رژیم پهلوی

علاقه و اشتیاق مردم به آگاهی از رویدادهای تاریخ معاصر، بخصوص آنچه در دوران سلطنت پهلویها بر ایران گذشته است، طی سالهای اخیر موجب انتشار كتب و آثار تحقیقی بسیاری در این زمینه شده است

رژیم پهلوی

 

مقدمه 
علاقه و اشتیاق مردم به آگاهی از رویدادهای تاریخ معاصر، بخصوص آنچه در دوران سلطنت پهلویها بر ایران گذشته است، طی سالهای اخیر موجب انتشار كتب و آثار تحقیقی بسیاری در این زمینه شده است، كه بسیاری از آنها ارزنده و ماندنی، و بعضی با كمال تأسف افسانه پردازی و گمراه كننده است. بعضی از نهادهای انقلابی و مؤسسات فرهنگی و پژوهشی كه به اسناد و مدارك معتبری از این دوران دسترسی دارند با انتشار تدریجی این اسناد در مجموعه های مختلف، كمك بزرگی به روشن شدن نقاط تاریك این دورة حساس تاریخ كشور ما می كنند، كه به واسطة طبیعت خود خوانندگان محدودی دارند. ولی تحقیقاتی كه در این زمینه با استفاده از منابع مختلف داخلی و خارجی به عمل می آید و ترجمة آثار تحقیقی و معتبری كه دربارة تاریخ معاصر ایران در خارج منتشر شده، بالطبع خوانندگان بیشتری را به سوی خود جلب می نمایند.
اما در كنار آثار ارزنده ای كه به آن اشاره شد، در سالهای اخیر كتابهائی نیز، بیشتر به صورت افسانه و رمان، ولی در شكل و قالب اثر تاریخی منتشر شده است، كه هر چند ممكن است برای خواننده جالب و سرگرم كننده باشد، پر از اشتباهات تاریخی و گمراه كننده است. نویسندگان این آثار، اگر نوشتة خود را تحت عنوان رمان تاریخی منتشر می كردند اشكالی نداشت، ولی مشكل كار در این است كه این نوشته ها در قالب آثار مستند تاریخی به خوانندگان عرضه می شود، در حالی كه برخلاف روال معمول در ارائة این آثار، فاقد منابع معتبری است و نویسنده به خود اجازه می دهد كه رویدادهای تاریخی و حتی مطالبی را كه از اشخاص نقل قول می كند، بدون اشاره به مأخذ و منبع گفتار خود روی كاغذ بیاورد و خواننده نیز ظاهراً چاره ای جز قبول تمام این مطالب ندارد.
نمونه های دیگری از این نوع «آثار تاریخی» جمع آوری و تلفیق آثار دیگران، آن هم به صورت خام و بدون رعایت تقدم و تأخر تاریخی یا لااقل هماهنگ ساختن مطالب با یكدیگر است، كه به قول نویسندة صاحبنظر آقای كریم امامی باید آن را «تاریخ نگاری به شیوة مونتاژ» نامید. در این نوع كتب به اصطلاح تاریخی به صحت و سقم مطالبی كه نقل می شود و معتبر بودن منابعی كه این مطالب از آنها منتقل می گردد توجه نمی شود. مطالب غالباً نقل از روزنامه ها و مجلات گذشته است، كه هیچ یك به عنوان یك منبع تاریخی قابل استناد نیستند، و در یكی از این كتابها دیدم كه حتی سطر اول آن دربارة تاریخ تولد قهرمان اصلی كتاب نیز اشتباه نوشته شده است.
باید اضافه كنم كه این اشتباهات در نقل رویدادهای تاریخی یا تحلیل تاریخ معاصر ایران منحصر به نویسندگان ایرانی نیست. متأسفانه در میان مردم ما، این باور غلط رواج یافته است، كه هر چه نویسندگان و تحلیل گران خارجی دربارة مسائل ایران می نویسند درست و قابل استناد است و به همین جهت آثار نویسندگان خارجی دربارة ایران، هر قدر كه سطحی و مغرضانه باشد ترجمه و منتشر می شود، در حالی كه بعضی از این نوشته ها اصلاً ارزش ترجمه