گیاهان داروئی
مقدمه و اهمیت
گیاهان داروئی
گیاهان داروئی میراثی منطقه ای ولی با اهمیت جهانی هستند كه ثروت عظیمی به جهان ارزانی داشته اند، تنوع و كثرت گیاهان با خواص درمانی همه را شگفت زده كرده است چرا كه تخمین زده می شود حدود 70.000 گونه گیاه از گلسنگ ها تا درختان تنومند حداقل یكبار در طول تاریخ طب سنتنی به عنوان دارو در جوامع بشری استفاده شده اند.
واژه گیاهان داروئی تنها به گیاهانی كه تسكین دهنده آلام مردم هستند اطلاق نمی شود بلكه این گیاهان در زیر گروه غذا به عنوان طعم دهنده ها، نوشیدنی ها، شیرین كننده ها، رنگهای طبیعی و حشره كش و همچنین بعنوان ماده اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند در طی دهه های گذشته گسترش وسیعی در طیف درمانهای گیاهی صورت گرفته كه رشد سریع تقاضا برای داروهای گیاهی و بالطبع گیاهان داروئی در دنیا را به دنبال داشته است.
این امر موجب شده است كه هر سال تعداد بیشتری از كشاورزان با تغییر نوع كشت از زراعتهای معمول به كشت گیاهان داروئی، به سمت تولید این دسته از گیاهان روی آورند، اما عدم آگاهی كافی آنان از نیازهای اكولوژیك، مراحل كاشت، داشت و برداشت گیاهان داروئی، كشاورزان را با مشكلات جدی روبرو كرده است، در این میان مراكز تحقیقاتی بسیاری در دنیا فعالیت خود را در زمینه شناخت مسائل و مشكلات و تنگناهای موجود بر سر راه تولید گیاهان داروئی در سراسر دنیا آغاز نموده اند. بطوری كه همه ساله شاهد رشد روزافزون اینگونه پژوهشها در دنیا هستیم.
كشور ایران با یازده اقلیم مختلف آب و هوایی و بیش از 7500 گوننه گیاهی، بستر بسیار مناسبی برای دستیابی به گونه های با ارزش داروئی و نادر می باشد كه می توان نسبت به سازگار كردن و معرفی تعدادی از آنها به عرصه های زراعی اقدام نمود و یا از بذور اصلاح شده خارجی برای كاشت در اراضی با شرایط اقلیمی متناسب با نیازهای اكولوژیك گیاه استفاده نمود. از آنجائی كه محصول نهایی در زراعت گیاهان داروئی متابولیتهای ثانویه و یا همان مواد موثره داروئی
می باشد. زارع گیاهان داروئی باید با تمامی فاكتورهای موثر بر رشد و عملكرد كمی و كیفی محصول خود آشنا باشد كه عملكرد نهایی در زراعت گیاهان داروئی براساس میزان ماده موثر تولید شده در واحد سطح سنجیده می شود.
بنابراین افزایش تولید پیكره رویش گیاه در واحد سطح، به تنهایی ملاك سنجش نمی باشد. لذا عدم آگاهی از روابط متقابل بین گیاه و عوامل محیطی و یا عدم توجه دقیق به نقش این عوامل و از سوی دیگر عدم توجه به ادوات و تجهیزات جانبی مورد نیاز برای تولید، موجب صرف وقت و هزینه هایی می شود كه قابل جبران نخواهد بود، چرا كه در اختیار نداشتن امكاناتی همچون فضا و یا تجهیزات مناسب برای خشك كردن پیكره رویشی گیاه برداشت شده و یا شستشوی ریشه های از خاك خارج شده، امكان نگهداری محصول برداشت شده را، حتی برای مدت زمان كوتاه از كشاورز سلب كرده و موجب افت شدید راندمان یا از بین رفتن كامل محصول می گردد.
از نظر اكولوژیكی و آب و هوایی ایران را به مناطقی تقسیم می كنند كه براساس مدل كوپن و سایر تقسیم بندیهای آب و هوایی و تقسیم بندیهای استانی به چندین منطقه زیر تقسیم می شود:
B- اقلیم خشك : میزان تبخیر در این آب و هوا بیشتر از بارندگی است ولذا دارای آب و هوای خشك است. دوره حیات رستنی های این نواحی خیلی كوتاه است. این اقلیم بیش از سه چهارم مساحت كشور را تشكیل می دهد.
BW- اقلیم خشك بیابانی : شامل سواحل دریای عمان و جنوب غربی كشور تا استان خوزستان و قسمت دیگر شامل كویرها و فلات مركزی ایران است. این اقلیم شامل 4 ناحیه است.
BW-1- ناحیه صحرایی خشك : شامل یك ناحیه محدود در شمال كرمان، زرند، بخش غربی سمنان، گرمسار، قسمت اعظم قم، جنوب تهران: ورامین و ناحیه ای محدود در شمال غربی اصفهان: آران و بیدگل و كاشان می باشد.
BW-2- ناحیه صحرایی خشك گرم : شامل نوار مركزی خوزستان، بخش اعظم نواحی مركزی بوشهر، مناطق مركزی هرمزگان، نواحی اطراف دریاچه هامون مثل دشت كویرو لوت، جنوب خراسان، جنوب و جنوب شرقی سمنان، شمال شرقی كرمان، شمال سیستان و بلوچستان، شمال شرقی و مركز یزد و شرق اصفهان.
