پاورپوینت-مفهوم چشم انداز و چشم‌اندازسازی در برنامه ریزی شهری
مقدمه
nتعریف چشم‌انداز
nویژگی های چشم انداز
nمفهوم چشم انداز
nانواع اهداف
nچشم اندازسازی
nچشم انداز مشترک
nویژگی های چشم انداز
nمراحل برنامه ریزی شهری
nاصطلاح چشم انداز
مطالعات چشم اندازسازی در ادبیات موجود با محوریت تحلیل «پایه اقتصادی» و تعیین «گوشه رقابتی» شهرها صورت می گیرد و سلطه پررنگ مباحث اقتصادی در صورت بندی بیانیه چشم انداز معمولا مانع از شکل گیری و ارایه تصویری جامع از کلیت زندگی آینده شهر، به ویژه در بعد کالبدی و زیبا شناختی آن می شود.
طرح موضوع
برای اولین بار در دهه ۶۰ میلادی مفاهیم برنامه ریزی استراتژیک به صورت نظام یافته در صنعت به کار گرفته شد.مفاهیمی که از ادبیات نظامی گرفته شده و در قالبی ساختار نیافته و ابتدایی در صنعت استفاده شدند. دهه۸۰ میلادی را می توان آغازی برای نهادینه شدن این نوع برنامه ریزی در شرکت ها و ادبیات علمی مربوط به صنعت به شمار آورد.به تدریج استفاده از آن در سایر تخصص ها و علوم،مثل برنامه ریزی استراتژیک برای موسسات دولتی،موسسات غیرانتفایی و شهرها نیز رواج یافت.با ورود این نوع برنامه ریزی در هر کشور،ادبیات آن نیز متناسب با گفتمان رایج در آن سرزمین تغییر می نمود.
چشم انداز یک شهر چیست؟
مفهوم کلان چشم انداز عبارت است از آینده دور از دسترس و مطلوب یک فرد،شرکت،جامعه و یا یک شهر.چشم انداز توسعه شهر یعنی آرزوهایی برای آینده.به عبارت دیگر چشم انداز شمایی است که مسیر را به ما نشان می دهد اما دستیابی به آن مقدور نیست.چشم انداز کمک می کند که جایگاه آینده شهر خود را بهتر بشناسیم و از مزایا و فرصت هایی که در اختیارمان قرار می گیرند بهره مند شویم.بنابراین تغییرات شهر را جهت دار می کند و توان انگیزش مدیریت بخش های مختلف شهر را خواهد داشت.مهمترین خاصیت چشم انداز بسیج کردن نیروهای هر مجموعه به سمت هدف مشخص است.
بدین سبب است که چشم انداز باید دارای ویژگی های زیر باشد:
• مقصد روشن و مشخصی را به مردم و بخش های مختلف شهر نشان دهد.
• تصویری از آینده مطلوب شهر ارائه نماید.
• یکپارچه و جامع باشد.
• تحرک و برانگیزاننده نیروها باشد(مهندسین مشاور کلیل،۲:۱۳۸۴).
چشم انداز مشترک
آینده ای که یک گروه برای خود متصور است و آن را به صورت جمعی تعقیب می نماید چشم انداز مشترک است.بی شک چشم انداز هر شهر یک هدف مشترک خواهد بود که توسط تمامی شهروندان درک و حمایت می شود. این مهم زمانی محقق می گردد که:
♦ تمامی مردم شهر تصویر مشابهی از آینده شهر در ذهنشان ترسیم شده باشد و همه برای تحقق آن متعهدانه با یکدیگر همکاری کنند.
این چشم انداز مانند یک رشته تسبیح همه مردم در یک شهر را به یکدیگر پیوند داده و به آینده ای دلخواه هدایت کند.
♦ همه شهروندان به آن متعهد باشند چون این اهداف بازتاب تصورات و دربرگیرنده چشم انداز های فردی آنان می باشد.( مهندسین مشاور کلیل،۱۳۸۴: ۴).
چشم اندازسازی
که در آن هدف دستیابی به چشم انداز مورد وفاق شهروندان و بازیگران کلیدی است. برای این مرحله جلساتی با گروههای مختلف مردمی و بازیگران کلیدی تشکیل شده و بر اساس نظرات آنان چشم اندازهای مطرح، طرح و بررسی و نهایی می شوند(گلکار،۴:۱۳۸۳).
۱-چشم اندازسازی[۱]
چشم انداز یک وضعیت ایده آل و آینده نگر از جایگاهی است که یک جامعه می خواهد به آن برسد .چشم انداز علاوه بر اینکه باید الهام بخش و چالش برانگیز باشد بلکه باید تا حد امکان دارای معنی باشد به نحوی که تمامی شهروندان به شکلی به آن مرتبط باشند.آنچه که یک منطقه پتانسیل تبدیل شدن به آن را دارد.