ندارد، و بسیاری دیگر دارای اشتباهاتی است كه اگر در مقدمه یا حاشیة این مطالب یادآوری نشود باعث گمراهی می گردد. حتی نویسندگان و محققین معروف و معتبری مانند «ریچارد كاتم» و «جیمز بیل» كه خود را كارشناس مسائل ایران می دانند، در تحلیل وقایع ایران دچار اشتباهات فراوانی شده و در جریان انقلاب ایران، با پیش بینی های غلط خود دربارة پیامدهای این انقلاب دولتمردان آمریكائی را گمراه كردند، تا چه رسد به نویسندگان خیالپردازی نظیر محمد حسنین هیكل مصری، كه نوشته هایش دربارة ایران پر از غلط و اشتباهات فاحش تاریخی است و به نظر من اصلاً ارزش ترجمه به زبان فارسی را ندارد.
به عقیدة نویسنده، در ترجمة آثار نویسندگان خارجی به زبان فارسی، بخصوص در مورد دولتمردان و دیپلماتهای خارجی كه خاطرات مأموریت خود را در ایران به رشتة تحریر درآورده اند، معرفی نویسنده و انگیزه و هدفهای او از نگارش این مطالب و همچنین تذكر اشتباهات و قضاوتهای نادرست او ضروری است. از آخرین كتابهائی كه در این زمینه منتشر شده و در تهیة این كتاب نیز مورد استفاده قرار گرفته، كتاب «نامه هائی از تهران» است كه تحت عنوان «نامه های خصوصی و گزارشهای محرمانة سرریدر بولارد سفیر كبیر انگلستان در تهران» به ترجمة آقای غلامحسین میرزاصالح انتشار یافته است. كتاب از نظر روشن ساختن سیاست مزورانة انگلیس در ایران ارزنده و قابل استناد است، ولی حق این بود كه آقای میرزاصالح نیز خود مقدمه ای بر این كتاب می نوشتند و در آن، این سفیر لئیم و بدخواه ایران را كه حتی چرچیل نخست وزیر انگلستان نیز، با همة خصومتی كه نسبت به ایران داشته، دربارة او می نویسد «سرریدر بولارد نسبت به همة ایرانیان كینه دارد كه طبعاً به كفایت او و منابع ما لطمه می زند» به خوانندگان ایرانی معرفی می نمودند تا دربارة نوشته های غرض آلود او نسبت به ایران و مردم ایران گمراه نشوند.
گفتنی است كه اشتباه و غرض ورزی نسبت به ایران منحصر به نویسندگان خارجی نیست. بعضی از نویسندگان ایرانی مقیم خارج هم با وجود این كه حس وطن پرستی و ملیت ایرانی آنها ایجاب می كند دربارة مسائل ایران منصفانه قضاوت كنند و اطلاعات غلطی به خوانندگان آثار خود ارائه ندهند حقایق تاریخی را با اغراض شخصی خود وارونه جلوه می دهند. یكی از نویسندگان ایرانی مقیم خارج آقای امیر طاهری است، كه در آخرین كتاب خود تحت عنوان «زندگی ناشناختة شاه» علاوه بر اشتباهات مكرر در ذكر وقایع تاریخی، دربارة بعضی مطالب بدیهی مربوط به تاریخ چند سالة اخیر هم اشتباه كرده و به طور نمونه می نویسد كنفرانس گوادلوپ با حضور سران هفت كشور صنعتی جهان تشكیل شد، و به نظریات نخست وزیران ژاپن و كانادا نیز كه به گمان ایشان در این كنفرانس حضور داشته اند اشاره كرده، كه كذب محض است. زیرا در كنفرانس گوادلوپ، كه ایشان آن را با كنفرانس های معمول سالانة سران هفت كشور بزرگ صنعتی جهان اشتباه كرده اند، فقط رهبران چهار كشور آمریكا و انگلیس و فرانسه و آلمان حضور داشتند. این كنفرانس در بحبوحة انقلاب ایران و به دعوت ژیسكار دستن رئیس جمهور وقت فرانسه تشكیل شد و موضوع اصلی مورد بحث كنفرانس نیز مسائل مربوط به ایران بود.
دوران كودكی و جوانی 
