مجموعه نكته‌های كنكوری عربی 1و2 در 57 صفحه ورد قابل ویرایش
انواع كلمه:
كلمه در زبان عربی بر 3 قسم است: 1- اسم 2- فعل 3- حرف
1- اسم: آن است كه به تنهایی در جمله معنا دارند و بدون داشتن زمان در جمله ایفا میشوند. مانند تلمیذ- رجل
اسم از لحاظ جنس و تعداد حروف به چهار دسته تقسیم میشوند.
1- اسم یا مفرد، مثنی، جمع
2- اسم یا مذكر، مونث
3- اسم یا مجازی، حقیقی
4- اسم یا معرفه، نكره
1- اسم مفرد: تنها بر یك نفر، یا یك شیء دلالت می‌كند مانند: مسلم، كتاب، رجل
مفرد هیچ علامت و نشانه ای ندارند.
2- مثنی: (تثنیه): بر 2 نفر یا دو شیء دلالت می‌كنند علامت آن در عربی (انِ، ینِ) به آخر مفرد مذكر است مانند: طالب طالبانِ ، طالبینِ
نكته: هرگاه بخواهیم از اسم مفرد مونث مثنی مونث بسازیم از طریق زیر عمل می‌كنیم:
1- ة گرد را از آخر آن حذف می كنیم.
مومنة مؤمن مومنت مومنتانِ- مومنتینِ
2- به جای آن (ت) می گذاریم.
3- سپس علامت مثنی را به آخرش می افزائیم.
3- اسم جمع: بر بیش از 2 ، 3 نفر یا بیشتر دلالت می‌كنند.
1- جمع مذكر (سالم)
جمع بر 3 نوع است 2- جمع مونث (سالم)
3- جمع مكسر (تكسیر)
1- جمع مذكر (سالم): علامت آن (ونَ - ینَ) به آخر اسم مفرد مذكر.
مانند: مسلم مسلمونَ - مسلمینَ طالب طالبونَ - طالبینَ
2- جمع مونث (سالم): علامت آن (اتِ) به آخر اسم مفرد مونث.
نكته: هیچگاه از مفرد مذكر، جمع مونث ساخته نمیشوند.
«طریقه ساختن اسم جمع مؤنث»
1- جمع مونث: از مفرد مونث ساخته میشوند
مجتهدة مجتهد مجتهداتِ
بدین ترتیب
1- ة گرد را از آخر آن حذف می كنیم.
2- به جای آن نشانه جمع مونث (اتِ) به آخرش می افزائیم.
نكته: برخی از كلمات هستند كه با (ات) جمع بسته میشوند اگر با این وزنها بر جمع مكسر می باشند.
3- جمع مكسر: (تكسیر)
وزنهای جمع مكسر عبارتند از:
1- هر كلمه ای كه بر وزن (اَفْعالْ ، فَعُولْ) باشند جمع مكسرند.
نكته: هر كلمه با 3 حرف (ف ، ع ، ل) خلاصه میشوند كه جزء حروف اصلی نامیده میشوند.
حروف زائد: یك یا 2 حرف به 3 حرف اصلی اضافه شوند را حروف زائد گویند.
مانند:
اَشرار شرر= شرّ ذَنوُبْ ذنب
2- هر كلمه ای كه بر وزن (فِعالْ) باشند جمع مكسرند.
عِبادْ عَبدْ قبار قبر
نكته: دو كلمه ای از قبیل (ایّام - اسماء) این دو كلمه بر وزن جمع مكسر می روند اما برای مفرد پیدا كردن طبق (ف . ع . ل) مفردشان بدست نمی آیند كه مفردشان «یوم، اسم» میباشد.
3- هر كلمه ای كه بر وزنهای زیر باشند جمع مكسرند.
وزن: «مَفاعِلْ ، مَفاعِیلْ ، اَفاعِلْ ، اَفاعِیلْ ، فَواعِلْ ، فَواعِیلْ ، فُعَلاء»
مثال: مَساجِدْ ، مكاتیب ، اَكابِر ، اَقاریر ، شواعِرْ ، تواریخ ، شُعَراء
مفرد: مَسْجِدْ ، مَكْتَبْ ، كِبْرْ ، قدر ، شعر ، تاریخ ، شِعْر
اسم مذكر، مونث:
1- اسم مذكر : بر جنس نر یا مذكر دلالت می كند، هیچ علامت و نشانه ای ندارند.
مانند : مسلم - علی - تلمیذ
2- مونث : برجنس زن، یا یكی از نشانه های مونث را به خود دارا باشند مونث است.
نشانه های مونث عبارتند از:
1- ـة گرد در آخر كلمه : شهادة - عالمة - مومنة
2- كلیه اسمهای زن : مریم - زینب - …
3- هر كلمه ای كه در آخر آن (ی: الف مقصوره) ، (اء : الف ممدوده) ذكر شوند مونث است.
