مقاله شرایط و نحوه انجام آبیاری قطره‌ای گیاهان و بارور كردن زمین در 12 صفحه ورد قابل ویرایش
خلاصه مطالب:
آبیاری قطره ای روش موثری برای حاصلخیز نمودن زمین است و جدا از ویژگیهای خاص محیطی و ارگانیسم موجود در خاك، این روش میتواند به افزایش كیفیت محصول و خاك زمین كمك كند.
برای دستیابی به شرایط ایده آل در میزان حاصلخیزی زمین نیاز به دانش كافی و آشنایی با روشهای مغذی نمودن و غنی كردن خاك داریم، تأمین مواد مغذی خاك از طریق تكنولوژی تزریق مواد و یا برنامه های علمی آبیاری و علاوه بر اینها تكنیكهای جدید پرورش خاك و یا غلات میتواند امكانپذیر باشد.
استفاده از این تكنیكها علاوه بر كمك به افزایش كیفیت محصول میتواند در كاهش صدمات محیطی مؤثر بر كیفیت محصول و خاك نیز تأثیر گذار باشد.
یك آبیاری اصولی و علمی میتواند به اندازه تأثیر یك خاك مغذی و حاصلخیز بر كیفیت محصول اثرگذار باشد. استفاده از روشهای آبیاری اصولی و علمی با كاهش میزان رطوبت غیرضروری زمین میتواند در كاهش آلودگیها و بیماریهای موجود در خاك مرطوب نیز مؤثر باشد.
در واقع استفاده از روش آبیاری قطره ای كنترل امراض و آفات موجود در زمین را نیز آسانتر می‌كند. برای دستیابی به روش ایده آل نیاز به مدیریت دانش و مهارت كافی است، در بحث فوق اطلاعات مهمی در خصوص اجزا و برنامه های اصلی كه در طرح ریزی و ارزیابی یك برنامه باروری موثرند ارائه شده است.
فراهم كردن مواد مغذی موردنیاز خاك:
در طرح ریزی یك برنامه تغذیه و تأمین مواد مغذی خاك نیاز به دانش كافی و اطلاع از وضعیت مواد معدنی موجود در خاك است. بسیاری از خاكها به طور ذاتی حجم وسیعی از مواد معدنی و مغذی را دارا هستند و استفاده از روش آبیاری نادرست و یا تغذیه نادرست خاك، میتواند به آن آسیب رسانده و صدمات جدی به خاك وارد نماید. برنامه مناسب برای تقویت و بارور نمودن خاك از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است به همین دلیل انجام تحقیقات آزمایشگاهی پیش از اعمال برنامه ها روی زمین امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
خاكها دارای انواع تركیبات معدنی و یا آلی نیتروژن هستند، میزان این تركیبات در خاكها با هم متفاوت است اما بیشتر مواقع خاكها دارای میزان بیشتری NO3 هستند و NO4 معمولاً 20% حجم مواد معدنی خاك را به خود اختصاص میدهد. تشخیص دقیق میزان نیتروژن در حالت تركیبات معدنی كار مشكلی است اما به هر حال آگاهی از میزان این تركیبات در خاك امری ضروری است و به طور عموم میزان تركیبات معدنی نیتروژن در 5/0 تا 2 كیلوگرم خاك برای تخمین زدن میزان كلی آن لازم است. (Magdoff, 1991)
برخلاف نیتروژن و تركیبات آن تشخیص میزان K , P در خاك با استفاده از آزمایشهای شیمیایی ساده امكانپذیر است. تشخیص میزان این مواد نیز بستگی به شرایط خاص محلی و خصوصیات خاك موجود در هر محل دارد. در مناطق جنوبی خاكهای ماسه ای اسیدی سرشار از P و K وجود دارد. تشخیص میزان K و P در خاكهای معدنی در مناطق غربی از طریق استفاده از بی كربناتها و استات آمونیوم امكانپذیر است، Reisenauer , 1983 ) ، خاكهای معدنی مناطق غربی معمولاً از حجم K پتاسیم بالایی برخوردار هستند و میزان حاصلخیزی آنها با گذشت زمان افزایش می یابد، میزان P فسفر موجود در این خاكها نیز در حد مطلوبی قرار دارد. میزان پتاسیم K در خاكهای مناطق جنوب شرقی معمولاً كمتر است، گرچه كه میزان فسفر به این عوامل بستگی ندارد و با افزایش دفعات كاشت محصول میزان P موجود در خاك افزایش می یابد.
میزان مواد مغذی موردنیاز:
سبزیجات مختلف در میزان مواد معدنی موردنیاز با هم تفاوت دارند، به طور عموم، N، P و K در انواع مختلف گیاهان دارای حجم یكسانی هستند، میوه جات و سبزیهایی مثل گوجه فرنگی، فلفل و هندوانه تا زمان گل دهی به مواد معدنی زیادی نیاز ندارند. به طور كلی حجم مواد معدنی موردنیاز در میوه ها نسبت به غلات بسیار كمتر است. اما حجم این مواد در سبزیجاتی مثل كرفس، كاهو و بسیاری از انواع غلات بسیار بالاست و البته حجم این مواد درست پیش از برداشت محصول در این نوع سبزیجات افزایش می یابد.
باید دقت شود كه روشهای تقویت و باروری زمین براساس خصوصیات منطقه ای و محلی خاك و محصول متفاوت است و به همین علت تشخیص تفاوتهای موجود در خاك مناطق مختلف برای تدوین یك برنامه مناسب و مؤثر بسیار ضروری است.
