بررسی تاثیر ورزش برسلامت روان در زنان دانشجوی ورزشكار و غیرورزشكار
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول............................................................................................................... 1
مقدمه..................................................................................................................... 2
بیان مساله ............................................................................................................ 4
فرضیه‌های تحقیق.................................................................................................. 5
اهداف كلی............................................................................................................. 5
اهداف جزیی ......................................................................................................... 5
اهمیت و فایده پژوهش.......................................................................................... 6
تعریف اصلاحات .................................................................................................. 8
تعریف عملیاتی ...................................................................................................... 8
فصل دوم
تعاریف سلامت روان ........................................................................................... 11
تاریخچه مختصری بر سلامت روان..................................................................... 12
اصول بهداشت روان............................................................................................. 13
انجمن ملی بهداشت روانی (NIMH).................................................................... 15
رابطه ورزش با سلامت روان............................................................................... 15
زنان و فعالیت بدنی .............................................................................................. 17
جمعیت مسن و فعالیت بدنی.................................................................................. 18
تعاریف ورزش ..................................................................................................... 19
تاریخچه مختصری بر ورزش هندبال .................................................................. 19
كاربرد ورزش هندبال در جامعه.......................................................................... 20
نظریه‌های ارائه شده درباره ورزش توسط محققان ........................................... 21
مكتب انسان گرایی................................................................................................. 23
مكتب رفتار گرایی.................................................................................................. 23
مكتب شناخت گرایی ............................................................................................. 24
ورزش از دیدگاه اسلام ....................................................................................... 25
ورزش و درمان ................................................................................................... 25
پیشینة مطالعاتی در جهان..................................................................................... 27
پیشینة مطالعاتی در ایران ..................................................................................... 29
فصل سوم
روش تحقیق ......................................................................................................... 32
جامعه تحقیق.......................................................................................................... 32
نمونه تحقیق........................................................................................................... 33
چگونگی نمونه‌برداری........................................................................................... 33
توضیح درباره نمونه‌ها......................................................................................... 34
نحوه نمره گذاری ................................................................................................. 33
ابزار تحقیق............................................................................................................ 34
- روایی پرسشنامه .............................................................................................. 36
- اعتباری پرسشنامه............................................................................................. 37
روش آماری.......................................................................................................... 40
فصل چهارم
محاسبات آماری علائم جسمانی............................................................................ 44
تفسیر و بیان نتیجه علائم جسمانی........................................................................ 44
محاسبات آماری علائم اضطرابی و خواب............................................................ 48
تفسیر و بیان نتیجه علائم ضطرابی و خواب......................................................... 48
محاسبات آماری كاركرد اجتماعی........................................................................ 51
تفسیر و بیان نتیجه كاركرد اجتماعی.................................................................... 51
محاسبات و بیان افسردگی.................................................................................... 54
تفسیر و بیان نتیجه افسردگی................................................................................ 54
محاسبات آماری سلامت عمومی........................................................................... 56
تفسیر و بیان نتیجه سلامت عمومی....................................................................... 56
فصل پنجم
خلاصه‌ای از فصول.............................................................................................. 60
مقایسه پژوهش حاضر با پژوهشهای پیشین........................................................ 60
محدودیتهای پژوهش............................................................................................. 61
پیشنهادات ............................................................................................................. 63
منابع و مآخذ.........................................................................................................
ضمیمه...................................................................................................................
فهرست جداول
جدول علائم جسمانی (1-4).................................................................................. 46
جدول علائم اضطرابی و اختلال خواب (2-4)....................................................... 49
جدول كاركرد اجتماعی (3-4)............................................................................... 53
جدول علائم افسردگی (4-4)................................................................................. 55
جدول سلامت عمومی (5-4)................................................................................. 57
فهرست نمودارها
نمودار علائم جسمانی (1-4)................................................................................. 46
نمودار علائم اضطرابی و اختلال خواب (2-4)...................................................... 49
نمودار كاركرد اجتماعی (3-4).............................................................................. 52
نمودار علائم افسردگی (4-4)............................................................................... 55
نمودار سلامت عمومی (5-4)................................................................................ 57
چكیده:
در این پژوهش به بررسی تاثیر ورزش بر سلامت روان در زنان ورزشكار و غیرورزشكار پرداخته شده است فرضیه‌های مورد بررسی در این پژوهش عبارتند از:
1- بین علائم جسمانی در زنان ورزشكار با زنان غیر ورزشكار تفاوت وجود دارد.
