آلونیت در جهانی از قرن پانزدهم تا اواخر قرن حاضر بعنوان منبعی برای زاج و سولفات آلومینیوم مورد استفاده قرار گرفته است از زمان شناخت و بكارگیری آلونیت در ایران تاریخ دقیقی در دسترس نیست اما تردیدی نیست كه سابقه طولانی داشته و چه بسا ایرانیان از پیش از قرن پانزدهم آن را مورد استفاده قرار می دهند از اوایل قرن حاضر از بوكسیت و رس هم تا حدودی برای بدس

زمین شناسی و پراكندگی آلونیت در ایران و جهان

مقدمه:

از قرون و اعصار گذشته بشر در پی دستیابی به امكانات و ابزارهای توسعه تلاشهای فراوانی را در راه كشف مجهولات وتازه‌ها انجام داده است.

بی‌شك  فلز درعصر حاضر به عنوان زیر ساخت توسعه و فناوری همواره مورد توجه بوده و كشورهای پیشرفتة جهان با علم به این نكته سعی فراوانی را در راه كشف وتوسعة‌ ذخایر و منابع فلزی خود انجام داده و هم اكنون نیز علاوه بر استفادة‌ بهینه از ذخایر و منابع خود چشم به بهره‌برداری از مواد و كانی‌های غنی موجود در كرات دیگر و من جمله ماه دارند.

بدیهی است با توجه به بودن ذخایر و معادن قابل استحصال كشورها و همچنین استفادة‌ نادرست در بعضی مناطق، دورنمای صنعت فلز مبهم نماید با توجه به مطالب فوق نیاز بشر به ابداع روشهای جدید فرآوری جهت بهره‌برداری از معادن  و ذخایر كم عیار و همچنین استحصال آن بخشی از كانی‌هایی كه از لحاظ متالوژیكی و كانه‌آرایی مشكل‌زا می باشند ضروری به نظر می‌رسد.

 لذا در عصر حاضر تمام توجهات به سمت مواد و كانیهایی است كه تاكنون مورد توجه نبوده و یا به دلیل مشكلات فرآوری قابل استحصال نبوده‌اند.

با توجه به این مطلب فلز آلومینیوم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیاز بشر به تولید واستحصال آن در سالهای آتی بسیار مورد توجه می‌باشد. در حال حاضر در صنعت آلومینیم جهان مهمترین منبع برای تأمین آلومینیوم كانی بوكسیت می‌باشد.

هم‌اكنون مهمترین و بهترین گزینه‌ برای تأمین آلومینیوم بعد از بوكسیت، آلونیت می‌باشد. كانیهای دیگری نیز جهت تولید آلومینیوم مورد توجه قرار دارند كه از آن جمله می‌توان به آنورتوزیت – نفلین- رسها و شیل اشاره كرد.

سمیناری كه در حال مطالعه می‌فرمایید بحث در مورد روشهای موجود فرآوری كانی آلونیت در گذشته و حال می‌باشد كه همراه با بحث در مورد رفتارهای اختصاصی كانی آلونیت در شرایط مختلف شیمیایی و حرارتی و مطالعه دقیق خواص این كانی در محیطهای اسیدی و قلیایی می‌باشد.

همچنین كاربردهای مختلف آلونیت به غیر از تولید آلومینا مانند استفاده به عنوان منعقد كننده ( كواگولان) و ( فلوگولانت) در بحث تصفیه آب (‌Water Treatment ) و داروسازی مورد بحث قرار گرفته است.

 

زمین شناسی و پراكندگی آلونیت در ایران و جهان

 

پیش درآمد :

آلونیت در جهانی از قرن پانزدهم تا اواخر قرن حاضر بعنوان منبعی برای زاج و سولفات آلومینیوم مورد استفاده قرار گرفته است . از زمان شناخت و بكارگیری آلونیت در ایران تاریخ دقیقی در دسترس نیست اما تردیدی نیست كه سابقه طولانی داشته و چه بسا ایرانیان از پیش از قرن پانزدهم آن را مورد استفاده قرار می دهند از اوایل قرن حاضر از بوكسیت و رس هم تا حدودی برای بدست آوردن زاج و سولفات آلومینیوم استفاده می شود . آلونیت در طول اولین جنگ جهانی نقشی استراتژیك و حساس در استرالیا و ایالات متحده امریكا در تهیه كود سولفات پتاسیم ایفا كرده است. ( (  Hall et al, 1983  

1 ـ1 ـ موارد استفاده و پراكندگی آلونیت در جهان

در برخی كشورها آلونیت جهت تولید آلومین  مورد استفاده قرار می گیرد ، چنانكه در آذربایجان شوروی ( سابق ) كارخانه ای با ظرفیت تولید تقریباً 200 تن در روز آلومین برپاست كه از آلونیت ، آلومین استخراج می شود ، از آنجا كه آلومین منبع با ارزشی برای آلومینیوم است ، آلونیت را می توان كانسار آلومینیوم بشمار آورد . كود از محصولات فرعی آلونیت است در ایران آلونیت از قدیم و بطور سنتی در تولید زاج مصرف می شده است كه بكار رنگرزی و تصفیه خانه های آب و نفت می آید .