مانند كبری- صغری- موسی- دنیا (دنیی) ، زهراء - حمیراء - شعیراء
4- ت در فعل . در ماضی آخرین حرف، در مضارع به اولین حرف
ذَهَبَ ذَهَبَتْ یَذْهَبُ تَذْهَبُ
5- اعضای زوج بدن كه عبارتند از:
(یَدْ): دو دست ، (رِجْلْ): دوپا ، (الاذن): دوگوش ، (العین): دو چشم
6- اسامی شهرها و كشورها، قبایل، ایران، طهران، كویت، قریش
7- بیشتر جمع مكسر غیراشخاص: مَدارسْ، مَنازِلْ، مَكاتِبْ
8- كلماتی از قبیل: (شَمْس، نَفْس، الارضْ، حَربْ، بَیت، دار، نار) : مونث اند.
اسم مجازی، حقیقی
1- اسم حقیقی: به كلیه اسمهایی كه جاندار باشند چه انسان، چه حیوان، چه گیاه جاندار را اسم حقیقی گویند. جواد، الدیك، شجر)
2- اسم مجازی: به كلیه اسمهایی‌كه جاندار نباشند اسم مجازی گویند مانندالجدار، قلم، كتاب.
نكته: اسم مذكر، مونث خود بر چند شاخه تقسیم میشوند:
1- اسم مذكر: بر 2 نوع است:
2- اسم مونث خود بر 4 نوع است:
1- مونث حقیقی : آن است كه علامت مونث را به خود داشته باشند و جاندار
مانند: دجاجة - فاطمة - لیلی
2- مونث مجازی: آن است كه علامت مونث داشته باشند و بی جان.
مانند: محفظة (كیف)، منضدة (میز)، املاء ، انشاء ، عاشوراء ، تاسوعاء
3- مونث لفظی : آن است كه علامت مونث را به خود داشته باشند اما در واقع بر جنس مذكر دلالت كنند. مثل : موسی، معاویة، حمزة ، مصطفی، طلحة
4- مونث معنوی : آن است كه علامت مونث نداشته باشند اما در واقع خودشان مونث اند.
مانند: الام (مادر) ، أختْ (خواهر) ، بنت (دختر)
نكته: اعضای زوج بدن، اسامی شهرها و كشورها و كلماتی استثناء از قبیل:
«شَمسْ ، نَفسْ ، الارضْ ، حربْ ، بیت ، دار ، نار» مونث معنوی به شمار می روند.
اسم منصرف و غیرمنصرف (ممنوع من الصرف)
1- اسم منصرف : اسمی است كه بعد از حرف جر كسره و تنوین را به خود بپذیرند
سَلَّمْتُ علی رجلٍٍ
نكته: كلیه ضمایر، موصول، اشاره، استفهام، منصرف محسوب میشوند.
2- اسم غیرمنصرف: آن است كه بعد از حرف‌جر كسره و تنوین جر به خود نمی‌پذیرند بلكه به جای كسره ( ِ ) فتحه ( َ ) به خود می‌گیرند وآن اگر با نشانه‌های غیرمنصرف زیر باشند.
نشانه های غیرمنصرف عبارتند از:
1- كلیه اسمهای عَلَمْ مونث: فاطمه، مریم، زینب
2- عَلَمْ غیرعربی: طهران، كورش، آرش
3- هر كلمه ای كه در آخر آن (اء- ی) یعنی مونث لفظی باشند غیرمنصرف
4- اسامی شهرها و كشورها: ایران، تبریز، مكّه
5- اغلب صفتی كه بر وزنهای جمع مكسر بروند غیرمنصرف است.
وزنهای آن: مَفاعِلْ ، مَفاعیلْ ، اَفاعِلْ، اَفاعِیلْ، فواعِلْ، فواعِیلْ، فُعَلاء
مانند: مَساجِدْ ، محاریب، اكابر ، اقاریر، شواعر، تواریخ، شُعراء
6- صفت یا اسم عَلَم كه دارای الف و نون زائد باشد غیرمنصرف است.
مانند عطشان، رمضان، سلیمان
نكته:
7- كلیه پیامبران غیرمنصرفند به جز: «محمد، نوح، هود، لوط، شعیب، شئیث» كه منصرفند.