2- بین علائم اضطرابی و اختلال خواب در زنان ورزشكار با زنان غیرورزشكار تفاوت وجود دارد.
3- بین كاركرد اجتماعی در زنان ورزشكار با زنان غیر ورزشكار تفاوت وجود دارد.
4- بین افسردگی در زنان ورزشكار با زنان غیرورزشكار تفاوت وجود دارد.
گروه نمونه انتخاب شده در این پژوهش شامل 60 نفر از زنان دانشجوی 42-20 ساله می‌باشد كه 30 نفر از آنان دانشجویان ورزشكار حرفه‌ای مجموعه شهید شیرودی و 30 نفر دیگر از دانشجویان غیرورزشكار واحد قیامدشت در سال 1385 می‌باشند ابزار مورد استفاده در این آزمون پرسشنامه سلامت عمومی GHQ و روش آماری در این پژوهش t استیودنت می‌باشد بر اساس نتایج حاصله از این آزمون بین علائم جسمانی در زنان ورزشكار و غیرورزشكار با 03/3 t= و با اطمینان 99% و بین علائم اضطرابی و اختلال خواب با 11/3 t = وبا اطمینان 99% و بین كاركرد اجتماعی با 53/3 t = و با اطمینان 99% و 999% و بین افسردگی با 59/2 t = و با اطمینان 95/% و در نهایت بین سلامت عمومی با 57/2t= و با اطمینان 95% تفاوت معنادار وجود دارد.
فصل اول
مقدمه
بیان مسئله
فرضیه‌های تحقیق
اهداف كلی
اهداف جزئی
اهمیت و فایده پژوهش
تعریف اصطلاحات
تعریف عملیاتی
مقدمه:
یكی از شاخص‌های مهم توسعه یافتگی كشورها، سطح سلامت و تندرستی افراد جامعه است. به بیان دیگر، سطح سلامت و تندرستی در كشورهای توسعه یافته مطلوب و مطابق با استانداردهای جهانی است. كارشناسان اهم راه‌های دستیابی به سلامت و تندرستی را تغذیه مناسب، رعایت اصول بهداشتی و اجرای فعالیت‌های جسمانی می‌دانند كه هر یك به نوبة خود نقش بسزایی در تامین سلامت جسم و روح افراد دارند. بهداشت جسمی و روانی از مقوله‌هایی است كه از دیرباز مورد توجه رهبران دینی و نخبگان علمی جوامع بوده است و در متون علمی تمدن های نخستین چون یونان، ایران، و روم فصول متعددی به اهمیت این مقوله اختصاص یافته است. (پهلوان، محمدرضا، 1383، ص 2)
جرج در باتلر[1] در كتاب مقدمه تفریحات سالم و بازی در جامعه به این نكته اشاره كرده كه تفریحات سالم و ورزش در گذراندن اوقات فراغت نقش سازنده‌ای در جامعه دارد. او معتقد است كه واژه بازی و ورزش در اوقات فراغت كودكان و جوانان نوعی بیان حالتهای روانی یا عاطفی و عادات رفتاری آنها است. اكثر نویسندگان و صاحبنظران ورزشی را عقیده بر این است كه بازی و ورزش یكی از عوامل اصلی و موثر در روند رشد كودكان، نوجوانان و جوانان است و در نزد بزرگسالان آثار فیزیولوژی و روانی دارد كه به بهداشت جسمی و ذهنی آنان كمك می كند. (نمازی زاده و سلحشور، 1361، ص 12)
غیر از تغذیه، ورزش باز هم تاثیر قدرتمندی بر سلامتی دارد. سالخوردگان سالم و بی‌تحرك بالای 80 سال كه استقامت آموزی را شروع می‌كنند (راه رفتن، رقص اروبیك و دوچرخه سواری) قابلیتهایی كسب می‌كنند كه با قابلیتهای افراد بسیار جوانتر برابر است. (سید محمدی، یحیحی؛1383، ص 310)
امروزه دوندگان و دوچرخه‌سواران در جاده ها و خیابان‌های شهرها و روستاها به چشم می خورند و باشگاه های بدنسازی همه جا مشاهده می‌شوند. اما در شیوة زندگی بیشتر بزرگسالان آمریكایی هنوز فعالیت بدنی، غیر منتظم است یا فقط به میزانی اندك دیده میشود. (میرزایی؛ الهه؛ 1384؛ ص 429)
حركت و جنبش از ویژگیهای حیات انسان دارای انگیزه و ریشه ای در سرشت او و عملی برای رشد و سلامت و نشاط آدمی است. نیازمند به حركت، ناگزیر از حركت است. منع انسان از حركت نه تنها سبب توقف رشد بلكه موجب افسردگی، بروز رفتار ناهنجار و از دست دادن شور و نشاط زندگی می گردد.