BW-3- شامل سواحل دریای عمان مانند چابهار در قسمت جنوبی استان سیستان و بلوچستان است.
BW-4- شامل نوار ساحلی استان بوشهر: مانند بندربوشهر، نوار ساحلی استان هرمزگان، مانند بندرعباس و نوار جنوبی خوزستان مانند خرمشهر و آبادان
BS- اقلیم خشك نیمه بیابانی: شامل قسمتی از فلات ایران است و به شكل قوسی از شمال و جنوب غربی، آب و هوای خشك بیابانی را احاطه نموده است كه از شمال شرقی خراسان به سمت مغرب و سپس از شمال غربی به سمت جنوب شرقی بلوچستان امتداد می یابد مثل استپهای حوالی شهركرد كه ارتفاعی حدود 1500-1000 متر از سطح دریا دارد و شامل ناحیه ای است:
BS-1- ناحیه نیمه صحرایی سرد: غرب اصفهان، شمال و مركز استان مركزی، شرق همدان، جنوب شرقی زنجان، جنوب قزوین، نواحی مركزی تهران، شمال سمنان، شمال اردبیل.
BS-2- ناحیه نیمه صحرایی گرم: جنوب غربی كرمانشاه، ایلام، شمال خوزستان، مركز و جنوب كهگیلویه و بویراحمد، مركز و جنوب فارس، شمال هرمزگان، مركز و غرب كرمان، شرق سیستان و بلوچستان.
C- اقلیم معتدل : در این اقلیم معدل حرارت سردترین ماه سال بین 3- درجه سانتیگراد تا 18+ درجه سانتیگراد است و در شمال كشور نوار مرطوبی را تشكیل می دهد كه بین منطقه خشك یا نیمه بیابانی و مرزهای شمالی امتداد یافته است و نیز شامل قسمتی از ارتفاعات زاگرس
می گردد كه از طرفین با مناطق خشك محصور گشته است.
CS- اقلیم معتدل كوهستانی : شامل ارتفاعات میان بند جبال البرز و ارتفاعات جبال زاگرس و ارتفاعات مركزی ایران می باشد و بطور كلی می توان گفت كه كلیه مناطق آب و هوای معتدل، به جز نوار ساحلی دریای خزر از این نوع آب و هوا می باشد و تا حدی به آب و هوای مدیترانه ای مشابهت دارد.
CS-1- ناحیه كوهستانی سرد: غرب آذربایجان غربی، مركز آذربایجان شرقی، غرب كردستان، شمال شرقی كرمانشاه، شمال لرستان، مناطقی در چهارمحال و بختیاری، بردسیر كرمان، شمال تهرا و جنوب مازندران.
CS-2- ناحیه مدیترانه ای با باران بهاره : كل مناطق آذربایجان شرقی به جز مناطق ناحیه كوهستانی سرد، شرق آذربایجان غربی مثل ارومیه و نقده، مناطق مركزی و غربی اردبیل، قسمت اعظم زنجان، غرب همدان، جنوب غربی استان مركزی، شمال شرقی لرستان، شمال قزوین، مركز گلستان، شمال خراسان
CS-3- ناحیه مدیترانه ای: بخش اعظم كرمانشاه به جز جنوب غربی، مركز لرستان، شمال شرقی خوزستان، شمال شرقی كهگیلویه و بویراحمد، شمال غربی فارس، بخش اعظم چهارمحال و بختیاری، جنوب غربی اصفهان.
CF- اقلیم معتدل خزری: شامل نوار باریكی است كه كاملاٌ در طول ساحل دریای مازندران امتداد دارد و به دلیل وجود ارتفاعات البرز موجب بارندگی زیاد و كوتاه شدن فصل خشك در آن می گردد.
CF-1- ناحیه معتدل خزری بسیار مرطوب: بخش اعظم گیلان، بخش شرقی اردبیل، غرب گلستان
CF-2- ناحیه معتدل خزری: بخش اعظم مازندران، چابكسر در شرق گیلان
D- اقلیم شامل قسمتی از كوههای البرز و زاگرس و آذربایجان است كه معدل حرارت سردترین ماه سال آن كمتر از 3- درجه سانتیگراد است.
DSa- اقلیم: معدل حرارت گرمترین ماه سال از 22 درجه سانتیگراد بیشتر است.
DSb- اقلیم: معدل حرارت گرمترین ماه سال از 22 درجه سانتیگراد تجاوز نمی كند.
DSc- اقلیم: معدل حرارت 1 تا 4 ماه سال فقط از درجه سانتیگراد بالاتر می رود.
اقلیم C با اقلیم D در تقسیم بندیهای مختلف تداخل دارند.
اقلیم E : شامل ارتفاعات زیاد و قلل مرتفع البرز و زاگرس است كه گاهاٌ یخچالهای دائم دیده می شود. متوسط گرمترین ماه سال در آنها بین صفر تا 10 درجه سانتیگراد است. مثل كوه هزاربند با ارتفاع 3000 متر.
تیره نعناع
جهت دریافت فایل کامل لطفا آن را خریداری نمایید