بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری زابل و ارائه راهكارهای مناسب برای بهینه‌سازی
مقدمه
اجتماعات انسانی از دیرباز پس از مورد استفاده قرار دادن منابع مختلف طبیعی موجود بر روی كره زمین، قسمت‌های غیرقابل مصرف و زاید آن را دفع می‌نمودند. این موضوع مشكل حادی را برای آنها و محیط‌شان ایجاد نمی‌كرد. زیرا تعداد و توزیع انسانهای موجود بر روی كره زمین به نسبت مساحت این كرة خاكی خیلی كم بود اما امروزه به دلیل افزایش تعداد، توزیع جمعیت و به دنبال آن تحولات پدید آمده در میزان و كیفیت مواد مصرفی، معضل تولید و دفع زایدات به نحوه بارزی گریبانگیر حیات جوامع بشری به ویژه شهرها گردیده است. گرچه دفن بهداشتی مواد زاید جامد شهری، سالهاست كه مورد استفاده قرار گرفته است و در بسیاری از نقاط دنیا توانسته است، بهداشت عمومی و سلامت جامعه را تأمین كند ولی هنوز مورد قبول عامه مردم قرار نگرفته است. عناوینی مانند، دفن و دفن بهداشتی و تلنبار زباله بارها به جای یكدیگر مورد استفاده قرار گرفته‌اند و هنوز هم خیلی از مردم فرق بین دفن، دفن بهداشتی و تلنبار كردن زباله را نمی‌دانند. به عبارت دیگر در صورتی كه عملیات دفن مواد به صورت كاملاً استاندارد و براساس ضوابط صحیح و دقیق دفن بهداشتی صورت نگیرد مشكلات بهداشتی و زیست محیطی زیادی به وجود خواهد آمد. فقط یك محل دفن بهداشتی كه در محل مناسبی قرار گرفته و از طراحی خوبی برخوردار باشد و نیز عملیات آن كاملاً صحیح و دقیق انجام پذیرد می‌تواند جوابگوی استانداردهای بهداشت عمومی و سلامت بوده، از شرایط لازم برای جلوگیری از آلودگی آب و خاك و هوا برخوردار باشد كه در اینجا بحث مدیریت دفع مواد زائد جامد شهری مطرح می‌گردد.
مواد زاید جامد شهری شامل تمام مواد زاید حاصل از فعالیت‌هایی است كه در شهر انجام می‌گیرد. این مواد هم از نظر منبع تولید و هم از نظر خواص فیزیكی و شیمیایی تنوع بسیار زیادی دربر دارد. در یك شهر، بخش‌های مختلفی در فعالیت هستند و هر بخش نیز در تولید مواد زاید شهری نقش دارد. بخش‌های خانگی، تجاری، حمل و نقل، صنعتی، درمانی، بهداشتی و خدمات، هركدام مواد زایدی با خصوصیات ویژه‌ای تولید می‌كنند. به همین دلیل هم، مواد زاید جامد شهری دارای طیف وسیعی است. از نظر حجم نیز از ذرات ریز گردوغبار گرفته تا وسایل اسقاطی، مثل بدنه اتومبیل، یخچال و میز و صندلی، در این زایدات وجود دارند از نظر خطرناك بودن نیز، شامل مواد زاید غیرقابل فسادپذیر است و هم مواد زاید كاملاً خطرناك، مثل مواد زاید بیمارستانی را دربر می‌گیرد، از نظر فیزیكی و حجم ظاهری نیز طیف كاملاً ناهمگونی از زایدات در یك شهر بروز می‌كند. كمیت مواد زاید جامد شهری نیز ناهمگونی زیادی را شامل می‌شود.
عوامل اقتصادی، بافت شهری، كاربری‌های زمین، عوامل فرهنگی، تراكم در واحد سطح، فصول سال و عادات اجتماعی در كیفیت و كمیت مواد زاید جامد شهری موثر هستند. به عبارت دیگر، فاكتورهای زیادی در امر تولید مواد زاید شهری تأثیر دارند. به همین دلیل هم طراحی سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری از حساسیت و ویژگی‌های خاصی برخوردار است. برای یك طراحی موفق به اطلاعات و داده‌های اساسی از كلیه فاكتورهای مؤثر در سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری نیاز هست. این اطلاعات و داده‌ها را یا می‌توان از طریق سازمانها و ارگانهای زیربط و درگیر با مدیریت مواد زاید جامد شهری بدست آورد و یا از طریق انجام پروژه‌های مشخص، این اطلاعات و داده‌ها را تولید كرد.
