انعطاف‌پذیری در آمادگی جسمانی
1ـ1 مقدمه
انعطاف‌پذیری یكی از اجزاء آمادگی جسمانی و یك بخش كلیدی در پیشگیری از آسیب و بهبود اجرای ورزشی می‌باشد ( ). در افراد غیرفعالی كه عادت به زندگی كم تحرك دارند، عضلات و تاندون‌هایشان كوتاه و فاقد قابلیت كشش می‌شوند. به عبارت دیگر دستگاه عضلانی در نتیجه بی‌تحركی، به تدریج قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند و در نهایت دچار كاهش قابلیت كشش می‌شود( ). برای توسعه سریع انعطاف‌پذیری، تمرینات مربوط به گرم كردن اجرا می‌گردد كه در نتیجه اجرای یكسری حركات كششی تا میزان محدودی می‌توان برانعطاف‌پذیری افزود، لیكن این نوع تمرینات به تنهایی نمی‌تواند سبب بهبود انعطاف‌پذیری در درازمدت شود( ). امروزه تمرینات كششی به منظور توسعه انعطاف‌پذیری، بخش مهمی از هر نوع فعالیت جسمانی به شمار می‌رود ( ).
چندین شیوه كششی شامل ایستا[1]، پویا[2] و تسهیل عصبی ـ عضلانی گیرنده‌های عمقی[3] (PNF) افزایش در انعطاف‌پذیری را نشان داده‌اند( ). برخی از مطالعات پیشین نشان داده‌اند كه روش كششی PNF افزایش بیشتری را در دامنه حركتی نسبت به سایر روشها ایجاد می‌كنند ( ). اگرچه برخی از مزایای استفاده از روشهای كششی PNF مشخص شده است اما كارایی بیشتر این روشها در تحقیقات هنوز مورد سؤال است ( ).
چندین نوع روش كششی PNF وجود دارد كه عبارتند از: CR[4]، HR[5]، CRCA[6] و SRHR[7] و ACR[8] ( ).
شماری از مطالعات شیوه SRHR را در تحقیقات خود به كار برده‌اند و هركدام زمانهای متفاوتی را برای نگهداری انقضاض ایستا (MVIC)[9] ذكر كرده‌اند ( ). در نتیجه تعیین مؤثرترین زمان نگهداری انقباض ایستا در این شیوه باید بررسی شود. در صورتیكه زمان كوتاهتر MVIC، افزایش یكسانی ا در دامنه حركتی (ROM)[10] در مقایسه با یك زمان طولانی‌تر ایجاد كند، مربیان و ورزشكاران ممكن است شیوه‌ای كه زمان كمتری را صرف كند، ترجیح دهند.
2ـ1 بیان مسأله
تمرینات انعطاف‌پذیری به طور كلی به عنوان یك بعد مهم در اجراهای ورزشی پذیرفته شده است و بطور وسیعی بعنوان یك شیوه مؤثر در درمان و پیشگیری از آسیبها مورد استفاده قرار گرفته است. تمرینات كششی برای افزایش قابلیت كشسانی بافت،[11] و بدین طریق افزایش دامنه حركت مفاصل ویژه طراحی شده‌اند. اعتقاد بر این است كه افزایش دامنه حركت عملكردهای ورزشی را بهبود و شدت و تعداد آسیبها را كاهش می‌دهد ( ). با وجود اینكه عوامل ارثی نقشی تعیین كننده در انعطاف‌پذیری ایفاء می‌كنند، حركت‌پذیری[12] مفصل می‌تواند از طریق یك برنامه منظم حركات توسعه دهنده انعطاف‌پذیری حفظ و یا توسعه داده شود.( )
اجزاء مقاوم غیرفعال[13] و انقباضی فعال[14] در برابر كشش عضله مقاومت ایجاد می‌كنند و روشهای ویژه‌ای برای كاهش مقدار چنین محدودكننده‌هایی پیشنهاد شده‌اند( ).
به منظور توسعه انعطاف‌پذیری، روشهای كششی مختلفی ارائه شده‌اند كه محققین بطور كلی آنها را به سه دسته ایستا، پویا PNF تقسیم نموده‌اند ( ). روش كششی ایستا عبارت است از كشیدن عضله تا نقطه احساس مقاومت و حفظ این وضعیت به مدت 6 تا 60 ثانیه ( ) شیوه كششی پویا، متضمن حركات تابی یا فعال می‌باشد. در این نوع كشش، گروه عضلات در حالت كشیدگی نگه داشته نمی‌شوند، بلكه از حركات پویای مكرر در یك زمان كوتاه استفاده می‌شود ( ). به عقیده كنت و وس، PNF عبارت است از تسریع یا توسعه مكانیسم عصبی، عضلانی از طریق تحریك گیرنده‌های عمقی ( ).
