ویکتور وازارلی

ویکتور وازارلی Victor Vasarely پدر اُپ آرت و یکی از برجسته‏ترین هنرامندان قرن از عبدالحمید اشراق من کارهای ویکتور وازارلی نقاش و نویسنده‏ی صاحب نام فرانسوی مجارستانی الاصل را دیده بودم و وصف ابتکاراتش را شنیده بودم در ملاقاتی که با او در کارگاهش در جنوب فرانسه داشتم، او را بهتر از آنچه شنیده بودم، دیدم در آن

ویکتور وازارلی

ویکتور وازارلی                             Victor Vasarely

پدر اُپ آرت و یکی از برجسته‏ترین هنرامندان قرن

از عبدالحمید اشراق

من کارهای ویکتور وازارلی نقاش و نویسنده‏ی صاحب نام فرانسوی مجارستانی الاصل را دیده بودم و وصف ابتکاراتش را شنیده بودم.

در ملاقاتی که با او در کارگاهش در جنوب فرانسه داشتم، او را بهتر از آنچه شنیده بودم، دیدم. در آن وقت او حدود ۷۰ سال داشت، ولی خیلی جوانتر مانده بود. شوخ طبع بود. دانشی عمیق در مسائل هنری داشت و دارای ذهنی مملو از ذخیره‏ها علمی بود.

از هنرهای ایران بی خبر نبود. به خصوص هنرهای ادوار دور.

می‏گفت، من طب را شروع کردم، ولی پس از چند سال دیدم به دردم نمی‏خورد و عشق من به هنر است. بعد به رشته‏ی هنری روی آوردم و در آکادمی بوداپست به آن ادامه دادم. پس از مدتی، در سن ۲۲ سالگی خودم را به پاریس رساندم و محیطم را عوض کردم. در این جا سعی کردم با بزرگان هنر در تماس باشم. سعی من در به وجود آوردن یک مکتب نوگرایی بود. خیلی کوشیدم، تا به آن برسم.

او معتقد بود که سطوح افقی گویی برجسته می‏شوند و آنچه در حالت عمودی است می‏تواند پویا به نظر آید. وی فعالیتش را صرف به وجود آوردن هنر متحرک و جنبشی کرد. این کار یکی از تازه‏ترین روش‏های نقاشی بود که قبلاً به فکر کسی خطور نکرده بود و او توانست با استفاده از خطای بصر آثار هنری خود را بیافریند.

وازارلی توضیح می‏داد که کشف و پیدایی این مکتب در مراحل مختلف صورت گرفت. وی می‏گفت: «ابتدا فکرم را متمرکز در برداشتن مرز بین نقاشی و مجسمه سازی کردم و پس از آن به کارگرفتن مواد جدید و صنعت نوین در حالت‏های بدیع در جهت مصارف مختلف زندگی روزمره، پرداختم.»

زمانی که در این باره بحث می‏کرد، با هم در اطاقش نشسته بودیم که مثل اطاق سایر نقاشان، مملو از رنگ‏ها، قلم‏موها و وسایل نقاشی بود. اطاق پنجره‏ای به کارگاه داشت. او گه گاه بلند می‏شد و به کارگاه نگاه می‏کرد. در کارگاهش – که باید بگویم مثل یک گاراژ بزرگ تعمیرات اتومبیل بود و سقفی بلند داشت – از جرّثقیل گرفته تا وسایل بزرگ حمل و نقل اشیای سنگین در آن دیده می‏شد. چند نفر مشغول کار بودند. اینان کارگران تخصصی بودند که تحت نظر او آموزش دیده بودند و هنرمندان جوانی نیز با او همکاری می‏کردند.

روی میز او عکس و نقشه‏ی نرده‏ی دانشگاه مون پلیه را دیدم که برای در ورودی دانشگاه، به ارتفاع متجاوز از یک متر و طول چند متر طرح ریزی کرده و ساخته بود. این نرده با میله‏های فلزی عمودی درست شده بود و بدون اضافه نمودن چیزی به میله‏ها، حرکاتی به صورت نیم‏دایره و قوسی وحرکات دیگری را ظاهر می‏ساخت، به طوری که در موقع نگاه کردن به میله، بیننده حالت عمق و برجستگی وحرکت را در آن رؤیت می‏کرد، یعنی او توانسته بود از اصل خطای بصری بهره گیرد..

در این کار نور وظیفه‏ای نداشت، ولی در کارهای دیگرش نور یکی از ارکان مهم محسوب می‏شد. او به دوگانگی و پیچیدگی دسن‏ها معتقد بود و برای رسیدن به این پیچیدگی از اصول هندسی استفاده می‏کرد. از این طریق توانست، حالت دید  تماشاچی را عوض کند و با آفرینش هنر جنبشی، موج بینندگان را به سوی مکتب خود بکشد. وی این هنر را اُپ آرت نامید Op (optical) Art.

اوج این مکتب در سال‏های ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۷ بود که ابتدا در نیویورک سر و صدا به پا کرد و پس از آن به ترتیب در پاریس، آمستردام و لندن و سایر پایتخت‏ها، که آثار او را به نمایش گذاشتند. این مکتب، زودگذر نبود و هنوز هم به قوت خود پابرجاست.

 وازارلی را پدر اُپ آرت نامیده و او را یکی از برجسته‏ترین هنرمندان قرن گذشته به حساب آوردند.

اولین کارهای ابتکاریش در آگهی‏های تجارتی دیده شد که در آن نقاشی از روش هندسی الهام گرفت، مثل کاندیسکی، براک و پیکاسو. او دایره و مربع را با هم ترکیب می‏کرد، در صورتی که این دو با هم کم مأنوس هستند، چون یکی گرد و دیگری دارای ابعاد افقی و عمودی است. ولی او توانست با آشتی دادن این دو شکل هندسی، ترکیب زیبایی به وجود آورد و آن دو را با هم مأنوس کند. وی گذشته از آن برای هر رنگی وظیفه‏ای تعیین کرد و رنگ‏ها را استاندارد کرد و یک زبان برای رنگ‏ها با شرایط و مکان خاصی قایل شد.

او عکاسی را هم در کارهای خود دخالت داد، یعنی با عکاسی کارهایش را بزرگ و کوچک می‏کرد و هر فرمی که می‏خواست، از طریق عکاسی به آنها می‏داد. این کار را فتوگرافیسم نامید و چند نمایشگاه در پاریس از این آثار خود در معرض بینندگان قرار داد.

آثار هنری او را می‏توان به پنج دوره مختلف تقسیم کرد که هرکدام ابتکاری بوده و برای خود مطلبی جالب و قابل تعمق است.

در مورد او می‏گویند که باتکنیک چشم سومی که در بیننده ایجاد کرده است، توانسته بیننده را در یک افق مافوق دید یک تصویر ببرد. او به یک اثر سه بعدی توفیق یافت که تا آن زمان از دیدگاه‏ها پنهان بود.

وازارلی در ۹۱ سالگی دنیای هنر را ترک گفت.

آپ آرت
آپ مخفف اُپتیکال به معنی چشمی و بصری است.این شیوه در دهه 1960 به وجود آمد.هنرمندان آپ آرت سعی داشتنـد با استفاده ار خطاهای بینائی تصـاویری پدید آورند که حس عمق میدان،حرکت و حجم را بطور کاذب القاء نمایند.

جهت دریافت فایل ویکتور وازارلی لطفا آن را خریداری نمایید