زیست محیطی پارک های ملی ایران و ارائه یک چارچوب حقوقی متناسب برای مدیریت آنها
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
پیشگفتار (هدف، پیشینة، روش کار و تحقیق)
فصل اول : کلیات
1ـ1 مفهوم پارک ملی
1ـ1ـ1ـ تعاریف جهانی درباره پارک ملی
1ـ2ـ تاریخچه پارک های ملی
1ـ2ـ1ـ تاریخچه پارک ملی در جهان
1ـ2ـ2ـ تاریخچه پارک ملی در ایران
1ـ3 ـ ارزش های پارک ملی
1ـ3ـ1ـ ضرورت حفاظت از پارک های ملی
1ـ3ـ2ـ تدابیر حفاظت از پارک های ملی در عرصه بین المللی
1ـ4ـ بررسی وضعیت موجود در پارک های ملی ایران
1ـ4ـ1ـ تعداد و مساحت
1ـ4ـ2ـ موقعیت جغرافیایی
1ـ4ـ3ـ پوشش گیاهی و حیات وحش جانوری
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1ـ4ـ4 روند تخریب
فصل دوم: نظام مدیریت در پارک های ملی
2ـ1ـ مدیریت جهانی در مورد پارک های ملی
2ـ1ـ1ـ طبقه بندی اتحادیه بین المللی حفاظت IUNC
2ـ1ـ2ـ مدیریت گردشگری و تفرج در پارک های ملی
2ـ1ـ3ـ مدیریت حفاظت از جوامع طبیعی و گونه های وحش
2ـ 2ـ مدیریت ایران در مورد پارک های ملی
2ـ2ـ1ـ زون بندی پارک های ملی
2ـ2ـ2ـ همکاری با نهادهای بین المللی در زمینه حفاظت از پارک های ملی
2ـ2ـ3ـ صغف های اجرایی مدیریت
فصل سوم: مبانی و ارزیابی قوانین و مقررات ایران دربارة پارک های ملی
3ـ1ـ پیشینة قانون گذاری ایران در مورد پارک های ملی
3ـ2ـ بررسی قوانین و مقررات مربوط به پارک های ملی ایران
3ـ2ـ1ـ قوانین و مقررات مربوط به تعیین پارک ملی
3ـ2ـ1ـ1ـ قانون شکار صید
فهرست مطالب
عنوان صفحه
3ـ2ـ1ـ2ـ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست
3ـ2ـ1ـ3ـ آئین نامه اجرایی قانون حفاظت از پارک های ملی
3ـ2ـ2ـ قوانین و مقررات مربوط به مدیریت و حفاظت از پارک های ملی
3ـ2ـ2ـ1ـ قوانین و مقررات مربوط به پارک های ملی دارای مواد معدنی قابل استخراج
3ـ2ـ2ـ2ـ قوانین و مقررات مربوط به حفظ و مدیریت پوشش گیاهی و حیات وحش جانوری در پارک های ملی
3ـ2ـ2ـ3ـ قوانین و مقررات مربوط به سایر استفاده ها از پارک های ملی
3ـ2ـ3ـ قوانین و مقررات کیفری مربوط به پارک های ملی ایران
فصل چهارم: جمع بندی مشکلات و ارائه مدیریت مطلوب برای حفاظت از پارک های ملی ایران بر اساس چارچوب حقوقی متناسب
4ـ1ـ مشکلات موجود پیرامون مدیریت پارک های ملی
4ـ2ـ مشکلات موجود پیرامون قوانین و مقررات پارک های ملی
4ـ2ـ1ـ نقص قوانین و مقررات
4ـ2ـ2ـ کمبود قوانین و مقررات
فهرست مطالب
عنوان صفحه
4ـ3ـ تدابیر حفاظت برای مدیریت مطلوب تر از پارک های ملی ایران
4ـ4ـ ارائه راهکار مدیریتی با استفاده از قوانین و مقررات
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
5ـ1ـ نتیجه گیری
5ـ2ـ پیشنهادها
فهرست جداول
فهرست عنوان
جدول (1ـ1) : فهرست و مساحت پارک های ملی تحت مدیریت
سازمان حفاظت محیط زیست ایران
جدول (2ـ1) : راهنمای اهداف مدیریت در طبقات ششگانه IUCN
جدول(3ـ1) : شاخص ها و اهداف کمی بخش های صنعت و معدن
محیط زیست و برق در برنامه سوم
جدول (3ـ2) : حداقل فاصله صنایع گروه (د) و (هـ) از مراکز حساس
جدول (3ـ3ـ) : دستور العمل تعیین درجات شکار و صید
جدول (3ـ4) : جدول درجات تخلفات شکار و صید
جدول (4ـ4): شاخص های ارزیابی عملکرد
سازمان حفاظت از محیط زیست
فهرست نمودار
صفحه عنوان
نمودار (1ـ1) : مساحت پارک ملی طی سالهای [1385 ـ 1376]
چکیده
انهدام و تخریب مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست ایران به ویژه پارک های ملی می بایست از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین در این پایان نامه به بررسی موضوع یاد شده از دیدگاه زیست محیطی و قوانین و مقررات مبادرت شده است. در همین راستا ارزیابی اقدامات مخرب و آلاینده و پاسخ های قانونی مربوط که در قوانین و مقررات ایران پیش بینی شده است همراه با چگونگی اثر بخش و موثر بودن یا نبودن آنها در راستای جلوگیری از تخریب و انهدام و وقوع جرایم زیست محیطی مربوط به از بین بردن پارک های ملی از مواردی است که در این تحقیق مطرح می گردد.