چشم انداز مرجعی است که تمام اهداف شهر از آن ناشی می شود و نیز تصویر کلی از جهت آینده است که شهر می خواهد به آن برسد.
فرآیند چشم اندازسازی
تدوین چشم انداز آینده برای شهر و محلات مستلزم انجام مجموعه ای از فعالیت ها است که در قالب فرآیندی به نام « فرآیند چشم اندازسازی» سازماندهی شده اند.در مورد ساختار و محتوای فرآیند چشم اندازسازی دیدگاه های متنوعی وجود دارند که در انطباق با شرایط جغرافیایی،اقتصادی،اجتماعی و سیاسی جوامع گوناگون شکل یافته اند.به طور مثال در حالیکه در جوامع توسعه یافته دستیابی به چشم انداز « مشترک » به واسطه وجود ساختارها و نهادهای مدنی با سهولت نسبی صورت می گیرد،در کشورهای کمتر توسعه یافته جلب مشارکت سازمان یافته بخش های گوناگون جامعه و حصول اجماع با چالش های قابل ملاحظه ای مواجه است.از این رو شاید بی سبب نیست که برخی نهادها،نظیر بانک جهانی و سازمان ائتلاف شهرها که عمدتا در رابطه با کشورهای کم توسعه فعالیت می نمایند،الگوی معینی را در قالب « مدل cds» برای فرآیند چشم انداز سازی توصیه نموده اند.از سوی دیگر مقیاس فضایی نیز می تواند در فرآیند چشم اندازسازی موثر باشد؛لذا برخی از نهادها الگوهای مشخصی را برای تدوین چشم انداز در مقیاس محله یا جامعه محلی پیشنهاد نموده اند، که از جمله می توان به « مدل چشم اندازسازی ارگون»[۱] اشاره کرد(گلکار،۱۲:۱۳۸۴).
مدل چشم اندازسازی cds
این مدل توسط سازمان « ائتلاف شهرها» که در سال ۱۹۹۹ مشترکا به وسیله بانک جهانی و مرکز سکونتگاه های انسانی سازمان ملل تشکیل گردیده پیشنهاد شده است.اهداف عمده از تاسیس سازمان ائتلاف شهرها ۱- ارتقا توسعه شهری پایدار؛ ۲- ارتقا کیفیت اداره ومدیریت شهری (مشارکتی و شفاف نمودن سیستم)؛ ۳- افزودن سهمی از منابع که نصیب اقشار فقیر شهری اعلان گردیده است.در راستای نیل به اهداف مزبور،سازمان ائتلاف شهرها فرآیند تهیه و اجرای سند ی به نام « راهبرد توسعه شهر»(cds) را به عنوان یک ابزار موثر پیشنهاد نموده است.سند cds طی پنج سال آینده در زندگی حدود ۱۰۰ شهر از کشورهای جهان سوم تاثیرگذار خواهد بود.در تهیه این سند « چشم اندازسازی» قلب فرآیند را تشکیل می دهد و از این رو مدل چشم اندازسازی نسبتا کاملی جهت کاربرد در کشورهای مختلف به همراه آن ارائه گردیده است.
مدل چشم اندازسازی «ارگون»
مدل چشم اندازسازی «ارگون» مدلی است که توسط شاخه ایالت ارگون «انجمن برنامه ریزی آمریکا» و به منظور ترویج و حمایت از امر برنامه ریزی شهری بلندمدت تدوین شده و توسط «استیون امس» به رشته تحریر درآمده است.اهداف کلی در تدوین مدل مزبور عبارتند از:
● آسان فهم نمودن امر برنامه ریزی برای آینده
● مشارکت بخشیدن و درگیر نمودن افراد در کار به نحوی که آنان به شکل شهودی مقصد فرآیند برنامه ریزی و نقش خودشان را در فرایند مزبور درک نمایند.
● ایجاد انگیزش در افراد برای فراگیری هر چه بیشتر در مورد شهر خود و سرنوشت آینده آن.
مدل ارگون را فرآیندی متشکل از چهار گام تشکیل می دهد که هر یک از گام ها بر اساس یک پرسش ساده بنا شده است:
۱- اکنون کجا هستیم؟
۲- به کجا می رویم؟
۳- کجا می خواهیم باشیم؟
۴- چگونه آنجا برسیم؟
جهت دریافت فایل کامل پاورپوینت-مفهوم چشم انداز و چشم‌اندازسازی در برنامه ریزی شهری لطفا آن را خریداری نمایید