دشواریهای زندگی در «كاخ تنهائی» - تخیلات دوران كودكی و ادعای رؤیت امامان! – دوران تحصیل در سویس – یك دوستی عجیب – عشق بازی در مدرسه! – بازگشت به ایران و كُشتی با پدر! – محمدرضا دوست سویسی خود را به تهران می آورد … 
محمدرضای پهلوی، در كتابی تحت عنوان «مأموریت برای وطنم» كه در سال 1340 ، در بیستمین سالگرد سلطنت او انتشار یافت، می نویسد: 
«من در چهارم آبان سال 1298 در خانه ای كوچك و ساده در یكی از محلات قدیم تهران چشم به دنیا گشودم. در آن موقع هنوز شهر تهران حصار داشت و اطراف آن را خندق خشكی فرا گرفته بود. راه ورود به شهر از دروازه های متعددی بود كه شبها برای حفظ شهر از ماجراجویان و دزدان مسلح بسته می شد و این دروازه ها را در دوران رهبری پدرم از نظر علاقه ای كه به عمران و آبادی و نو كردن ایران داشت، خراب كردند.» 
محمدرضا شاه در مصاحبه با «ژرار دوویلیه» نویسندة فرانسوی، این مطلب را تصحیح كرده و می گوید او و خواهر دوقلویش اشرف، كه كمی بعد از او به دنیا آمد، در تنها بیمارستان آن روز تهران به نام بیمارستان احمدیه متولد شدند. محلة قدیمی تهران هم كه شاه در كتاب خود از آن نام نمی برد دروازه قزوین بوده است، كه در زمان انتشار كتاب شاه محلة بدنام تهران در آن قرار داشت و شاه نمی خواست به خوانندگان ایرانی كتاب خود بگوید كه خانة پدری او در زمان تولدش در چنین محله ای بوده است. 
در كتابی دربارة خاندان پهلوی كه در سال 1350 از طرف مؤسسة اطلاعات انتشار یافت آمده است كه محمدرضا شاه دوران كودكی خود را در یك خانة كوچك اجاره ای در «كوچة روغنی ها» واقع در خیابان جلیل آباد سابق آغاز كرد، ولی كمی بعد از تولد او كه دیگر «خانة كوچة روغنی ها برای این خانوادة پنج نفری كوچك می نمود، رضاخان در خیابان حسن آباد خانة دیگری اجاره كرد كه از خانة قبلی اندكی وسیع تر بود، تا اینكه رضاخان به فرماندهی فوج منصوب گردید و با فوج خود در بیرون دروازة شهر در باغی كه مجاور قشون بود، منزل كردند. در این هنگام كه حقوق رضاخان در ماه به یكصد تومان رسیده بود بانو تاج الملوك مبلغی از آن را صرفه جوئی می كرد، به طوریكه بعد از چندی از محل این صرفه جوئی سیصد تومان اندوخته بدست آمد. رضاخان نیز بر اثر رشادتهائی كه در جنگ های مختلف بروز داده بود سیصد تومان پاداش گرفت و از جمع این دو مبلغ كه مجموعاً ششصد تومان بود زمین بالنسبه وسیعی در چهارراه امیریه كه به صورت كاروانسرائی بود خریداری گردید و ساختمان كوچكی برای سكونت خانواده در آن بنا گردید ….» 
محمدرضا نسبت به خواهرانش شمس و اشرف و تنها برادر تنی اش علیرضا كه دو سال بعد از او به دنیا آمد، كودكی نحیف و ضعیف البنیه بود. پدرش كه شانزده ماه بعد از تولد او دست به كودتا زد و نخست وزیر جنگ و سپس رئیس الوزرای ایران شد، خیلی كم فرصت دیدن فرزندانش را داشت و محمدرضا تا سن شش سالگی تحت مراقبت مادر بزرگ شد. در آذرماه سال 1304 كه رضاخان به دنبال خلع قاجاریه و تشكیل مجلس مؤسسان به سلطنت رسید، محمدرضای شش ساله نیز ولیعهد ایران شد و چند ماه بعد در مراسم تاجگذاری برای نخستین بار به لباس نظامی ملبس گردید.

 

جهت دریافت فایل کامل تحقیق در مورد رژیم پهلوی لطفا آن را خریداری نمایید