آیا بین وزن کودک در هنگام تولد و سن مادر رابطه ای وجود دارد؟

شیوع یك بیماری، مثالهایی از این مفهوم اندولی این مفهوم منطبق با موضوع اصلی مورد بحث آمار نیستآمار،عمدتابا وضعیتهایی سروكار دارد كه در آنها وقوع یك پیشامد به طور حتمی قابل پیش بینی نیستاستتنتاجهای آماری غالباغیرحتمی اند، زیرامبتنی بر اطلاعات ناكامی هستندتخمین نرخ جاری بیكاری در یك ناحیه بر مبنای مطالعه روزی چند هزار نفر از مردم، یا بررسی یك طرح جدی

 آیا بین وزن کودک در هنگام تولد و سن مادر رابطه ای وجود دارد؟

 پیشگفتار:

 آمار چیست؟

بیشتر مردم با كلمه آمار،به مفهومی كه برای ثبت و نمایش اطلاعات عددی به كار می رود، آشنا هستند: تعداد بیكاران،قیمت روزانه بعضی از سهام در بازار بورس، تعداد افراد تلف شده در اثر

شیوع یك بیماری، مثالهایی از این مفهوم اند.ولی این مفهوم منطبق با موضوع اصلی مورد بحث آمار نیست.آمار،عمدتا"با وضعیتهایی سروكار دارد كه در آنها وقوع یك پیشامد به طور حتمی قابل پیش بینی نیست.استتنتاجهای آماری غالبا"غیرحتمی اند، زیرامبتنی بر اطلاعات ناكامی هستند:تخمین نرخ جاری بیكاری در یك ناحیه بر مبنای مطالعه روزی چند هزار نفر از مردم، یا بررسی یك طرح جدید ترافیك برمبنای نظرخواهی از تعدادی از افراد یك منطقه،مثالهایی ازاین موضوع اند.موارد دیگری ازعدم حتمیت وقتی پیش می آید كه مشاهدات مكرر برروی یك پدیده،نتایج متفاوتی به دست دهند،حتی اگر سعی كنیم عوامل مؤثر بر پدیده ای را كه قرار است مشاهده شود كنترل كنیم.مثلا"،همه درختان كاج یكساله دارای بلندی یكسان نیستند،حتی اگر از یك نوع نهال باشند و تحت شرایط یكسان نور، هواوخاك قرارگیرند.آمار به عنوان یك موضوع علمی،امروزه شامل مفاهیم و روشهایی است كه در تمام پژوهشهایی كه مستلزم جمع آوری داده ها به وسیله یك فرایند آزمایش و مشاهده و انجام استنباط و نتیجه گیری بوسیله تجزیه و تحلیل این داده ها هستند،اهمیت بسیار دارند.

تعریف آمار:

آمار،مجموعه ای ازمفاهیم وروشهاست كه درهرزمینه پژوهش،برای گردآوری وتعبیر اطلاعات مربوط به آن وانجام نتیجه گیریها، درشرایطی كه عدم حتمیت و تغییر وجود دارد،به كارمی رود.معادل كلمه آمار در زبان انگلیسی «statistics» است كه از لحاظ تاریخی، از كلمه لاتین « status» مشتق شده و یكی از معانی كلمه اخیر،« state» (دولت ) است.

نقش آمار در زندگی روزمره:

پی بردن به واقعیات امور ازطریق گردآوری و تعبیر داده ها،منحصر به پژوهشگران حرفه ای نیست.این امردرزندگی روزمره همه مردم كه می كوشند،آگاهانه یا ناآگاهانه،مسائلی را درباره جامعه،شرایط زندگی،محیط زندگی خودوكل دنیا درك كنند،معمول است.برای كسب اطلاع ازوضع بیكاری،آلودگی ناشی ازضایعات صنعتی،اثر یك مسكن دررفع بیماری وسایرمسائل موردعلاقه  درزندگی روزمره؛اطلاعات وارقام راجمع آوری و آنها راتفسیر می نماییم یا كوشش می كنیم كه تفسیرهای دیگران رابفهمیم. بنابراین،هرروز از طریق تجزیه و تحلیل ضمنی اطلاعات مبتنی بر واقعیات، عمل كسب آگاهی انجام می گیرد.

