آثار زیست محیطی خودروهای از رده خارج شده
- 1. مقدمه
عملكرد خودروها در زمینه استفاده بهینه از انرژی و كاهش یافتن تولید گازهای زیان‌آور نشان‌دهنده این مطلب است كه در این زمینه پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است. برای روشن شدن این ادعا می‌توان به طراحی‌های جدیدی كه در خودروها برای استفاده بهینه از انرژی، كاهش مقاومت در برابر هوا و همچنین استفاده از كاتالیزورها كه در لوله اگزوز خودروها نصب می‌شود، اشاره كرد.
بنابراین بطور عادی و با توجه به یك وضعیت متعادل باید انتظار داشت كه هر‌اندازه متوسط عمر مفید خودروها كاهش یابد، مصرف انرژی و میزان تولید گازهای آلاینده نیز كاهش پیدا كند.
تحقیقی كه در موسسه ملی «تحقیقات سلامت عمومی و محیط زیست» كشور هلند (RIVM) انجام گرفت بر این نكته تاكید داشت كه اگر تمام خودروهایی كه در این كشور از بنزین به عنوان سوخت خود استفاده می‌كنند و از مبدل‌های كاتالیزوری 3زمانه نیز برخوردار نیستند، با خودروهای جدید عوض شوند با 30 درصد كاهش در انتشار گازهای آلاینده NOx روبرو خواهیم بود.
بنابراین به نظر می‌رسد كوتاه كردن طول عمر خودروها تاثیرات مثبتی را بر محیط زیست خواهد گذاشت. در دهه 90 برخی از كشورها (یونان، دانمارك، اسپانیا، فرانسه، ایرلند، نروژ و ایتالیا) قوانینی را در مورد اوراق كردن خودروهای فرسوده و نحوه از بین بردن ضایعات آنها وضع كردند. در این زمینه تحقیقاتی نیز در آن زمان انجام شد. «كاوالك» و «ستیوانا» در سال 1997 به این نتیجه رسیدند كه اوراق كردن خودروهای با عمر 20 سال یا بیشتر، از لحاظ اقتصادی بصرفه می‌باشد بخصوص در امریكا.
در سال 1992 كنگره امریكا (اداره بررسی و ارزیابی فناوری) به این نتیجه رسید كه انجام یك برنامه‌ریزی دقیق در مورد دوره عمر خودروها و زمانی كه هر خودرو باید از ناوگان حمل‌و‌نقل كنار گذاشته شود از لحاظ هزینه و صرفه اقتصادی در مقایسه با برنامه‌ریزی‌هایی كه در زمینه كاهش آلاینده‌های محیط زیست در دست اجرا و یا در حال اجرا شدن بود، برابری می‌كرد و حتی در بعضی از موارد تعیین یك سن دقیق برای خارج كردن خودروها از ناوگان، كم‌هزینه‌تر نیز می‌توانست باشد. به علاوه در برخی از كشورها از جمله آلمان، ژاپن و سوئد سیاست‌هایی از قبیل بستن مالیات سنگین برای خودروهایی كه آلاینده‌های زیادی تولید می‌كنند در حال پیگیری بود. در ارتباط با وضع قوانین ذكر شده اشكالاتی وجود داشت كه می‌توان به 3 مورد آن اشاره كرد:
1. اولا، تحقیقات مربوط به این موسسه هلندی تنها برپایه استفاده از خودرو است و صرفاً به تولید آلاینده‌ای كه از خودرو حاصل شده است می‌پردازد در صورتی كه كاهش دوره استفاده از یك خودرو باعث تولید گازهای آلاینده در سایر پروسه‌های مربوط به تولید خودرو نیز می‌شود. همانطور كه می‌دانیم هر اندازه یك خودرو سریعتر كنار گذاشته شود نیاز به تولید خودرو افزایش می‌یابد و این بدین معنی است كه كارخانه‌های تولید‌كننده خودرو به مواد اولیه و انرژی بیشتری نیاز پیدا می‌كنند، ضمن‌آن‌كه افزایش تولیددر نهایت منجر به افزایش انتشار گازهای آلاینده توسط همین كارخانه‌ها و البته حجم عظیم تولیداتشان می‌شود. بنابراین اگر در بررسی انجام گرفته توسط این موسسه، مواردی از این دست لحاظ می‌شد، مطمئناً نتایج حاصله تغییر می‌كرد.
2. از آنجایی كه ماشین‌های جدید بزرگتر و سریعتر هستند، بنابراین مصرف سوخت آنها نیز بخاطر كاهش وزن و همچنین افزایش شتاب در مقایسه با نمونه‌های قدیمی، افزایش خواهد یافت، حتی این احتمال وجود دارد كه نحوه استفاده از این خودروها نیز ممكن است با نمونه‌های قبلی تفاوتی نكند، بنابراین تاثیر چندانی در میزان آلاینده‌ها نخواهد گذاشت.
3. سومین مورد این است كه با اضافه كردن یك‌سری وسایل و تجهیزات جانبی به خودروهای قدیمی، به نتایج بهتری از لحاظ هزینه در مقایسه با اوراق كردن و از رده خارج كردن آنها می‌توان دست یافت.
در این مقاله رابطه بین متوسط عمر خودروها و دوره مصرف انرژی مورد نیازشان و گازهای آلاینده منتشر شده از آنها و همچنین تولید مواد اولیه، مصرف و اوراق كردن خودروها به‌علاوه مساله بازیافت مورد توجه قرار خواهد گرفت. مقایسه‌ای هم بین نحوه عملكرد خودروهای قدیمی و مدل‌های جدید انجام خواهد گرفت و نهایتا دو گزینه از رده خارج كردن خودروها و اضافه كردن تجهیزات اضافی برای تحت كنترل درآوردن آلاینده‌های خودروها از منظر اقتصادی مورد بررسی قرار‌خواهد گرفت. (تمامی اطلاعات استفاده شده از ناوگان خودروهای كشور هلند استخراج شده است.)