بدون هیچ‌گونه تردیدی جسم ورزشكار با ذهن و جان او و نیز رفتار و عملش رابطه اساسی دارد. (ملامحمد؛ محمدرضا؛ 1379؛ ص 32)
در سراسر جهان بیش از 60 درصد بالغین به مقدار كافی فعالیت بدنی مفید برای سلامتی را انجام نمی‌دهند. بی‌تحركی بیشتر در میان زنان، بالغین مسن‌تر، طبقات پایین از نظر اقتصادی- اجتماعی و افراد ناتوان شایع است. همچنین فعالیت بدنی با افزایش سن در دوران نوجوانی كاهش می‌یابد و این كاهش در طول سال های بزرگسالی ادامه پیدا می‌كند. در بسیاری از كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه كمتر از 13 درصد جوانان به مقدار كافی فعال هستند به طوری كه می توانند از سلامت حال و آینده خود سود ببرند. دختران نوجوان كمتر از پسران نوجوان فعال هستند. فعالیت بدنی و برنامه‌های آموزشی تربیت بدنی در مدارس در حال كاهش هستند كه این روند در سراسر جهان هشدار دهنده است. (حجت زاده علیه؛ 1383؛ ص 13)
بیان مسئله:
با توجه به مطالب ذكر شده و اهمیت موضوع ورزش و تاثیرات انكار ناپذیر آن بر سلامت جسمانی و روانی و به وجود آمدن سؤالات متعدد در ذهن پژوهشگر در این زمینه كه عبارتند از:
آیا بین ورزش و سلامت جسمانی رابط وجود دارد؟
آیا بین ورزش و اختلال خواب رابطه وجود دارد؟
آیا بین ورزش و كاركرد اجتماعی رابطه وجود دارد؟
آیا بین ورزش و علائم اضطرابی رابطه وجود دارد؟
آیا بین ورزش و افسردگی رابطه وجود دارد؟
به تحقیق و پژوهش در این زمینه ها می‌پردازیم.
فرضیه‌های تحقیق:
1- بین علائم جسمانی[2]در زنان ورزشكار با زنان غیرورزشكار تفاوت وجود دارد.
2- بین علائم اضطرابی[3] و اختلال خواب در زنان ورزشكار با زنان غیرورزشكار تفاوت وجود دارد.
3- بین كاركرد اجتماعی[4]در زنان ورزشكار با زنان غیرورزشكار تفاوت وجود دارد.
4- بین افسردگی[5]در زنان ورزشكار با زنان غیرورزشكار تفاوت وجود دارد.
اهداف تحقیق
هدف كلی «بررسی تأثیر ورزش بر سلامت روان»
اهداف جزئی:
1- بررسی نقش ورزش و ارتباط آن با كاهش استرس
2- بررسی اثرهای سلامت بخش ورزش
3- تاثیر ورزش بر كار اندام ها
4- نقش ورزش در سازگاری فردی و اجتماعی
5- فعالیت بدنی برای گروه‌های جمعیتی مختلف كودكان و نوجوانان
6- نقش ورزش در درمان بیماری‌ها
اهداف و فایده پژوهش:
همه ما آرزو داریم كه همواره تندرست بمانیم و عمری طولانی داشته باشیم متاسفانه این آرزو گاهی به سبب عدم رعایت بهداشت به معنی عام كلمه برآورده نمی‌شود. لیكن دلائلی وجود دارد كه می‌توان باور كرد كه اگر جسم و روان خود به خوبی مراقبت كنیم می‌توانیم صد سال و حتی بیشتر در كمال سلامت عمر كنیم.
