تاریخچة كارخانه قند
عنوان صفحه
تاریخچه 1
مقدمه 3
دستورالعملهای عمومی 8
فصل اول
آزمایشهای عیارسنجی 12
فصول دوم
انتقال چغندر قند 18
فصل سوم
عصاره گیری 20
فصل چهارم
تصفیه شربت 66
فصل پنجم
اواپراسیون 90
فصل ششم
كریستالیزاسیون 121
فصل هفتم
كوره آهك 178
فصل هشتم
كوره بخار 204
فصل نهم
قندگیری از ملاس 217
فصل دهم
فاضلاب 235
خط تولید 260
قسمت خام 274
قسمت كریستالیزاسیون 290
قند گیری از ملاس 307
تاریخچة كارخانه قند:
مقدمات تاسیس كارخانه قند آبكوه در سال 1313 شروع و سفارش ساخت ماشین آلات و نصب و راه اندازی و به ظرفیت 350ton/day به شركت اشكوراچكسلواكی داده شده و ساختمانها اعم از صنعتی و اداری و كوی كاركنان بوسیله شركت تستاپ ساخته شده است.
ساخت زمین كارخانه در بدو تاسیس 27 هكتار بود كه توسعه های بعد به 60 هكتار افزایش یافت و اولین بهره برداری كارخانه در سال 1315 با مصرف 12375 تن چغندر شروع و در دومین بهره برداری در سال 1316 با مصرف 22659 تن چغندر بوده است. چون موقعیت كارخانه برای چغندركاری مناسب تشخیص داده شد امكان تولید چغندر پیش از ظرفیت 350 تن برای هر روز بهره برداری وجود داشته است.
طرح افزایش ظرفیت از 350 به 650 تن تهیه و توسط شركت اشكورا در سال 1317 انجام شد. كارخانه در این ظرفیت دارای دیفوزیون نوع باطری و ساتراسیون بصورت مرحله ای بوده و چهار كوره بخار ذغال سنگی هر یك به ظرفیت 6 تن بخار در ساخت و 2 توربین بخار هر كدام به قدرت 560 kw با 3000 دور نیروی مورد نیاز بهره برداری را تامین می كرد.
در سال 1345 ظرفیت كارخانه از 650 تن به 1600 تن چغندر در شبانه روز افزایش یافت. در این توسعه قسمت خام كارخانه قدیم جمع آوری و فقط قسمت تبخیر آن حفظ شده است.
كلیه ماشین آلات بجز دیفیوزیون RT انگلیسی و شركت كریك مسئول نصب و راه اندازی آن بوده است. در سال 1349 آستان قدس سهام كارخانه را از سازمان گسترش خریداری نمود. شركت قند رضوی توسط شركت اوكماس ظرفیت كارخانه را از 1600 تن به 2500 تن چغندر در شبانه روز افزایش داده است و شركت اوكماس با نصب 4 مخزن ذخیره و شربت غلیظ به حجم 16800 m3 و نصب یك دستگاه بدنه تغلیظ شربت ذخیره و یك دستگاه بدنه تبخیر و یك دستگاه كوره بخار و پرس و تفاله و با استفاده از ضریب اطمینان اكثر دستگاههای موجود در كارخانه و افزایش دور اقدام به افزایش ظرفیت كارخانه به 2500 تن چغندر تا مرحله شربت غلیظ در شبانه روز نموده است. در بهره برداری سال 84 تعداد كاركنان دائم به 126 نفر و كارگران موقت 588 نفر بوده اند.
مقدمه
سابقه تاریخی: ریشه لغوی شكر به كلمه ساكارا مربوط می شود كه در زبان سانسكریت به گیاه نیشكر و شیره شیرین آن اطلاق می شده است. شكر غالبا از دو گیاه نیشكر (cane) و چغندر قند (sugar beet) بدست می آید ولی سابقه كشت نیشكر بسیار طولانی بوده و به چند هزار سال قبل از میلاد در جزایر جنوب شرق آسیا و بنگال هند برمی گردد در حالی كه سابقه كشت چغندر طولانی نیست.
در ایران، در قرن اول هجری تولید شكر از نیشكر در خوزستان معمول بوده و كارگاه های متعدد شكر سازی در آن منطقه وجود داشته است. نیشكر در اواخر قرن اول هجری از ایران به مصر و از آنجا به طرابلس و در نیمه اول قرن دوم به اسپانیا و سایر مناطقی كه در آن زمان زیر سلطه مسلمین بود، منتقل می شود. مهاجرت صنعت گران ایرانی به خصوص تولیدكنندگان خوزستانی شكر به مناطق مذكور موجب توسعه تولید شكر از نیشكر در آن نواحی گردید، به طوری كه پس از مدتی شكر سفید مصری رقیبی برای شكر و قند پارس شد. در اواخر قرن چهارم هجری ( دهم میلادی) نیشكر از اسپانیا به جزایر سیسیل ایتالیا راه یافت.