از رایج‌ترین روشهای PNF كه ورزشكاران در تمرینات خود مورد استفاده قرار می‌دهند، روش SRHR است كه به عقیده برخی محققین انعطاف‌پذیری را بیش از سایر روشهای كششی معمول PNF افزایش می‌دهد ( ). روش SRHR شامل انقباض ایستای عضلات مخالف[15]، پس از انقباض عضلات موافق است[16]( ) و از آنجاییكه هر دو گروه عضلانی موافق و مخالف در این روش منقبض می‌شوند، با تحریك گیرنده‌های عمقی درون عضلانی از طریق بازداری اتوژنیك[17] و بازداری دوسویه[18] موجب انبساط (راحتی)[19] در عضله تحت كشش می‌شود.
متون متعددی كه از روش SRHR استفاده كرده‌اند، هر كدام زمانهای متفاوتی را برای نگهداری MVIC توصیه نموده‌اند( ). در حالیكه برخی از متون زمان مشخصی را برای MVIC ذكر نكرده‌اند( )، برخی از محققین 3 ثانیه MVIC را در روشهای مختلف PNF مورد حمایت قرار داده‌اند( ). در مطالعات دیگر 5 ثانیه ( ) و 6 ثانیه MVIC ( ) نیز مورد استفاده قرار گرفته است. بعلاوه، ابهام وقتی بیشتر می‌شود كه محققان 7 ثانیه ( )، 7 تا 8 ثانیه ( )، 10 ثانیه ( )، 15 ثانیه ( ) و حتی تا بیش از 20 ثانیه MVIC ( ) را نیز بكار برده‌اند.
مطالعه حاضر تأثیر 5، 10 و 15 ثانیه MVIC در كشش PNF به روش SRHR را بر توسعه دامنه حركتی مفصل ران مورد بررسی قرار می‌دهد. در واقع محقق در جستجوی پاسخ به این سؤال است كه آیا بین زمانهای 5، 10 و 15 ثانیه MVIC در روش SRHR تفاوتی وجود دارد یا خیر؟
3ـ1 ضرورت و اهمیت تحقیق
انعطاف‌پذیری در آمادگی جسمانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اهمیت آن در همه فعالیتهای ورزشی، حركت درمانی و توانبخشی[20] امروز، مورد قبول همه پژوهشگران و دست‌اندركاران قرار گرفته است. انعطاف‌پذیری از طریق تمرینات روشهای مختلف كششی قابل توسعه می‌باشد. هدف كلی این تمرینات دوباره بدست آوردن یا ایجاد كردن فعالیت بافتهایی است كه مفاصل را احاطه كرده‌اند ( ).
از آنجائیكه آسیب می‌تواند ناشی از كشش سریع عضلانی باشد كه بخوبی آسوده نشده‌اند، طرفداران تمرینات كششی عضلانی اغلب بر روی میزان آسودگی عضلات در خلال استفاده از روشهای كششی تأكید دارند( ). یكی از موثرترین روشهای كششی كه باعث آسودگی عضلات تحت كشش می‌شود، روش كششی PNF است. از سوی دیگر، قابلیت كشش عضلات همسترینگ در پیشگیری از آسیب، حفظ تعادل عضلانی و وضعیت بدنی،[21] حفظ كامل دامنه حركتی مفاصل، عملكرد مطلوب عضلانی ـ اسكلتی و بهبود اجرا در ورزش با اهمیت است( ). بعلاوه. كاهش قابلیت كشش عضلات همسترینگ با درد كمر، انحرافات وضعیت بدن، محدودیت در راه رفتن و خطر زمین خوردن در ارتباط است( ). همچنین بدلیل اهمیت قابلیت كشش عضلات همسترینگ است كه اندازه‌گیری آن در بیشتر برنامه‌های آزمون آمادگی جسمانی گنجانده شده است( ). لذا، آگاهی از نحوه اجرای مؤثرترین روش كششی به منظور افزایش دامنه كشش ضرورت پیدا می‌كند.
در خصوص روش PNF، اگرچه فواید استفاده از آن در كشش مورد قبول واقع شده، لیكن در مورد برخی خصوصیات از جمله زمان نگهداری MVIC، تحقیقات بعمل آمده در خارج از كشور محدود و در داخل كشور تنها می‌توان به یك تحقیق صورت گرفته اشاره كرد.
بیشتر تحقیقات كه در این زمینه صورت گرفته، اثرات كوتاه مدت روشهای كششی PNF بر دامنه حركتی بررسی شده است (ornelius 1987, schmitt 1999, Nelson 1991, Bonnar, 2004) تنها در دو تحقیق اثرات بلندمدت روشهای كششی PNF بر توسعه دامنه حركتی بررسی شده است. (فهیمی 79، Rouland 2003) كه از طرفی تحقیقات مذكور بر روی زنان صورت گرفته و از سوی دیگر نتایج آنها متناقض است، لذا در مورد اثرات زمانهای مختلف MVIC بر توسعه دامنه حركتی توافق نظر وجود ندارد.