زیست شناسان بر این عقیده اند كه انسان و سایر حیوانات باید مدتی در حدود پنج برابر سالهایی كه رشد و بلوغ جسمانی آنها طول می‌كشد عمر كنند و بنابراین می‌توان گفت كه انسان میتواند تا 120 سال زنده بماند. بدیهی است كه رمز زندگی سالم، مفید و طولانی را باید در عادات و رفتاری كه از عوامل سازنده سلامت و قدرت جوانی است جستجو كرد. اگر شما پیوسته از خود به خوبی مراقبت نكنید؛ دیر یا زود جسم شما و به تبع آن روان شما نحیف و افسرده میشود و سرانجام از پا خواهید افتاد. هربرت اسبنسر در قرن نوزدهم میلادی گفته است «رمز اصلی طولانی‌تر شدن زندگی این است كه ما كاری نكنیم كه از طول عمرمان كم شود».
كاربرد این معنی در زندگی امروز ما این است كه عادات نیكو و پسندیده و سالم را در خود پرورش دهیم. (نمازی؛ مهدی؛ 1361: ص 35)
ورزش در زندگی فردی میتواند باعث بیدار كردن حس فعالیت وافزایش نیروی كار و تلاش جهت زندگی روزمره؛ تربیت نیروی اراده و استقامت و مبارزه در برخورد با مشكلات گردد.
ورزش در ایجاد روحیه تهور و شجاعت نقش مهمی دارد ورزش در نظام آموزش و پرورش تربیت و به فعلیت در آوردن استعدادهای بالقوه افراد و پرورش قوای ذهنی؛ ایجاد و تقویت قدرت ابتكار پرورش و القای ارزش‌های اجتماعی در افراد جامعه خصوصا نسل جوان و تقویت این ارزشها و رفتارهای مطلوب انسانی میشود.
ورزش موجب احیای مسئولیت پذیری و افزایش آگاهی اجتماعی و كنترل احساسات اجتماعی و درك ضعف اجتماعی خود و كسب تجربیات جدید و تصحیح تجربیات گذشته و در ایجاد حس تعاون و همكاری در دانش‌آموزان میشود.
ورزش در رشد و توسعه ابعاد فرهنگی و اجتماعی افراد به گونه‌ای كه این امر بر قدرت سازندگی اجتماعی می شود تاثیر می‌گذارد (ملامحمد؛ محمدرضا؛ 1379؛ ص 23)
كه در این پژوهش در جهت نیل به این اهداف تهیه و تدوین شده است.
تعریف اصطلاحات:
ورزش:
به كلیه حركات منظم و ارادی اندامهای بدن گفته میشود كه به منظور حفظ سلامت و رقابت و ورزیدگی عضلات و اندامها صورت می‌گیرد و از بعد روانی در تقویت اراده و اعتماد به نفس، پرورش فكری و روحی مؤثر است (آن ماری برد، 1371، ص 42 )
سلامت روان:
عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران تغییر واصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب. (میلانی‌فر، 1373، ص 15)
ورزشكاران:
افرادی هستند كه به طور منظم (بسته به فصل انجام ورزش) برای انجام ورزش به مكان ورزشی مراجعه كرده و حضورشان در مكان ورزشی در دفاتر مخصوص ثبت شده است و معمولاً دارای كارت عضویت می باشند (نتایج سرشماری از كارگاه كشور، 1374، ص 15)
تعریف عملیاتی
سلامت روان:
نمرات حاصله آزمودینها از پرسشنامه سلامت عمومی GHQ می‌باشد كه به بررسی علائم جسمانی، علائم اضطرابی و اختلال خواب، كاركرد اجتماعی و افسردگی می‌پردازد.
ورزشكاران:
به افرادی اطلاق میشود كه به طور منظم به مدت حداقل 3 سال، هفته‌ای 3 جلسه و در هر جلسه 2 ساعت زیر نظر مربی و كارشناسان امور ورزشی به انجام تمرینات ورزشی می پردازند.
فصل دوم
تعاریف سلامت روان
تاریخچه مختصری بر سلامت روان
اصول بهداشت روان
انجمن ملی بهداشت روانی NIMH
رابطه ورزش با سلامت روان
زنان و فعالیت بدنی
جمعیت مسن و فعالیت بدنی
تعاریف ورزش
تاریخچه مختصری بر ورزش هندبال
كاربرد روزش هندبال در جامعه
نظریه‌های ارائه شده درباره ورزش توسط محققان
مكتب انسان‌گرایی
مكتب رفتارگرایی
مكتب شناخت گرایی
ورزش از دیدگاه اسلام
ورزش و درمان
پیشینه مطالعاتی در جهان
پیشینه مطالعاتی در ایران
تعاریف سلامت روان
سلامت روان عبارت است از اینكه فرد چه احساسی نسبت به خود دنیای اطراف، محل زندگی، اطرافیان مخصوصاً با توجه به مسئولیتی كه در مقابل دیگران دارد. چگونگی سازش وی با در آمد خود و تفاوت موقعیت مكانی و زمانی خویشتن (میلانی فر، 1373، ص 16).
