چكیده :
در مطالب جمع آوری شده اطلاعات پایه‌ای لازم برای طراحی یك استخر پرورشی جمع آوری شده است. طراحی استخر و ساخت آن بسیار مهم است. برای طراحی یك مزرعة آبی می‌بایست به فاكتورهایی توجه داشت از جمله : كیفیت خاك – منبع آب – شوری و جریانان جزر و مدی در مزارع و پرورشگاههای ساحلی، محل‌های تخم ریزی ماهی، شرایط آب و هوایی و ... كه ما در این مقاله تمامی عوامل مهم و تعیین كننده در طراحی و ساخت مزارع آبی را بررسی می‌كنیم.
طرح و ساخت مزارع آبی :
برخی اطلاعات پایة لازم برای طراحی یك استخر پرورش در زمان مشخص شدن امكان اجرای پروژه، جمع آوری خواهند شد. هر چند، بررسیهای بیشتری معمولاً برای طراحی مناسب ترین طرح بندی روشهای ساخت و عملیات، لازم خواهد شد. طراحی استخر و ساخت آن، به اندازة انتخاب محل مطمئن برای موفقیت پروژه، هم از نظر تكنیكی و هم از نظر اقتصادی، مهم است. همانطور كه قبلاً نشان داده شده، مكانهای ایده آل همیشه ممكن است در دسترس نباشند. نقص‌های محل، در اكثر موارد باید بوسیله طرح‌های مناسب ساخت و عملیات، رفع شوند. هر چند،ممكن است صندلی طرح‌ها برای رفع نیازهای كشت آبی، تقریباً در هر شرایط نامناسبی، امكان پذیر باشد، اما اقتصادی بودن و امكان پذیر بودن استفاده از آنها برای كشت آبی تجاری، جای شك و تردید دارد. در حقیقت، طرح‌هایی كه به طور نرمال در كارهای مهندسی آب یا آبیاری به كار رفته‌اند، نمی‌توانند برای ساختارهای كشت آبی بدون اصلاح و تغییر قابل توجه (به خاطر هزینه‌های مربوطه) استفاده شوند. بخصوص در مورد مزارع آبگیری استخرها صدق می‌كند كه قسمت قابل توجهی از كشت آبی كنونی را به خود اختصاص داده‌اند.
چون طرح مزرعه آبگیر، از نظر مكان بسیار اختصاصی عمل می‌كند، نمی‌توان به طرحی اندیشید كه بتواند استفاده عمومی داشته باشد.
هر چند برخی از ویژگیهای طرح اصلی را می‌توان بر اساس فیزیوگرافی محل، منبع و طبیعت منبع آب، نوع محصور سازی كه به كار می‌رود، اورگانیسم‌هایی كه كشت می‌شوند و تكنیك‌های مدیریت، از جمله تغذیه یا تولید مواد غذایی و روشهای برداشت، تعریف كرد. بررسیهای دقیقی كه قبلاً به آنها اشاره شد باید به سوی كسب اطلاعات پایة لازم برای تعیین ویژگیهای طرح مناسب هدایت شوند.
6-1 استخرهای پرورش دور و نزدیك از ساحل :
6-1-1 اطلاعاتی برای طرح استخرها
چون اكثر تاسیسات كشت آبی در حال حاضر، مزارع آبگیر خاكی (استخرها) هستند، ما ابتدا می‌توانیم روندهای طراحی آنها را در نظر بگیریم. علی رغم تشابه اصول پایة درگیر، بررسی مزارع آبگیر آب شیرین غیر ساحلی و مزارع آبگیر آب شورمزه یا آب شور ساحلی، به طور جداگانه، و اصولاً به خاطر تفاوت درجزئیات عملیاتی، مناسب تر خواهد بود.
همانطور كه قبلاً نشان داده شد، بررسی و رسیدگی قبل از طراحی مزرعه به وسعت اطلاعات جمع آوری شده در طول مطالعات اولیة امكان اجرای طرح، اطلاعات خوبی مربوط به دمای میانگین ماهانه، بارش باران، تبخیر، رطوبت، نورخورشید و سرعت باد و جهت باد، باید از قبل، در دسترس باشند. یك نقشه برجسته (مقیاس 1:50000 تا 1:25000) از منطقه، مفیدترین داده در تعیین منطقه حوزة محل و موقعیت نسبی‌اش است.
یك نقشه زمین شناسی، در صورت امكان، در مطالعه خاك زیر محل، مفید خواهد بود.
بررسیهای دقیق ممكن است با توجه به منابع آب، ویژگیهای خاك و توپوگرافی محل، ضروری باشند. نقشه‌های توپوگرافی در صورت امكان، احتمالاً باید در مقیاس كوچك باشند كه تمام ویژگیهای مربوطه را منعكس نمی‌كنند. سپس یك نقشه جدید یا به روز، بایستی برای نشان دادن طبیعت پستی و بلندی زمین و خصوصیات ویژه‌اش، از جمله متفاوت در ارتفاع، تعیین محل و اندازه گیری مرزها یا محدوده‌ها، تسهیلات فیزیكی (مثل ساختمان‌ها، جاده‌ها، كانال‌ها، پل‌ها) و ... فراهم شود. این اطلاعات به تعیین مسیر حركت آب، محل ساختارهای كنترل آب و مقدار كار خاكریزی لازم، كمك خواهند كرد. چندین متد برای بررسی زمین وجود دارند، از جمله
a) شبكه بندی b) جدول بندی سطح تراز c) روش سطح مقطع با بررسی و نقشه برداری اریب d) روش خطوط پرتو افكن با بررسی اریب
e) مسافت یابی
در این میان، مسافت یابی در بررسیهای روی زمین نسبتاً سریع است و فراگیرتر و می‌تواند برای بررسی تمام انواع مناطق استفاده شود.
روشهایی مثل شبكه بندی و جدول بندی سطح تراز بیشتر مناسب زمین نسبتاً سطح هستند و سایر روشهایی كه در بالا به آنها اشاره شد، اختصاصاً برای زمینهای تپه‌ای، مناسب هستند. برای بررسی و نقشه برداری مزرعه، یك معیار موقت با یك سطح مبنای مناسب، باید تعیین شود. محل این معیار موقت بایستی روی نقشه برجسته مشخص شود و تمام ارتفاعات خاكریزها، كانال‌ها، آبگیرها، ساختمان‌ها، تشكیلات و ... از روی آن تنظیم شوند. نقشه برجسته كه باید هر ساختار مشاهده شده یا اندازه گیری شده روی زمین را نشان دهد، بایستی ترجیحاً در مقیاس 1:1000 تا 1:5000 باشد، همراه با خطوط برجستة cm25-10، بطوریكه زهكشی كامل آبگیر را بتوان طراحی كرد و حجم كار خاكریزی با دقت لازم قابل برآورد باشد. اگر ساختار پیشنهاد شده، دارای محدوده‌ای به اندازة مزرعة موجود باشد، مقاطع عرضی و طولی آبگیرهای مجاور، زهكش‌ها و كانال‌ها، باید بدست آیند.