در سال 1570 میلادی اولین كارگاه تصفیه شكر خام حاصل از نیشكر در اروپا تاسیس شد. در سال 1747 اندریاس مارگراف (Andreas Marggraf) شیمیدان آلمانی به وجود شكر در چغندر قند پی برد. وی پس از قطعه قطعه كردن و خشك كردن چغندر قند از آن پودر تهیه كرده و پودر را در الكل جوشاند و پس از صاف كردن، در طی چند روز در محلول صاف شده بلورهای شكر بدست آورد در سال 1803 اولین كارخانه تولید شكر از چغندر قند در شهر كونرن (Cunern) در كشور اروپایی پروس در آن زمان شروع به كاركرد. در سال 1811 بنژامین دلسرت (Benjamin Delssert) نخستین كله قند ساخت كارخانه قند سازی خود در فرانسه به ناپلئون اول ارائه داد.
ایران علی رغم سابقه تاریخی درخشان در تولید قند و شكر سال های سال در این زمینه دچار ركورد شد . در سال 1274 هجری شمسی با راه اندازی اولین كارخانه تولید قند و شكر از چغندر قند در منطقه كهریزك تحرك مجددی در این راستا به وجود آمد، این كارخانه با همكاری یك شركت بلژیكی تأسیس شد و موجب متداول شدن كشت چغندر قند گردید. اما متاسفانه كارخانه مذكور در سال 1278 هجری شمسی به علت سیاستهای دولت روسیه كه قسمت قند صادراتی خود به ایران را كاهش داده بود تعطیل شد. احتمال دارد كه در آن زمان بروز شایعات عوام فریبانه در میان مردم در مورد مصرف قند نیز در این رویداد موثر بوده است. گرچه در سال 1309 هجری شمسی كارخانه كهریزك بازسازی و مجددا راه اندازی شد ولی ادامه كار آن دیری نپایید. از حدود سال 1811 به تدریج كارخانه های قند در مناطق مختلف ایران تأسیس شدند به طوری كه هم اكنون حدود 34 كارخانه از چغندر قند و 5 كارخانه از نیشكر كار تولید قند و شكر را انجام می دهند.
عمده ترین كشورهای تولید كننده شكر در دنیا در سال 99-1998 برزیل، هندوستان، چین، آمریكا، تایلند، استرالیا، فرانسه، آلمان و كوبا بوده اند، در این سال حدود 129 میلیون تن قند و شكر تولید شده كه حدود 71.5 درصد آن از نیشكر و 28.5 درصد از چغندر قند بدست آمده است. در سال های اخیر به تدریج از میزان تولید شكر از چغندر قند كاسته شده و به مقدار تولید شكر از نیشكر افزوده می شود. آمار نشان می دهد كه حدود 27 میلیون هكتار زمین زراعی در 120 كشور ، نیشكر و چغندر قند مصرفی صنایع قند و شكر را در جهان تأمین می كنند، از این 120 كشور در 38 كشور چغندر قند و در 73 كشور كشت نیشكر ودر 9 كشور از جمله ایران هم كشت چغندر قند و هم كشت نیشكر معمول است چغندر قند و نیشكر مصرفی حدود 2586 كارخانه قند و شكر با تلاش بیش از 28 میلیون كشاورز تامین می شود از كارخانه های مذكور 886 كارخانه از چغندر قند و حدود 1700 كارخانه از نیشكر به عنوان مواد اولیه استفاده می كنند. در این كارخانه ها بیش از دو میلیون نفر نیروی انسانی مشغول به كار هستند و فروش سالانه به محصولات كارخانه ای مورد اشاره به بیش از 70 میلیارد دلار می رسد. حدود 138 كشور از جمله ایران جزء وارد كنندگان شكر محسوب می شوند. متوسط مصرف سرانه قند و شكر در جهان حدود 20 كیلوگرم می باشد.
