آجر و بلوك های بتنی
مقدمه و تاریخچه
آجر از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است كه قدمت آن بنا به عقیده برخی باستان‌شناسان به ده هزار سال پیش می‌رسد ولی این امر هنوز به اثبات نرسیده است. در ایران بقایا كوره‌های سفال‌پزی و آجرپزی در شوش و سیلك كاشان كه تاریخ آنها به هزاره چهارم پیش از میلاد می‌رسد پیدا شده است و نیز نشانه‌هایی از تولید و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده كه حاكی از سابقه شش هزار ساله آنست. ساختمان برج بابل كه از اجر بنا شده مربوط به 5000 سال قبل بوده و امروزه بقایای آن موجود است. از آجرهای ویرانه‌های یكی از شهرهای بابل در برخی ساختمان‌های شهرهای بغداد و تیسفون استفاده شده كه مربوط به 600 سال قبل از میلاد می‌باشد.
واژه آجر ( معرب آگور فارسی ) بابلی است و نام خشت‌هایی بوده كه بر روی آنها منشورها (فرمان‌ها)، قوانین (دادها) و نظایر آنرا می‌نوشته‌اند. گمان می‌رود نخستین بار از پخته شدن خاك دیواره‌ها و كف اجاق‌ها به پختن آجر پی‌برده باشند. كوره‌های آجر پزی ابتدائی نیز بی گمان از مكان هایی تشكیل می شده است كه در آن لایه های هیزم و خشت متناوباً روی هم چیده می شده است( شكل 2-1) در ایران باستان ساختمان های بزرگ و زیبایی بنا شده اند كه پاره ای از آنها هنوز پا برجا هستند، نظیر طاق كسری در غرب ایران قدیم، عراق فعلی بعدها نیز ساختمان هایی مانند آرامگاه شاه اسماعیل سامانی، گنبد كاووس و مسجد جامع اصفهان را با آجر ساختند. پل ها و سدهای قدیمی را نیز با آجر بنا می كرده اند كه از آنها می توان پل های دختر، سد كبار در قم و غیره را نام برد.
فن استفاده از آجر از آسیای غربی به سوی غرب به مصر و سپس به روم و به سمت شرق هندوستان و چین رفته است. در سده چهارم میلادی اروپاییان شروع به استفاده از آجر كردند ولی پس از مدتی از رونق افتاده و رواج مجدد آن از سده 12 میلادی بوده كه ابتدا از ایتالیا شروع شده و بعد فرانسه و سپس آلمان و آخر سر كشورهای دیگر از آن در بناهای خود بهره برده اند.
در ایران هر جا سنگ كم بوده و خاك خوب هم در دسترس بوده است آجرپزی و مصرف آجر معمول شده است. اندازه آجر زمان ایلامی (مربوط به چغازنبیل) حدود 10*38*38 سانتیمتر بود. پختن و مصرف آجر در زمان ساسانیان گسترش یافته و در ساختمان های بزرگ مانند آتشكده ها به كار رفته است، اندازه آجر این دوره حدود 44*44*7 تا 8 سانتی متر بود. بعدها اندازه آجر به 20*20*3 تا 4 سانتی متر كاهش یافت و مدت زمان مدیدی این آجرها تهیه و در دیوارها و سقف ها مصرف می شدند ولی برای فرش كف آجرهای بزرگ تری به نام ختائی به ابعاد حدود 5*25*25 سانتی متر و باز هم بزرگ تر به نام نظامی به اندازه های حدود 5*40*40 سانتی متر تولید می شد، آجر بزرگ را به فارسی تاوه می گویند.
پیش از جنگ جهانی اول روس ها در ساختن قزاق خانه ها آجرهایی به ابعاد حدود 5×10×20 سانتی متر مصرف می كردند و از این رو آنرا آجر قزاقی نام گذاری كردند كه به روش سنتی تهیه می شد. پس از جنگ جهانی دوم روش تولید آجر در ایران دگرگون گردید و روش های صنعتی كم كم جانشین روش هاس سنتی شدند و كارخانه های زیادی احداث شدند كه امروزه قادر به تولید انواع آجرها توپر،سوراخ دار،بلوك های دیواری و سقفی توخالی و اشكال هندسی مختلف هستند وگر چه امروزه كیفیت آجر به علت پیشرفت تكنولوژی پخت و تولید در صد ساله اخیر بهبود یافته ولی در اساس كار تغییر چندانی رخ نداده است. شناخت كامل تر مواد اولیه و ویژگی آنها ،كوره های بهتر و با بازدهی بیشتر،و كنترل پخت و ماشین آلات بهتر كمك شایان توجهی به توسعه و پیشرفت صنعت تولید آجرنموده است.
مواد اولیه
آجر نوعی سنگ مصنوعی است كه از پختن خشت خام و دگرگونی آن بر اثر گرما به دست می آید. خشت خام را از خاك نمناك یا گل تهیه می كنند كه مخلوطی از خاك و كمی آب است. خاك آجر مخلوطی است از خاك رس،ماسه، فلد سپات ها، سنگ آهك، سولفات ها،سولفورها،فسفات ها،كانی های آهن،منگنز، میزیم، سدیم،پتاسیم، مواد آلی گیاهی و غیره.
خاك رس
ماده اصلی تشكیل دهنده خاك آجر،خاك رس است كه فرمول شیمیایی آن هیدروسیلیكات آلومینیوم بوده و از پوسیدن و تجزیه فلد سپات ها یا فلد سپارها و
میكاها تحت تأثیر اسید كربنیك موجود در آب باران به وجود آمده است، فرمول شیمیایی این فلدسپات‌ها و میكاها به شرح زیر است:
|
فلد سپات پتاسیمی
|
|
(اورتوكلاس)
|
|
فلد سپات سدیمی
|
|
(پلاژیوكلاس)
|
|
فلد سپات كلسیمی
|
|
(آنورتایت)
|
|
میكای پتاسیمی
|
|
|
|
میكای سدیمی
|
|
|
سیلیكات آلومینیوم سنگ‌های آذری تحت تأثیر عوامل شیمیایی به صورت خاك رس پولكی و كوارتز آنها به واسطه تغییرات فیزیكی به شكل لای و ماسه در آمده‌اند
جهت دریافت فایل آجر و بلوك های بتنی لطفا آن را خریداری نمایید