانی است كه هر كدام بر اثر بخشی بیشتر الگوی ماهر یا در حال یادگیری تأكید می‌كنند. برای فهم اصول و پایه‌های نظری اثربخشی نمایش مهارت و كمك به حل ابهام پیرامون اینكه كدامیك از الگوهای نمایش بهتر است، در این فصل ابتدا به مرور زمینه‌های نظری موضوع پژوهش در دو نظریه معروف حلقه بسته آدامز و برنامه حركتی تعمیم یافته اشمیت و دیدگاههای مرتبط با تبیین اثرات مثبت الگودهی مشاهده‌ای خواهیم پرداخت ، سپس عوامل مؤثر بر یادگیری مشاهده‌ای جمع‌بندی و ارائه می‌شود.بخش دوم این فصل به ارائه پیشینة تحقیقات انجام شده در رابطه با موضوع می پردازد .
·زمینة نظری موضوع تحقیق
وسائل كمك آموزشی بصری مانند تصاویر بی‌حركت عملكردهای مناسب، ضبط فیلم یا نوارهای ویدئویی و نمایش مهارت توسط فراگیرندة ماهر یا مربی (الگودهی) مكمل خوبی برای آموزشهای پیش از تمرین است. اطلاعات مربوط به چگونگی اجرای مهارت، می‌تواند به راحتی به فراگیر منتقل شود، زیرا تنها به كاربرد كلمات محدود نمی‌شود. این روش، تحت عنوان یادگیری مشاهده‌ای متداول است كه فراگیر از طریق مشاهدة عملكرد الگو بر اطلاعات خود می‌افزاید.
·اثر بخشی یادگیری مشاهده‌ای از دیدگاه دو نظریة یادگیری حركتی
نظریة «حلقة بسته» آدامز (1971)
براساس نظریة حلقة بسته آدامر[23]؛ بازخوردی كه در نتیجة اجرای حركت به دست می‌آید، بایك مرجع درونی كه «رد ادراكی[24]» نامیده می‌شود، مقایسه می‌گردد. هنگامی كه فرد حركتی را اجرا می‌كند، بازخورد درونی ، موقعیت ویژة عضو را در فضا نشان می‌دهد. تحریكات ناشی از بازخورد درونی، ردی را در سیستم عصبی مركزی بر جای می‌گذارد كه همان رد ادراكی است. رد ادراكی با تمرین توسعه می‌یابد. با تكرار حركت در طول تمرین، فرد به هدف نزدیك می‌شود و با انجام هر كوشش رد دیگری به وجود می‌آید، تا حدی كه در پایان، مجموعه‌ای از ردها تولید می‌شود. بدین ترتیب، اختلاف بین بازخورد حاصل از اندامها و رد ادراكی به تدریج كم شده و خطای عملكرد در طول كوششهای تمرینی كاهش می‌یابد. بازخورد حس عمقی مربوط به عنوان مرجع تصحیح[25] عمل می‌كند و توانائی یادگیرنده در اجرا بستگی به نیرومندی این رد ادراكی دارد. اگر رد ادراكی صحیح باشد، اینگونه انتظار می‌رود كه فراگیران، آگاهی از نتیجه[26] (KR) و بازخورد حسی را دریافت كرده‌اند. اگر میزان بازخورد كمتر از حد مطلوب باشد، رد ادراكی مناسب و دقیقی به وجود نخواهد آمد، در نتیجه یادگیری مختل خواهد شد. زمانی كه حركت اجرا می‌شود، فراگیران بازخورد حسی را با رد ادراكی مقایسه می كنند. اختلاف ناشی از این مقایسه، تقویت ذهنی[27] نامیده می شود.
احتمالاً توانائی شناسائی خطا (تقویت ذهنی) باعث می‌شود كه حركت، بدون نیاز به KR به هدف دست یابد و به تدریج رد ادراكی (مرجع تصحیح) تقویت شود.
آدامز پیشنهادمی كند،علاوه بر مكانیسم حافظه‌ای كه صحت حركات را مورد ارزیابی قرار می دهد (یعنی، رد ادراكی) ، یك مكانیسم حافظة دوم برای آغاز حركت ضروری است (رد حافظه ای[28]). بنابر نظریة آدامز، الگوی حركتی، از طریق رد حافظه ای ،یعنی یك برنامه حركتی كه براساس تجارب پیشین سازمان یافته است، انتخاب شده و آغاز می‌گردد. در حین حركت، مقایسه ای بین رد ادراكی (مكانیسمی كه صحت پاسخ انتخاب شده توسط رد حافظه ای را ارزیابی می‌كند) و بازخورد حسی ناشی از حركات صورت می‌گیرد. هر علامتی كه حاكی از وجود خطا باشد، همانند محركی برای عمل اصلاحی ایفای نقش می‌كند (19) .
طبق نظریة آدامز ، الگوی آموزشی باید صحیح و درست ارائه شود، تا یك رد ادراكی قوی توسعه یابد. بر این اساس، هنگام نمایش مهارت، به منظور توسعة یك رد ادراكی قوی بایستی از یك الگوی ماهر استفاده شود.
نظریة طرحوارة اشمیت (1975)
نظریه طرحوارة [29]اشمیت بر اساس برنامه حركتی تعمیم یافته[30] می‌باشد و بیان می‌كند كه الگوهای حركتی به وسیلة یك برنامة عمومی حركتی كنترل می‌شوند كه هر برنامه دارای یك سازمان زمانی ثابت (جوهری) است. هر الگوی حركتی از طریق تخصیص پارامترهای حركتی (سرعت، نیرو و اندازة‌حركت) به برنامة‌عمومی حركت اجرا می‌شود. زمانیكه یك برنامه حركتی عمومی آموخته می‌شود، می‌توان آن را به موقعیت‌های مختلف و با پارامترهای مختلف تعمیم داد. طبق نظریه طرحواره، بعد از اینكه حركت توسط برنامه حركتی تعمیم یافته و پارامترهای اختصاصی اجرا شد، فراگیر چهار نوع اطلاعات را در حافظة خود ذخیرة می‌كند. نوع اول اطلاعات، شامل شرایط اولیه یا آغازین حركت است، نوع دوم، ویژگیهای برنامة حركتی تعمیم یافته را ذخیره می‌كند، در نوع سوم، نتایج محیطی حاصل از حركت یا اصطلاحاً آگاهی از نتیجه ذخیره می‌شود و در نهایت، فراگیر نتایج حس حركت (احساس حركت، صدای ناشی از حركت و . . .) را ذخیره می‌كند. به جای اینكه این چهار منبع به طور مجزا ذخیره شوند، فراگیر اطلاعات را در دو طرحواره تعمیم یافته خلاصه می‌كند، «طرحوارة فراخوانی[31]» مسئول آغاز و اجرای (تولید) حركت و «طرحواره بازشناسی[32]» مسئول ارزیابی و تصحیح حركت است. از نظر اشمیت، این دو طرحواره اساس یادگیری و اجرای حركات هستند.
جهت دریافت فایل تأثیر سطح مهارت الگو بر عملكرد و یادگیری مهارت سرویس ساده والیبال لطفا آن را خریداری نمایید