بدیهی است که برای رسیدن به نتایج یاد شده، شناخت پارک های ملی از لحاظ زیست محیطی و چگونگی پیدایش آنها ضروری خواهد بود. بنابراین در فصل اول این پایان نامه درباره موضوعات مختلف پیرامون پارک های ملی از قبیل تاریخچه، چگونگی شکل گیری، ابعاد، بررسی زیست محیطی پارک های ملی ایران، ارزش های حفاظتی این مناطق سخن به میان آمده است.
در فصل دوم برای حفاظت بیشتر و بهتر از پارک های ملی، مدیریت پارک های ملی در ایران و جهان مورد بررسی قرار گرفته است. بدیهی است که پارک ملی تنها در صورت داشتن یک مدیریت مطلوب و کار آمده است که می تواند ارزشهای اکولوژیکی، فرهنگی و معنوی خود را حفظ نماید و یک مدیر خوب هم در صورتی می تواند به یک مدیریت بهینه برای ادارة پارک های ملی دست یابد که هم ابزارهای اجرایی لازم را در دست داشته باشد و هم چارچوب قانونی متناسبی برای حفظ و نگهداری آن وجود داشته باشد. لذا در فصل سوم این پایان نامه با تقسیم بندی قوانین و مقررات پارک ملی به بررسی آن پرداخته شده است.
در فصل چهارم با توجه به اصول مدیریت مطلوب در پارک های ملی و صغف های موجود در مدیریت این مناطق در ایران یک چارچوب متناسب حقوقی برای مدیریت مطلوب تر پارک های ملی ارائه گردیده است.
در هر حال برای ارتقاء مدیریت بهینه و حفظ و نگهداری پارک های ملی ایجاد قوانین و مقررات کار آمدتر و همگام با قوانین جهانی و اجرای آن توسط مسئولین و آشنایی مردم باارزش های پارک ملی امری ضروری به نظر می رسد که همت و تلاش تمامی اقشار جامعه را طلب می نماید.
پیشگفتار
از زمان احداث نخستین منطقه حفاظت شده جهان به عنوان پارک ملی بیش از صد و بیست سال می گذرد. امروزه پارک های ملی به عنوان یکی از مفیدترین اشکال بهره وری پایدار و چند جانبه از سرزمین شناخته می شوند. «نگهداری فرآیندهای اکولوژیک اساسی و سیستم های حیات بخش، حفظ حوضه آبخیزها، حفاظت از تنوع ژنتیکی، نگهداری از زیست گاههای حیات وحش، رویش گاههای گیاهی به ویژه گونه های گیاهی و جانوری بومی کمیاب در خطر تهدید یا انقراض، حفظ تنوع زیستی محیط های آبی و خشکی، حفظ میراث های طبیعی، تأمین شرایط لازم برای بهره برداری پایدار جوامع، آموزشی، پژوهشی، توریسم و تفریح از عادی ترین فوایدی است که مناطق تحت حفاظت به ویژه پارک های ملی در صورت مدیریت مطلوب به جامعه عرضه می کنند».
اگر چه مناطق تحت حفاظت در رقابت با سایر استفاده های ممکن از سرزمین آشکارا برتری دارند و بارها آن را به اثبات رسانده اند؛ معهذا آنها اغلب در خطر تهدید استفاده های فیزیکی دارند در حالی که ارزش های مادی و ملموس این مناطق در برابر ارزش های کیفی و خدمات بی شمار آنها بسیار نا چیز است جوامع انسانی تا دست یابی به درک صحیح و روشنی از ارزش های غیر قابل جانشین پارک ها آن گونه که سزوار و شایسته آن هستند هنوز در نیمه راه قرار دارند [مجنونیان، هنریک].
