تاریخ اسلام

فظ تاریخ معرب ماه و روز فارسی است و به معنای وقت شناسی یا شناسایی وقت است

تاریخ اسلام

 

1ـ تاریخ :
الف ) ریشه و معنای لغوی تاریخ :
· لفظ تاریخ معرب " ماه و روز " فارسی است و به معنای وقت شناسی یا شناسایی وقت است .
· واژه تاریخ از زبان عربی " ارِّخ ، یأرِّخ ، تأریخاً " که متضمن ذکر وقایع و حوادث است .
· واژه تاریخ ( History ) از زبان یونانی گرفته شده و به معنای مطالعه یا بررسی روزگاران گذشته است .
ب ) تعریف اصطلاحی :
· تاریخ دانشی است سرچشمه گرفته از حکمت و بیانگر سرگذشت ملت ها ، سیرت پیامبران و سیاست پادشاهان .
· تاریخ علم به احوال " انبیا ، ائمه ، فرمانروایان ، وزیران و حوادث بزرگی مانند جنگ ها و فتوحات " بر حسب زمان است .
· تاریخ علم به وقایع مشهور و حوادث روزگار پادشاهان و دولتها است .
· تاریخ فنی است که در آن از وقایع زمان و آنچه در عالم است از حیث تعیین و توقیت بحث میکند.
در جمع بندی تعاریف اصطلاحی :
· تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسان و جهان بحث می شود .
· تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسان بحث می شود .
· تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسانهایی مانند انبیا ، پادشاهان و ... بحث می شود .
ج) تقسیم تاریخ :
با توجه به بیان تاریخ می توان آن را به دو دسته تقسیم كرد : 1ـ نقل وقایع تاریخی ( تاریخ نقلی )، 2ـ بیان تاریخ همراه با تجزیه و تحلیل ( تاریخ علمی _ تحلیلی ) . دسته اول به چگونگی و شرایط رخدادها اشاره می كند و به طور كلی رویدادها را تشریح و بیان می كند اما دسته دوم علت جویی می‌كند و به چرایی رخدادها می نگرد و علل آنها را بررسی می كند. بنابراین بیان دسته دوم از تاریخ با ارزش تر بوده زیرا برای پند آموزی و عبرت گیری توده مردم بسیار مناسب است و به طور كلی جنبه كاربردی دارد .
د ) فلسفه تاریخ :
علم به تحولات و تطورات جامعه از مرحله ای به مرحله دیگر و علم به قوانین حاکم بر این تطورات و تحولات را ، " فلسفه تاریخ " گویند .
هـ ) فایده تاریخ :
فایده تاریخ را می توان از جهات مختلف بررسی كرد :
· فایده تاریخ از دیدگاه قرآن و روایت : قرآن در آیاتی هدف از ذكر ”قصص” را پند گیری ، عبرت آموزی ، تعقل و تفكر معرفی نموده به طور مثال در آیه 111 سوره یوسف ، قرآن فایده تاریخ را در عبرت گرفتن از اعمال گذشتگان می داند و باز در آیه 120 سوره هود ، قرآن فایده تاریخ را در آرامش و تثبیت گرفتن دلها می داند و در آخر هم به سخنی از امام علی (ع) خطاب به امام حسن (ع) بر می خوریم كه می فرماید : « اگر چه در تمام طول تاریخ همراه گذشتگان زندگی نكردم اما اخبار زندگی آنها را به دقت مطالعه كرده ام و با این كار گویی در تمام مدت زنده بودن و همه حوادث تلخ و شیرین زندگی را از نزدیك با آنها دیده‌ام » . این بیان حكایت از تجربه و عبرت اندوزی دارد.
· فایده تاریخ از منظر عقل و عقلا : چگونه می توان تصور نمود فایده و سودمندی تاریخ بر کسی پوشیده باشد و حال آنکه هیچ عاقلی بدون توجه به گذشته ، اقدام به کاری نمی کند و برای آغاز هر عملی نخست تاریخچه آن را مطالعه و بررسی و اندوخته پیشینیان در آن زمینه را سنجیده و سپس با اتکا بر آن گامهای دیگری را بر می دارد .
و) عوامل محرک تاریخ : به دسته های زیر تقسیم می شود
1ـ تباهی قدرت
2ـ عصبیت
3ـ مبارزه مرتجع با پیشرو
4ـ هجوم و دفاع
5ـ اراده الهی
6ـ جغرافیا
7ـ زور و عوامل سیاسی
8ـ سنتهای الهی
9ـ پیامبران و رهبران بزرگ الهی
10ـ هجرت و مهاجرت
و) اهمیت و ضرورت آشنایی با تاریخ اسلام :
1ـ ضرورت شناخت سنت پیامبر و ائمه اطهار ، 2ـ نیاز شناخت شخصیت پیامبر(ص) و خاندان او ، 3ـ اهمیت شناخت نحوه ظهور اسلام و چگونگی رشد و تكاپوی آن
2ـ آشنایی با مورخین و منابع دست اول صدر اسلام :