نكته:
اگر در آخر وزن جمع مكسر با شرایط فوق «ة» باشند منصرف می باشند مانند اساتذة، تلامذة
«اسم ممدود الاخر، مقصورالاخر، منقوص الاخر، صحیح الاخر»
(1) اسم ممدود: اسمی كه در آخر آن (اء) ختم شوند را ممدودگویند: زهراء- حمیراء- شعیراء
(2) اسم مقصور: اسمی كه در بالای آن اسم یك الف كوتاه (ی) ختم شوند را مقصور گویند. موسی- عیسی- دنیا (دنیی)
(3) اسم منقوص: اسمی كه به (ی) آخر ماقبل كسره ( ِ ) ختم شوند را منقوص گویند مانند: قاضِیْ، داعِیْ، شاكِیْ
(4) اسم صحیح الاخر: اسمی كه نه ممدود باشند، نه مقصور، نه منقوص باشند را صحیح‌الاخر گویند مانند رجل، المسلم، التلمیذ
نكته (1) :
اسم فاعل منقوص: اسمی كه به (ی) آخر ماقبل كسره باشد و بر وزن فاعل باشند را اسم‌فاعل‌منقوص گویند مانند شافِی- قاضِی- داعِی
سؤالات تجزیه فعل (التحلیل الصرفی)
حال كلمه را شناختیم كه فعل است درتجزیه فعل این موارد مورد سؤال قرار می‌گیرند.
1- چه نوع فعلی است (ماضی، مضارع، امر)
2- چه صیغه ای است (مفرد مذكر غائب، …)
3- ثلاثی مجرد است یا مزید (در صورت مزید بودن) از چه نوعی می باشند.
4- مبنی، معرب
5- لازم، متعدی
6- معلوم، مجهول
7- معتل، صحیح (در صورت معتل یا صحیح بودن) از چه نوعی می باشند.
یُهبُّ : فعل مضارع، مفرد مذكر غائب، ثلاثی مجرد
ناصروا: فعل ماضی، جمع مذكر غائب، ثلاثی مزید (مفاعله)
یَسْتكبرونَ: فعل مضارع، جمع مذكر غائب، ثلاثی مزید
اِذْهَبْی: فعل امر، مفرد مونث مخاطب، ثلاثی مزید
تَعَلَّمواْ: فعل امر، جمع مذكر مخاطب، ثلاثی مزید (تَفَعُّلْ)
نكته:
هرگاه فعل شرط یا جواب شرط ما به (ی) آخر ختم شده باشند و علاوه بر «ی» آخر به جواب شرط یك حرف عطف (فـ ) هم بچسبند جائز است آن حرف «ی» و «ف» را حذف كنیم و حرف قبل آن هر علامتی كه دارد ثابت باقی می ماند.
«هو یَعْصِیُ الله فیستولِیُ علیه الشیطان» با آوردن حروف شرط جمله این چنین می‌شود:
اِنْ یَعْصِ الله یستولِ علیه الشیطان
نكته:
هرگاه فعل شرط یا جواب شرط ما به صورت دو فعل ماضی باشد در ماضی حركت حرف آخر ساكن نمیشود همان حركت ثابت خود را میگیرد فقط نقش تركیب خود در جمله را میگیرد و فقط معنای فعل ماضی به مضارع تبدیل می‌شود.
هركس كه چاهی برای برادرش حفر كند اول خودش در آن می افتد.
مَنْ حَفَرَ بِئراً لِأَخیهِ وَقَعَ فیه
5- حروف مشبهة بالفعل: عبارتند از «اِنَّ - اَنَّ - كَأَنَّ - لكِنَّ - لَیْتَ - لَعَلَّ» این حروف همیشه بر سر دو اسم داخل میشوند اسم اولی را ( َ ) منصوب و اسم دومی را ( ُ ) مرفوع می‌كنند كه اسم اولی در تركیب بعنوان اسم حروف مشبهة بالفعل و منصوب و اسم دوم در تركیب بعنوان خبر حروف مشبهة بالفعل و مرفوع می باشند.
نكته:
اقسام لا:
1- لا نهی 2- لا نفی 3- لا نفی جنس
لا نهی و لا نفی هر دو بر سر فعل مضارع می آیند اگر آخر فعل مضارع ( ْ ) بود لا، نهی است و اگر بعد از لا فعل مضارع بود هیچ تغییری در فعل صورت نگرفت لا نفی است : لا تَذْهَبُ
و اگر بعد از لا فعل نبود یعنی اسم بود (لا) لا نفی جنس است.
لاخیرَ فی الباطل
لانفی جنس
سوالات تجزیه حرف (التحلیل الصرفی)
1- چه نوع حرفی است (حرف جر، …) اِنَّ: حرف مشبهه بالفعل- عامل- مبنی بر فتحه
2- عامل است یا غیرعامل فی: حرف جر- عامل- مبنی بر سكون
3- مبنی بر چیست؟ ال: حرف تعریف- غیرعامل- مبنی بر سكون
ثُمَّ: حرف عطف- غیرعامل- مبنی بر فتحه
نكته : كلیه حروف چه عامل، چه غیرعال مبنی هستند.
تركیب (أعْرِبْ ، الاعرابْ)
مرفوع ( ُ ) منصوب ( َ ) مجرور ( ِ ) مجزوم ( ْ )
جهت دریافت فایل مجموعه نكته‌های كنكوری عربی 1و2 لطفا آن را خریداری نمایید