علم سلامت روان شاخه‌ای از علم بهداشت است كه با پیشگیری از اختلالهای روانی و حفظ شیوه های بهینه زندگی و بهداشت عاطفی سروكار دارد. علم سلامت روان فرایند همیشگی است كه از بدو تولد تا هنگام مرگ ادامه می‌یابد این علم با چهار هدف شكوفایی توان بالقوه، شادكامی، رشد و تحولی هماهنگ، و زندگی مؤثر و كارآمد سعی می‌كند از طریق آموزش به كاركنان بهداشت روانی، پیشگیری، درمان اختلالهای روانی و حفظ و تداوم بهداشت روانی در اشخاص سالم شرایطی ایجاد كند كه شهروندان جامعه بتوانند در خانه، مدرسه، جامعه، محیطهای كاری و نهایتاً با خویش سازگار شوند. (حسین شاهی برواتی؛ 1379؛ ص 1).
در اساسنامه سازمان بهداشت مصوب سال 1948 آمده است: «سلامت عبارت است از رفاه كامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبودن بیماری و ناتوانی» (اصفهانی، محمد مهدی، سال 1383، ص 7).
سلامت روان عبارت از رفتار موزون و هماهنگ با جامعه، شناخت و پذیرش واقعیتهای اجتماعی و قدرت سازگاری با آنها، ارضاء نیازهای خویشتن به طور متعاون و شكوفایی استعدادهای فطری خویش می باشد. (حاجی آقاجانی و اسدی نوقابی؛ 1378؛ ص 16).
تاریخچه مختصری بر سلامت روان:
بهداشت روانی از پیشینه‌ای به قدمت انسان متمدن و تاریخچه‌ای كوتاه، به لحاظ علمی، برخوردار است با اینكه فلاسفه هزاران سال در خصوص «سلامت» سخن می‌راندند، صرفاً در 1908 بود كه نخستین جمعیت برای سلامت روان تأسیس گردید. در 1919، «جامعه و ملی سلامت و روان» تشكیل شد كه به تدریج به «كمیته بین المللی سلامت روان» تبدیل شد و نشریه‌ای به نام «سلامت روان» منتشر نمود تا یافته‌های پیشرو و حتی سراسر جهان را گردآوری كند و ارتباط و همكاری دست‌اندركاران این حوزه را تسهیل نماید. نمود كنونی سلامت را می‌توان در روانشناسی جامعه نگر و مراكز بهداشت روانی جامعه نگر یافت كه با هدف سه نوع پیشگیری در سطح وسیع و اجتماعی فعالیت دارد. جلوگیری از بروز اختلالهای روانی (پیشگیری نخستین)، تشخیص و درمان زود هنگام اختلالها (پیشگیری ثانوی) و كمك به معضلات و مشكلات ناشی از ابتلاء به اختلالهای روانی (پیشگیری ثالث) در روانشناسی، علاوه بر اهمیتی كه برای پیشگیری قایل می‌شویم، به دنبال دستیابی به ویژگیها و كیفیاتی هستیم كه سالم، سازگار و در یك كلام مطلوب به شمار می‌آیند. مواردی كه نمی‌توان صرفاً از طریق توجه محض به پیشگیری به آنها دست یافت كما اینكه این طرز تلقی با تعریف كامل بهداشت روانی نیز مطابقت بیشتری دارد. (حسین شاهی برواتی، حمید رضا، 1379، ص 1).
اصول بهداشت روان:
مشكل است بگوئیم یك شخص از لحاظ روانی سالم و طبیعی است زیرا میزان آن بر حسب تمدن، جامعه، زمان، مكان، فرهنگ و انتظارات هر جامعه تفاوت دارد. اما برای به سلامت روان انسان می‌توان اصولی را به شرح ذیل مدنظر قرار داد
جهت دریافت فایل بررسی تاثیر ورزش برسلامت روان در زنان دانشجوی ورزشكار و غیرورزشكارلطفا آن را خریداری نمایید