روشهای آبیاری قطری:
یكی از مهمترین فوایدی كه آبیاری قطره ای دربردارد تزریق مواد معدنی و مغذی موردنیاز خاك به آب است كه در آبیاری قطره ای وارد خاك می شود، بیشترین موادی كه به این طریق وارد خاك میشوند N و K هستند. گیاهان به K (پتاسیم) و N (نیتروژن) بیشتر از مواد دیگر نیازمندند و استفاده از این روش برای تأمین مواد مغذی موردنیاز خاك بسیار مؤثر و كاربردی است. به علت شست و شوی N و K از سطح خاك
در اكثر مواقع برای جبران این كمبود از روش تزریق و آبیاری قطره ای استفاده می‌شود. علاوه بر آن تزریق این مواد به آب از مشكلاتی مثل انباشته شدن و یا رسوب املاح نیز جلوگیری می‌كند. فسفر، كلسیم Ca ، Mg و بسیاری مواد معدنی دیگر را میتوان از طریق تزریق به آب و آبیاری قطره ای وارد خاك نمود و از رسوب و ته نشین شدن آنها نیز جلوگیری كرد.
برای جلوگیری از انباشتن و رسوب موادی مثل PH , Fe , Mg , Ca و كربنات و بی‌كربناتها باید میزان موردنیاز خاك و محصول كاشته شده در آن را در نظر گرفت اما به طور معمول با افزایش میزان PH ، میزان وقوع رسوب نیز افزایش می یابد.
منابع مواد معدنی:
همانطور كه ذكر شد انواع متفاوتی از مواد تقویتی را میتوان به روش تزریق و آبیاری قطره ای وارد خاك نمود. منابع دارای N (نیتروژن) عموماً شامل محلولهای نیترات اوره- آمونیوم، نیترات آمونیوم، نیترات كلسیم و نیترات پتاسیم هستند. پتاسیم نیز میتواند از طریق كلرید پتاسیم، سولفات پتاسیم، تیوسولفات پتاسیم، و یا نیترات پتاسیم تأمین شود. منابع دارای فسر محدودتر هستند، اسید فسفریك یا محلول فسفات آمونیوم معمولاً برای تأمین فسفر استفاده میشوند. فسفات پتاسیم نیز در دسترس است اما به طور معمول استفاده نمیشود.
كامل وجود داشته باشد.
در خاكهای ماسه ای فلوریدا دوره و زمان كافی برای طی این چرخه از 45 دقیقه برای محصولات جوان و تازه رشد كرده تا 5/1 ساعت برای محصولاتی كه به رشد كامل رسیده اند كافی به نظر می رسد.
بررسی لزوم وجود مواد مغذی و معدنی:
برنامه های آبیاری اصولی كه به آنها اشاره شد در بیشتر موقعیتها مواد معدنی مناسب و موردنیاز را برای خاك تأمین می‌كنند، چرا كه وجود مواد معدنی كافی در خاك برای رشد بهتر و كیفیت بیشتر محصول اهمیت زیادی دارد. در بعضی از انواع محصولات امكان بررسی تركیبات نیتروژن NO3-N موجود در خاك معمولاً قبل از مرحله كاشت وجود دارد و بعد از آن نمونه برداری نتیجه مطلوب را در بر نخواهد داشت. از زمانی كه اضافه كردن مواد معدنی و نیتروژن به خاك از طریق آبیاری قطری انجام می‌شود امكان تأمین مواد موردنیاز به حد كافی برای محصولات و خاك زراعتی بیشتر فراهم شده و نتایج بهتری دربرداشته است، به طوری كه به تدریج بر كیفیت عملكرد و نحوه كار این روش افزوده شده و هر روز پیشرفتهایی در این زمینه حاصل می‌شود.
در حال حاضر تكنیكهای متفاوتی برای تخمین میزان نیتروژن وجود دارد و یكی از آنها استفاده از تیوبهای حلال خاك به نام Suction Lysimeter است. این وسیله شبیه فنجان سرامیكی است كه به تیوبهای عمیقی متصل شده است و در خاك قرار میگیرد و عملیات نمونه برداری و وكیوم خاك را انجام داده و آب نیز از خاكهای اطراف دستگاه وارد تیوب می شود، مراحل خاصی انجام شده و میزان نیترات موجود در خاك سنجیده می‌شود. اما استفاده از روش Suction Lysimetry محدودیتهایی هم به دنبال دارد، اول اینكه هر قسمت از زمین دارای ویژگیهایی متفاوت با قسمتهای دیگر است و زمانی كه NO3-N به وسیله فشار هوا به جلو رانده می‌شود ممكن است حجمی از آن در مسیر ته نشین شده و یا در قسمتهایی از مسیر بماند، البته این مشكل نسبتاً قابل حل است و با نمونه برداری های مكرر از قسمتهای مختلف قابل جبران خواهد بود، اما مطمئناً هزینه و زمان زیادی صرف انجام این كار خواهد شد. تجزیه و تحلیل دقیق و اصولی نتیجه كار نیز مشكل ساز است به طور عموم مقدار بیش از 75 میلی گرم بر لیتر نیتروژن گواهی این مطلب است كه میزان نیتروژن موجود در خاك به اندازه ای است كه میتواند نیازهای اساسی و اولیه خاك و محصول كاشته شده را رفع نماید.
مقدار تركیبات نیتروژن NO3-N كمتر از این حد احتمالاً برای محصول مشكل ساز بوده و نمی تواند نیازهای اولیه محصول را تأمین نماید.
یكی دیگر از روشهای تخمین زدن میزان نیترات موجود در خاك روش "quick test" است كه در سال 1994 به نام استاندارد Hartz پیشنهاد و ارائه شده است. این روش این مزیت را دارد كه میتواند میزان نیتروژن موجود در خاك را در عمق ریشه گیاه تشخیص داده و حتی كامپوزیتها و تركیباتی را هم كه دارای نیتروژن هستند تشخیص داده و مقدار آنها را تخمین می زند.