در ایران در سال 1378 هجری شمسی سطح زیر كشت چغندر قند حدود 186 هزار هكتار و سطح زیر كشت نیشكر حدود 26 هزار هكتار بوده است ، متوسط تولید در هكتار بوده است. متوسط تولید در هكتار چغندر قند 28.8 تن بوده كه در مقایسه با كشورهای پیشرفته چندان مطلوب نیست در بعضی كشورها به بالاتر از 60 تن در هكتار می رسد متوسط تولید در هكتار نیشكر نیز حدود 85 تن در هكتار گزارش شده است. مصرف سالانه قند و شكر در ایران به بیش از یك میلیون و هشتصد هزار تن می رسد كه با مصرف سرانه حدود 27 كیلوگرم در مقایسه با متوسط مصرف سرانه در جهان بالاست. كارخانه های ایران اغلب حدود نیمی از قند و شكر مصرفی را تولید می كند و بقیه از طریق واردات شكر تأمین می شود. واردات شكر به صورت شكر خام و شكر سفید صورت می گیرد. هزینه تمام شده در هر كیلو شكر در ایران در سال 1978 بیش از 3400 ریال تخمین زده شده در حالی كه در همین سال نرخ جهان شكر خام هر تن حدود 152 دلار و شكر سفید حدود 275 دلار بود.
- نقش شكر در تغذیه انسان:
شكر امروزه به عنوان یكی از مواد غذایی مهم در جیره غذایی روزانه افراد مطرح است و در تأمین انرژی مورد نیاز بدن نقش تعیین كننده ای دارد. قیمت نسبتا ارزان شكر در مقایسه با مقدار كالری كه ایجاد می كند این كالا را به یك منبع اساسی برای رفع نیاز انرژی در جوامع فقیر مبدل ساخته است اگر هزینه ای را كه برای خرید آن مقدار از مواد غذایی معمول كه پس از مصرف هزار كالری انرژی در بدن ایجاد می كنند با شكر مقایسه نماییم ، می توان نتیجه گیری كرد كه هزار كالری انرژی حاصل از شكر ارزانتر است. در جوامع پیشرفته صنعتی كه غالبا به علت كم تحركی با مشكل چاقی مواجه اند سعی می شود كه مصرف شیرین كننده های مصنوعی فاقد كالری یا كم كالری مانند ساخارین (saccharin) سیكلامات (cyclamate) آسپارتام (aspartame) و موارد مشابه آنها به عنوان جانشین و رقیبی برای شكر در تغذیه انسان معمول شوند، اما هنوز شكر حرف اول را در میان شیرین كننده های مصرفی انسان دارد. گرچه زیانهایی برای مصرف شكر در تغذیه انسان مطرح می سازند، اما گمان نمی رود كه در صورت متعادل این شیرین كننده طبیعی زیانی، در حد شیرین كننده های مصنوعی در برداشته باشند.
دستورالعملهای عمومی
به منظور رسیدن به نتایج صحیح و دقیق آزمایشگاهی ، رعایت بعضی نکات ضرروری به شرح زیر توصیه می گردد.
1-وسایل آزمایشگاهی اعم از پی پت ،بالن حجمی ،پورت و غیره از نظر صحت حجم مورد آزمایش قرار گیرد و در صورت نیاز مجدداً کالیبره شوند.
2-محلول های آزمایشگاهی باید مورد آزمایش قرار گیرد و در صورت نیاز فاکتور آن ها تعیین گردد. وزن مخصوص محلول های مورد نیاز را می توان به وسیله پیکنومتر دردمای 20 تعیین نمود.
3- دستگاه های پلاریمتر ، رفرکتومتر ، متر ، خاکسترسنج و سایر دستگاههای مشابه باید طبق کاتالوگ دستگاه کالیبره شوند.
یادآوری :
پلاریمتر تنها ساکارز را نشان نمی دهد ، بلکه کلیه موادی که دارای کربن های نامتقارن هستند نظیر سایر قندها و قسمت عمده اسیدهای آمینه را نشان می دهد بنابراین پلاریزاسیون به معنی درصد ساکارز نمی باشد . چون مقدار اسیدهای آمینه چغندر نسبتاً کم است بنابراین تأثیر آن روی پلاریمتر قابل اهمیت نمی باشد . لیکن چنانچه به هر دلیلی رافینوز و یا قندانورت و یا سایر قندها در محلول زیاد باشد اثر آن می تواند قابل توجه باشد (12) (15) (16)
4- دمای محیط آزمایشگاه باید 20 باشد در غیر این صورت از جدول تصحیح دما استفاده شود.
5-ظروف آزمایشگاهی بایستی قبل از استفاده با آب مقطر شستشو داده شوند.
6-در رابطه با کنترل کیفی محصولات صنعتی ،مسائل مربوط به نمونه برداری بسیار مورد توجه می باشد. اطلاعات و راهکارهائی که به طور خلاصه در زیر آمده نکات کلی در مورد نمونه برداری می باشد که رعایت آنها در بدست آوردن نتایج صحیح و مناسب بسیار موثر است .
جهت دریافت فایل تاریخچة كارخانه قند لطفا آن را خریداری نمایید