نتایج این تحقیق نشان خواهد داد كه مطلوب‌ترین زمان نگهداری انقباض ایستا در این روش كدام است. برای استفاده در اختیار ورزشكاران، مربیان، فیزیوتراپیها و متخصصان تربیت بدنی و علوم ورزشی قرار گیرد تا در تمرینات آماده‌سازی ورزشكاران و قهرمانان در دوره گرم كردن و نیز بازتوانی و توانبخشی استفاده نمایند. از سوی دیگر ضمن مشخص نمودن دستورالعمل صحیح برای استفاده از این روش كششی، زمینه‌ای برای انجام تحقیق توسط دیگران فراهم گردد.
4ـ1 اهداف تحقیق
الف) هدف كلی
بررسی تأثیر 5، 10 و 15 ثانیه انقباض ایستا (SRHR) در روش كششی PNF بر توسعه دامنه حركتی عضلات همسترینگ پای غیرغالب مردان غیرورزشكار، هدف كلی این تحقیق است.
ب) اهداف اختصاصی
1ـ بررسی تأثیر 5 ثانیه انقباض ایستا (SRHR) در روش كششی PNF بر توسعه دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها
2ـ بررسی تأثیر 10 ثانیه انقباض ایستا (SRHR) در روش كششی PNF بر توسعه دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها
3ـ بررسی تأثیر 15 ثانیه انقباض ایستا (SRHR) در روش كششی PNF بر توسعه دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها
4ـ بررسی تأثیر 5 و 10 ثانیه انقباض ایستا در روش كششی PNF بر توسعه دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها
5ـ بررسی تأثیر 5 و 15 ثانیه انقباض ایستا در روش كششی PNF بر توسعه دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها
6ـ بررسی تأثیر 10 و 15 ثانیه انقباض ایستا در روش كششی PNF بر توسعه دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها
7ـ بررسی تأثیر 5، 10 و 15 ثانیه انقباض ایستا در روش كششی PNF بر توسعه دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها
5ـ1 پیش‌فرضهای آزمون
1ـ آزمودنی‌ها حداكثر سعی و تلاش خود را در اجرا صحیح آزودن بكار خواهند گرفت.
2ـ آزمودنی‌ها در شرایط یكسانی تمرین كرده و اندازه‌گیری می‌شوند.
6ـ1 فرضیه‌های تحقیق
1ـ 5 ثانیه MVIC در روش كششی SRHR بر دامنه حركتی مفصل ران تأثیر دارد.
2ـ 10 ثانیه MVIC در روش كششی SRHR بر دامنه حركتی مفصل ران تأثیر دارد.
3ـ 15 ثانیه MVIC در روش كششی SRHR بر دامنه حركتی مفصل ران تأثیر دارد.
4ـ بین تأثیر 5، 10 و 15 ثانیه MVIC در روش كششی SRHR بر دامنه حركتی مفصل ران تفاوت وجود دارد.
7ـ1 محدودیتهای تحقیق
الف) محدودیتهای تحت كنترل
1ـ سن: دامنه سنی آزمودنی‌ها بین 18 تا 24 بود.
2ـ مفصل مورد مقایسه: در این تحقیق مفصل ران مورد بررسی قرار گرفت.
3ـ استفاده از وسایل سنجش یكسان و نیز همزمانی انجام آزمون‌ها
4ـ هیچیك از آزمودنی‌ها ناراحتی عصبی، اسكلتی و عضلانی در خلال برنامه تمرین و 6 ماه قبل از آن نداشتند.
ب) محدودیتهای خارج از كنترل
1ـ میزان انگیزش شركت‌كنندگان در تمرینات كه ممكن است تلاش كافی در این زمینه بكار نگیرند.
2ـ عدم توانایی كنترل افراد در خارج از اوقات برنامه تمرین.
3ـ میزان فعالیت، استراحت، تغذیه و كلیه مسائل محیطی خارج از اوقات برنامه تمرین.
4ـ عوامل ژنتیكی كه بر روی دامنه حركتی مفصل ران تأثیرگذار هستند.
8ـ1 متغیرهای تحقیق
الف) متغیر مستقل: در این تحقیق روش كششی SRHR-PNF متغیر مستقل است.
ب) متغیر وابسته: میزان دامنه كشش عضلات همسترینگ پای غیرغالب آزمودنی‌ها، متغیر وابسته می‌باشد.
جهت دریافت فایل انعطاف‌پذیری در آمادگی جسمانیلطفا آن را خریداری نمایید