منابع اطلاعات مبتنی بر واقعیات می توانند تجربیات فردی،اخبار روز در رسانه های گروهی،گزارشهای دولتی،مقالات مجلات تخصصی،پیش بینیهای هواشناسی،گزارشهای مربوط به بازار،شاخصهای هزینه زندگی ونتایج حاصل ازافكار عمومی باشند. روشهای آماری به طور گسترده ای درتهیه این گونه گزارشها به كار می روند.گزارشهای متكی براستدلال آماری وتفسیردقیق نتایج،واقعا" روشنگرند؛ولی غالبا"استفاده غلط از روشهای آماری،كه ممكن است عمدی یا ناشی ازسهل انگاری باشد،منجر  به نتیجه گیری غلط وتحریف واقعیت می شود.برای عامه مردم،كه خوانندگان اصلی این گزارشها هستند،لازم است كه تصوری از استدلال آماری در ذهن داشته باشند تا بتوانند داده ها را به طور صحیح تعبیر كنند و نتایج حاصل را ارزیابی نمایند.استدلال آماری ملاكهایی به دست می دهد كه با استفاده ازآنها می توان معلوم كرد كه آیا داده ها،واقعا"نتایج را تأیید می كنند یاخیر. البته درهر زمینه ای از تحقیق، اعتبار نتایج بستگی زیادی نیز به نوع استفاده از روشهای آماری در مرحله جمع آوری داده ها دارد.امروزه روشهای آماری درحكومتهای دموكراسی جدیدنقش مهمی دارند.مثلا"،اگر نمایندگان انتخابی مردم بتوانندتمایلات موكلانشان را با استفاده از روشهای نمونه گیری مناسب به طور سریع معلوم كنند، بهتر می توانند سیاست عمومی كشور را در جهت رعایت خواسته های مردم تنظیم كنند.

  ارتباط متقابل آمار و سایر رشته ها:

وظیفه اولیه آمار،كه صرفا" عبارت است از جمع آوری و نمایش داده ها بود،كاملا"تغییر كرده است و نقش جدید آن،فراهم آوردن ابزارهایی تحلیلی است كه با استفاده از آنها بتوان داده ها را به طور مؤثر جمع آوری كرد و از آنها معانی لازم را بیرون كشیده و تفسیر نمود.با استفاده از مفاهیم و روشهای آماری می توان از روی نمونه،نتیجه گیریهای معتبری در مورد جامعه به عمل آورد.علم آمار در تمام آن دسته از فعالیتهای بشری كه در آنها،اثبات ادعاها و طبقه بندی اطلاعات مبتنی بر شواهد تجربی است،حضور دارد.

كاربرد روشهای آماری در قلمروهای گوناگونی از علوم انسانی،علوم و مهندسی،رشته های علمی جدیدی پدید آورده است كه در ارتباط متقابل با آمارهستند،نظیر آمارزیستی،روانسنجی،آمار مهندسی،آماربازرگانی، اقتصادسنجی وجمعیت شناسی.بعلاوه علم آمار در رشته های بسیار دیگری كه هنوز از تركیب آنها با آمار شاخه هایی با اسامی خاص پدید نیامده،از قبیل علوم سیاسی،هواشناسی و محیط شناسی،نقش عمده ای ایفا می كند.

مفاهیم اساسی و هسته اصلی روشهای آماری،در تمام قلمروهای گوناگون كاربرد آمار،تقریبا"یكی است:تفاوتی كه وجود دارد آن است كه در هر قلمروی، ممكن است تعدادی از روشها نسبت به روشهای دیگر مفید تر باشند و مورد تأكید بیشتری قرار گیرند.

عمل آماری

شامل برنامه‌ریزی و جمع‌بندی و تفسیر مشاهدات غیر قطعی است به‌شکلی که[1] :

اعداد نمایندهٔ واقعی مشاهدات بوده، غیر واقعی یا غلط نباشند.

به‌نحو مفیدی تهیه و تنظیم شوند.

به‌نحو صحیح تحلیل شوند.

قابل نتیجه‌گیری صحیح باشند.

موضوع آمار در چند فصل اخیر به قدری در ایران مد شده است كه از این جهت می توان آن را در ردیف قمر مصنوعی قرار داد. با این تفاوت بزرگ كه همه كس معنی قمر مصنوعی را می داند, ولی كمتر كسی است كه حقیقتاً بداند كه آما ر, مخصوصاً علمی كه به این نام خوانده می شود, چه اصول و معنایی دارد.

زنده یاد دكتر عباسعلی خواجه نوری, پدر آمار ایران

بیشتر مردم با كلمه آمار, به مفهومی كه برای ثبت و نمایش اطلاعات عددی به كار می رود, آشنا هستند: تعداد بیكاران, قیمت روزانه سهام در بازار بورس, كارمزد حمل كالا در 15 سال گذشته, جمعیت نواحی جنوب تهران, مثالهایی از این مفاهیم هستند. ولی این مفهوم منطبق با موضوع اصلی آمار نیست. آمار, عمدتاً با وضعیت هایی سر و كار دارد كه در آنها وقوع یك پیشامد به طور حتمی قابل پیش بینی نیست.