- ابن اسحاق ؛ قرن اول: كتاب سیره محمد (ص) مشهور به كتاب ابن اسحاق
- ابومخنف ؛ قرن دوم : مقتل الحسین
- احمد بن یحیی بلاذری ؛ قرن سوم : فتوح البلدان ، انساب الاشراف
- واقدی ؛ قرن دوم : مغازی رسول الله (ص)
- ابن اسعد ؛ قرن دوم : سنن النبی و ایامه
- یعقوبی ؛ قرن سوم : تاریخ یعقوبی
- طبری ؛ قرن سوم : تاریخ طبری
- ابن هشام؛ قرن دوم : كتاب سیره محمد (ص)
- مسعودی ؛ قرن چهارم : مروج الذهب _ التنبیه و الاشراف
- شیخ مفید ؛ قرن چهارم : ارشاد
- ابن اثیر ؛ قرن ششم : الکامل فی التاریخ
- ابن خلدون ؛ قرن هشتم : دیوان المبتدا و الجز فی تاریخ العرب و العجم
محیط پیدایش اسلام : از صفحه 31 تا 80 کتاب
· به لحاظ جغرافیایی { نقشه ،‌مساحت ، تقسمات ، همسایه ها ، شهرهای مهم و آب و هوا }
· به لحاظ بافت جمعیتی (بائده ، عاربه ، مستعربه ، مهاجرین یهود)
1ـ مساحت جغرافیایی جزیرة العرب چقدر است ؟ مساحت آن را از 2600 تا 3300 كیلومتر نقل كرده اند كه مساحت 3000 كیلومتر مناسبتر است.
2ـ علت وجود اختلاف در بیان مساحت جزیره العرب چه بود ؟ در قسمت شمای جزیره العرب مرز خاص و مشخصی بین ایران و روم وجود نداشت. بعضی از تقسیمات جزیره العرب مثل یمن ، حیره و غسان در سلطه امپراطوری‌ دیگر بودند.
3ـ جزیره العرب به چند بخش تقسیم می شود نام ببرید ؟ جزیره العرب را 2 و 3 یا 5 بخش تقسیم نموده اند كه هر كدام از آنها می تواند درست باشد، این قسمتها شامل : حجاز ، نجد ، یمن ، یمن ، تهامه و عروض هستند.
4ـ همسایگان جزیره العرب را نام ببرید ؟ به طور كلی همسایگان جزیره العرب دو امپراطوری بزرگ ایران و روم بوده‌اند ولی در نگاه جزئی تر همسایگانی چون یمن ، حیره و غسان را نیز دارد.
5ـ شهرهای مهم جزیره العرب كدامند ؟ در منطقه حجاز شهرهای : مكه ، یثرب ، طائف و بندرهای جده و ینبع . در منطقه یمن شهرهای : صفا و عدن و در منطقه نجد شهر ریاض وجود دارد.
6ـ از لحاظ آب و هوا جزیره العرب به چند بخش تقسیم می شود ؟ از لحاظ آب و هوا در منطقه گرم و بد آب و هوا : كه شامل صحرای مركزی آن بوده و علت گرمای بسیار هوای آن می باشد كه شامل منطقه نجد نیز هست و منطقه خوش آب و هوا : به شهرهای طائف ، نثرب ، خیبر و ناحیه یمن می گفتند كه تنها رودخانه موجود در جزیره العرب در منطقه یمن قرار داشته و سد معارب بر روی آن واقع شده است.
7ـ بافت جمعیتی جزیره العرب را معرفی كنید ؟ بائده : كه به قبایل نابوده شده اطلاق می شود. عاربه : كه قبایل گفته می شد كه موطن آنها آنجا بوده و آنها از نسل یعرب بن قحطانیان یا عرب اصیل هستند و در یمن مستقر بودند. مستعربه : به معنی عرب شده یعنی كسانیكه بعداً عرب شده اند كه از جمله به بنی اسماعیل ، عدنانیان كه در شمال و غرب مستقر بودند اطلاق می شد . مهاجرین یهود : یهودیانی بودند كه از امپراطوری ها به آنجا آمده اند.
8ـ دلایل مهاجرت یهودیان به جزیره العرب چه بود ؟ زندگی در یك سرزمین آرام - دوری از جنگ و درگیری یهودیان و مسیحیان - امید داشتن به ظهور پیامبر جدید
9ـ نحوه اطلاق لفظ عرب بر جمعیت های ساكن را ذكر كنید ؟ لفظ عرب مشتق شده از كلمه یعرب بن قحطان بوده است - لفظ عرب مشتق شده است از نحوه زندگی بادیه نشینی و صحرا گردی بودن آنها - لفظ عرب مشتق شده از نوع زبان و تكلم آنها است.
10ـ ادیان رایج را به ترتیب بیشترین پیروان نام ببرید؟
بت پرستی : در اكثر شهرها
مسیحیت : در شهرهای نجران ، حیره و غسان
یهودیت : در شهرهای یمن ، یثرب و خیبر
حنفیت : به پیروان حضرت ابراهیم (ع) گفته می شد
صابعین : به پیروان یحیی اطلاق می شد
بت پرستی در جزیره العرب ریشه الهه ، مادی و تاریخی داشت اما قرآن جاهلیت را علت بت پرستی مردم جزیره العرب بیان كرده است.

 

جهت دریافت فایل کامل تحقیق در مورد تاریخ اسلام لطفا آن را خریداری نمایید