1ـ اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق:
مدیریت مواد زاید جامد شهری از اهمیت ویژه‌ای در جلوگیری از اثرات سوء و مضر این مواد بر بهداشت و سلامت جامعه برخوردار است. رعایت نكردن اصول بهداشتی و جلوگیری نكردن از انتشار مواد زاید جامد شهری، اولین آسیبی كه به جامعه وارد می‌كند بر بهداشت و سلامت جامعه می‌باشد. خطرات بسیاری از قبیل حمله حشرات و جوندگان موذی، خطرات ناشی از سگ‌های ولگرد، بروز بیماری‌های واگیردار در صورت رعایت نكردن این اصول، با مردم دست به گریبان است. خطرات ناشی از حمله حشرات زمانی به وجود می‌آید كه زباله‌ها در یك محل تجمع داشته باشند كه به علت عدم مدیریت صحیح در حاشیه‌های زابل این مشكلات وجود دارد. باید همواره این اصول را در نظر گرفت كه طبیعت خیلی از مواد از نظر اثرات سوء زیست محیطی، سمیت و سرطانزائی شناخته شده نیست و تا زمانی كه بی‌خطر بودن مواد محرز نشده باشد، باید به آنها به عنوان موادی كه پتانسیل خطرزائی دارند نگریسته شود.
در بحث مدیریت زباله یك ارگان خاص نمی‌تواند كه دراین زمینه فعالیت چشمگیری داشته باشد. بلكه همكاری و همیاری تمامی ارگان‌ها را می‌طلبد و در نهایت با فرهنگ‌سازی در جامعه و روشن‌نمودن مردم به معنای واقعی می‌تواند گامی مؤثر در این زمینه برداشت.
تفهیم درست مدیریت مواد زاید می‌تواند جلوی خسارات وارده بر محیط زیست را بگیرد و در جهت به راه‌اندازی چرخه صنعت جامعه مفید واقع شود. زیرا وقتی مدیریت صحیح مواد زاید صورت گیرد، بحث تفكیك را نیز بدنبال دارد و از این رو در بسیاری از جهات می‌شود در راستای تولید مواد دیگر به صورت مكانیزه گام برداشت كه خود در ارتقاء به سطح خودكفائی جامعه مؤثر می‌باشد. پس یك مدیریت صحیح می‌تواند هم جامعه را به سوی آبادانی پیش ببرد و هم می‌تواند آن را به ورطه نابودی بكشاند.
دومین بحثی كه اهمیت و ضرورت آن در مدیریت مواد زاید مطرح است، آنالیز زباله می‌باشد كه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. وقتی كه آنالیز زباله صورت بگیرد و بدانیم كه هر كدام از موادی كه در جامعه استفاده می‌شود به چه میزان در زباله های شهری یافت می‌شود می‌توان با توجه به آن، گزارش و تحقیق روشنی را ارائه داد و به عنوان یك منبع و مرجع آن را در نظر گرفت كه اگر در صورتی سازمان و یا ارگانی بخواهد كاری در این زمینه انجام دهد بتواند از آمار مربوطه استفاده بكند.
به عنوان مثال شهرداری زابل در فكر احداث كارخانه كمپوست می‌باشد. این طرح در یک کیلومتری شهر زابل در منطقه‌ای بنام بی‌بی‌دوست قرار است كه اجرا شود كه با استفاده از آمار و ارقام بدست آمده از آنالیز زباله، كارشناسان مربوطه می‌توانند تصمیم‌گیری لازم را در این زمینه اتخاذ نماید كه آیا این طرح قابل اجرا شدن در این منطقه می‌باشد یا خیر؟ و این جامعه در طول یك سال چه مقدار زباله تولید می‌كند و اینكه از این میزان چه مقداری زباله‌های قابل بازیافت می‌باشند كه در چرخه بازیافت مواد قرار می‌گیرند؟ با توجه به بدست آوردن حجم زباله و دانستن این موضوع كه به عنوان مثال میزان پلاستیك و یا مواد فسادپذیر و یا میزان كاغذ به طور سالانه در زباله‌ها چقدر می‌باشد می‌توانیم از این اطلاعات استفاده‌های بیشتری را داشته باشیم و با استفاده از این آمار می‌توانیم بدانیم كه جامعه ما به چه میزان در جهت صرفه‌جوئی گام برداشته و چقدر توانسته است كه در كاهش میزان زباله و تفكیك آن گام مفیدی را بردارد.
جهت دریافت فایل کامل بررسی وضعیت جمع‌آوری و دفع زباله‌های شهری زابل و ارائه راهكارهای مناسب برای بهینه‌سازی لطفا آن را خریداری نمایید