استنتاجهای آماری غالباً غیر حتمی اند. تخمین نرخ جدید بیكاری بر مبنای مطالعه چند هزار نفر از مردان یا بررسی طرح جدید ترافیك تهران بر اساس نظر سنجی مثالهایی از این موضوع اند.

آمار مجموعه ای از مفاهیم و روش هاست كه در هر زمینه پژوهش, برای گردآوری و تعبیر اطلاعات مربوط به آن و انجام نتیجه گیری ها, در شرایطی كه عدم حتمیت د ر آن وجود دارد, به كار می رود.

نظریه و روش های جدید آماری, از حد ساختن جداول اعداد و نمودارها بسیار فراتر رفته است. آمار به عنوان یك موضوع علمی, امروزه شامل مفاهیم و روش هایی است كه در تمام پژوهش های كه مستلزم جمع آوری داده به وسیله یك فرایند آزمایش و مشاهده و انجام استنباط ونتیجه گیری بوسیله تجزیه و تحلیل داده ها هستند, اهمیت بسیار دارند. نمایش های عددی به صورت جنبه ای فرعی از آمار در آمده اند.

پرورش گیاهان, تشخیص بیماری ها, برنامه های تربیتی و آموزشی, تعلیمات اجتماعی- اقتصادی مثال هایی هستند كه علم آمار می تواند مفید باشد.

 هدف ها ی  اصلی آمار عبارتند از:

الف) انجام استنباط درباره جامعه از طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات موجود در داده های نمونه ای.

 ب) سنجش میزان عدم حتمیتی كه در این استنباط ها وجود دارد. علمی كه برای رسیدن به هدف های فوق اهمیت دارد, عبارتست از طرح ریزی فرایند و دامنه نمونه گیری به طور یكه مشاهدات مبنایی برای استخراج استنباط های معتبر تشكیل دهند.

 دلایل برگزاری دورهكلاس های كاربردی آمار در موسسه ایران زمین:

قرن بیستم شاهد افزایش روز افزون كاربرد استدلال آماری در تمامی رشته های علوم و حتی در علوم انسانی بوده است. در نتیجه, امروزه آشنایی دانشجویان با اصول و تكنیك های پایه ای تحلیلی آماری در اكثر دوره های علمی و حرفه ای اهمیت خاص دارد.

خوشبختانه درك بسیاری از مفاهیم اساسی آمار نیاز به دانش ریاضی پیشرفته ندارد. مقصود ما در این دوره, ضمن معرفی طیف وسیعی از تكنیك های آماری كه كاربرد گسترده ای دارند, آشنایی دانشجو با این روش ها و آگاه كردن او از محدودیت های آنها و نحوه اعمال این روش ها با نرم افزار SPSS و در صورت لزوم با سایر نرم افزارهای آماری می باشد.

هدف ما, بیان مفاهیم با توجه به جوهر فكر و علم آمار در زمان حاضر است. بحث های كلاس  عمدتاً متكی به استدلال های شهودی خواهندبود . البته گاهی از جبر هم استفاده مختصری خواهد شد. عقیده ما این است كه اگر به دانشجویان توضیحات كافی در باره استدلالی كه مبنای این روش هاست داده شود, درك بهتری از روش های آماری خواهند داشت. بدون چنین دركی اغلب دانشجویان علاقه شان را به موضوع از دست می دهند و تنها ارائه كردن تعدادی دستور العمل, چه با استفاده از نرم افزار و چه بدون آن, ممكن است آنها را به استفاده غلط از علم آمار بكشاند. در هر بحثی كه در كلاس ها ارائه خواهد شد, ابتدا قبل از معرقی رسمی هر روش آماری مثال هایی را می آوریم تا قلمرو كاربرد روش آشكار گرددد.

در موقع شرح روش های مختلف تحلیل آماری دائماً یادآوری می شود كه اعتبار هر استنباط آماری منوط به برقراری فرض های معینی درباره مدل است. اگر این فرض ها نقض شوند, ممكن است نتایج گمراه كننده ای بدست آیند. احساس ما این است كه آموزش آمار, حتی در سطح مقدماتی نباید به توصیف روش ها محدود گردد. دانشجویان را باید تشویق كرد تا نسبت به كاربرد روش ها برخورد انتقادی داشته باشند و وقتی به تفسیر نتایج می پردازند, احتیاط لارم را به كار برند. این نحوه برخورد بخصوص در مطالعه رابطه بین متغیرها مهم است,. یعنی در بخشی از آمار كه شاید بیشترین (و نیز اشتباه آمیز ترین) كاربردها را داشته است.