-1-مقدمه ای بر اكسیداسیون :
اكسیداسیون تركیبات متفاوت آلی از دیر باز حائز اهمیت فراوان بوده و تا كنون اكسید كننده‌های متفاوتی برای اكسید كردن تركیبات آلی تهیه و به بازار عرضه شده است. لذا یكی از هدف‌های شیمی دانان آلی تهیه یك روش ساده و مناسب برای یافتن معرفهای ارزان قیمت برای اكسید كردن تركیبات مختلف است ، زیرا با استفاده از اكسید كننده های مناسب می توان تركیبات آلی را كه در چند مرحله سنتز می شوند را در یك مرحله آسانتر سنتز نمود . به همین دلیل اكسید‌كننده های زیادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند كه فقط تعداد كمی از آنها كاربرد علمی و عملی پیدا كرده اند پس تهیه اكسید كننده هائی كه پایداری قابل توجهی داشته باشند در شرایط ملایم و خنثی و در حلال های آلی (بدون پروتون) بتوانند تركیبات مختلف را با بازده خوب اكسید نمایند مورد توجه خاص قرار گرفته است. بهمین دلیل تعویض اكسی آنیون ها - لیگاندها كاتیون اثر زیادی در خواص فیزیكی و شیمیایی اكسید كننده ها دارد .
یكی از راههای افزایش كارائی اكسید كننده ها استفاده از نگهدارنده ها می باشد مانند سیلیكاژل ، غربالهای مولكولی و بعضی از مواد پلیمری كه نقش زیادی در افزایش بازده دارند، به عنوان مثال سیلیكاژل باعث می شود كه مواد اولیه و مصرف شده در خلل و فرج این ماده قرار گرفته و درنتیجه باعث افزایش غلظت موضعی و سرعت واكنش می شود كه این امر در دارو سازی و صنعت استفاده و كاربرد بسیار مؤثری دارد .
به طور كلی معرف هایی كه برای اكسیداسیون تركیبات آلی به كار می روند 3 دسته اند:
الف) مشتقات فلزات واسطه
ب) اكسیژن – ازن پراكسیدها
ج) سایر معرف ها :] 1[
واكنشهای اكسیداسیون كه در شیمی اهمیت بیشتری دارند عبارتند از :
1-1-1-اكسیداسیون‌الكل به الدئیدها و كتونها كه این تبدیل بوسیله مواد زیرصورت‌می‌گیرد .
1-1-1-1-اكسیداسیون توسط فلزات واسطه :
یكی از مهمترین فلز واسطه ای كه در اكسیداسیون بیشتر كاربرد دارد كروم (VI) است. كروم VI بسته به غلظت و PH آن در محلول آبی (پروتون دار) متفاوت عمل می كند . در استیك اسید كروم (VI) بصورت مخلوطی از اسید استیك و اسید كرومیك به صورت معادله (1) وجود دارد .
معادله 1 :
درپیریدین-پیوندكروم –نیتروژن بوجود می آید
معادله2
حالت اكسایش كروم در تركیبات فوق شش بوده و از جمله اكسید كننده‌های قوی می‌باشد قدرت اكسیدكنندگی‌كروم (VI) وابسته به حلال وشرایط‌محیط می‌باشد . این معرفها الكل را به الدئیدها و یا كتون های مربوط اكسید می كند .
مكانیسم اكسیداسیون الكلها بصورت معادلات زیر می باشد
معادله 3 :
معادله 4 :
اكسنده دیگری كه دارای كروم بوده و بسیار مؤثر می باشد پیریدنیوم كلروكرومات اسید (PCC) كه با حل كردن اكسید كروم (VI ) در كلرید ریك و اسید سپس افزودن پیریدین بدست می آید . این معرف توانایی تبدیل الكلها را به آلدئیدها یاكتون‌ها را دارد .
معرف پیریدینیوم كلروكرومات در متیلن كلرید یك اكسنده مناسب برای اكسید كردن موقعیت آلیلی می باشد .
1-1-1-2 - اكسیداسیون بوسیله اكسیژن – ازن – پر اكسیدها
این تركیبات می توانند برای اكسید كردن گروههای مختلف در شرایط متفاوت مورد استفاده گیرند بعنوان مثال الكلها در حضور ازن اكسید شده و ازونولیز می شوند و بسته به شرایط واكنش آلدئید یا كتون می دهند .
1-1-1-3 -اكسیداسیون بوسیله سایر معرف ها
معرف های زیادی برای اكسید كردن تركیبات مختلف سنتز شده و مورد استفاده قرار می گیرند كه هر كدام نقش خاصی را ایفا می كنند و در عمل انتخاب گری دارند ، به عنوان مثال سیلینیوم دی اكسید یك معرف مناسب می باشد كه تركیبات آلیلی را اكسید می نماید . محصولات با توجه به شرایط واكنش می تواند ترك