در حقوق داخلی کشورها مانند ایران، قوانین و مقررات متعددی دراین باره وضع گردیده و از سوی نهادهای مسئول به مورد اجرا گذاشته شده است. علی رغم تلاش های زیادی که در زمینه حمایت از محیط زیست صورت گرفته است، اما همواره آلوده کردن و تخریب آن همچنان ادامه دارد که بدون تردید یکی از مهم ترین این دلایل فقدان حمایت «کیفری» از محیط زیست در عرصه بین المللی و نیز نقص میزان و چگونگی این حمایت در حقوق داخلی کشورهایی مانند ایران بوده است. به دلیل وجود اشکالاتی که در زمینه های مختلف جرم انگاری، تعیین پاسخ های کیفری مناسب ، اعمال پاسخ های کیفری متناسب با جرم و مؤثر، فقدان برنامه نظارتی اجرایی و آموزش دقیق مفید و گسترده روند تخریب و از بین رفتن پارک های ملی با وجود برخی از قوانین و مقررات مربوط به آنها هم چنان ادامه دارد.
هدف تحقیق
هدف از نگارش این پایان نامه بررسی وضعیت زیست محیطی آسیب پذیر و در معرض تخریب پارک های ملی کشور و ضرورت دست یابی به یک چارچوب مستحکم حقوقی برای حفاظت آنها می باشد. هر چند در حال حاضر ابزارهای حمایت حقوقی در مقابل تخریب پارک های ملی وجود دارند ولی ضرورت تدوین یک نظام متناسب حقوقی بیش از پیش احساس می گردد. در این پایان نامه سعی گردیده است با انجام بررسی لازم در خصوص تغییر و انهدام تخریب پارک های ملی در قلمرو حقوق و مقررات قانونی ایران و ارائه یک چارچوب متناسب حقوقی علاوه بر بیان مفید و مطلوب بودن یا نبودن مقررات کنونی و اقدامات صورت پذیرفته پیشنهادات و راه کارهای حقوقی و مدیریتی در جهت بسته شرایط فصلی ارائه گردیده است.
پیشینة تحقیق
با در نظر گرفتن جدید بودن رشته حقوق محیط زیست نگارش پایان نامه ای نظیر پایان نامه موجود در ارتباط با بررسی مناطق مورد حفاظت سازمان محیط زیست ایران به ویژه پارک های ملی و ارائه یک چارچوب حقوقی متناسب و کامل برای مدیریت آنها می تواند حاوی پژوهشی نوین باشد. هر چند این مسأله به معنای فقدان اقدامات پژوهشی در این باره در گذشته نخواهد بود. تخریب مناطق مورد حفاظت سازمان در کتاب ها و مجلات گوناگون از لحاظ محیطی زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است و بدون تردید قوانین و مقررات حقوقی کشور و بررسی آنها منبع اساسی این پایان نامه خواهد بود. لیکن با توجه به این موضوع که این پایان نامه به دنبال ارائه یک چارچوب حقوقی متناسب برای مدیریت پارک های ملی ایران، نمی توان از منابع موجود را به عنوان یک سابقة پژوهشی نام برد.
روش کار و تحقیق:
روش کار و تحقیق در این پروژه شامل سه گروه است:
الف ـ مطالعات کتابخانه ای؛
ب ـ جستجوی اینترنتی؛
ج ـ مصاحبه حضوری؛
الف ـ مطالعات کتابخانه ای: در خصوص فعالیت های انجام شده در زمینه تکمیل پروژه تحت عنوان بررسی حقوقی ـ زیست محیطی پارک های ملی ایران و ارائه یک چارچوب متاسب حقوقی برای مدیریت آنها روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و مراجعه به استاد راهنما و اساتید مشاوردر جهت بکار گیری راهنماییهای ایشان در خصوص تکمیل پروژه می باشد. مطالعات کتابخانه ای عمدتاً از طریق مراجعه به کتابخانه سازمان محیط زیست انجام گرفت و کتاب هایی از زمینه پارک های ملی، مناطق تفرجگاهی ایران، قوانین و مقررات محیط زیست ایران و مدیریت پارک های ملی مورد مطالعه قرار گرفت و اطلاعات مورد نیاز استخراج گردید