آلونیت در بسیاری از كشورها وجود دارد البته باید در نظر داشت كه انباشته های بزرگ و غنی از آلونیت كه برای تاسیس كارخانه تولید آلومین یا كود مناسب باشد ، به طور نسبی ،  كم است .

در دهه اخیر انباشته های بزرگی از آلونیت در برخی از ایالات باختری آمریكا كشف شده كه مهمترین آن ها در جنوب باختر یوتا است ، ولی انباشته های آریزونا و كلرادو هم شایان توجه اند ، در نوادا و نیومكزیكو و به احتمال در مكزیك هم پتانسیل یا كانسارهایی از آلونیت با عیار بطور نسبی خوب وجود دارد .

به نظر می رسد بزرگترین و بهترین انباشته های آلونیت از نظر گستردگی و عیار در جمهوری های شوروی ( سابق ) است ، كارخانه تولید آلومین در آذربایجان شوروی از توف های آلونیتی شده اواخر ژوراسیك نزدیك ، زایلیك (  Zaglik ) چند كیلومتری شمال باختر داش كس ( Dashkesan ) تغذیه می شود و مقدار آلونیت سنگ ها حدود 40 درصد می باشد در دیگر جمهوری های شوری ( سابق ) بیش از 80 ذخیره دیگر وجود دارد كه این انباشته ها در قزاقستان ، ارمنستان ، ازبكستان ، قرقیزستان ، تاجیكستان ـ پراكنده است .

در قاره آسیا بویژه در چین انباشته خیلی بزرگ از سنگ های واجد آلونیت در ناحیه پین یانك فانشن ( pinyang Fanshan ) ، در ژاپن ، جنوب كره ، تركیه و دیگر كشورها هم گزارش هایی در مورد آلونیت موجود است ولی اقتصادی بودن برخی از آنها هنوز نامشخص است . همچنین ذخایر یا منابع موجود در اسرائیل ( فلسطین اشغالی ) ، مصر ، مراكش ، تانزانیا ، نیجریه ، نیوزیلند ، و سوماترا و فیلیپین مورد بررسی های دقیق قرار نگرفته است . در كشورهای  اروپایی مانند ایتالیا ، اسپانیا ، در جنوب امریكا ، جنوب مكزیك و استرالیا هم انباشته های قابل توجهی از آلونیت موجود است .

 

2 ـ 1 ـ تركیب شیمیایی و برخی خصوصیات كانی شناسی آلونیت

آلونیت خالص از نظر تئوری با فرمول  مشخص است كه  05/13 ، درصد  37/11 درصد ،  92/36 درصد و  66/38 درصد می باشد آنالیز بعضی از بلورها ممكن است مشابه تركیب فوق باشد اما آلونیت طبیعی مقداری سدیم دارد كه جانشین پتاسیم شده است و در صورتیكه نسبت اتمی سدیم به پتاسیم معادل یك یا بزرگتر از یك باشد كانی راناترو آلونیت گویند و اگر نسبت اتمی سدیم به پتاسیم بزرگتر از 1:3 می باشد ممكن است به آن آلونیت سدیك گویند اگر چه این نام گاهی به غلط مترادف با ناترو آلونیت در نظر گرفته می شود .

آلونیت از نظر بلورشناسی در سیستم هگزالگونال تبلور یافته و در حالت بلوری به صورت فیبری ولی اغلب در طبیعت به صورت متراكم یافت می شود . سختی كانی خالص آن 5/3 تا 4 و وزن مخصوص آن بین 6/2 تا 8/2 متغیر است . رنگ این كانی با توجه به ناخالصی های همراه آن متغیر است چنانكه در رنگ های سفید ، خاكستری ، صورتی ، متمایل به زرد و قهوه ای و حتی بنفش مشاهده می شود .

3 ـ 1 ـ چگونگی رخداد

آلونیت به صورت عدسی ها و رگچه ها در داخل كانسارهای رگه ای فلزات و نیز در داخل شكاف های سنگ های آذرین قلیائی یافت می شود ولی توده های بسیار بزرگ آن به طور معمول ،‌‌ در داخل توف ها و گدازه ها تشكیل می گردد . در ایران هم از هر دو نوع وجود دارد ولی تنها آن دسته كه در اثر آلتراسیون با هر پدیده دیگر در سنگ های ولكانیكی یا توفی بوجود آمدها ، از نظر حجم و وسعت شایان توجه است .

انباشته آلونیت نوع جانشینی شباهت كمی با نمونه های موجود در موزه یا توصیف های موجود در متون و نشریه های كانی شناسی دارد . بطور نمونه آلونیت در سنگهای آتشفشانی دانه ریز یا پورفیرهای دانه درشت تر ساب ولكانیك و یا در سنگ های نفوذی كم ژرفا بر اثر آلتراسیون می تواند بوجود آید و سنگ دگرسان شده اساساً از كواتزهای میكرو كریستالین ، آلونیت و مقادیر جزی هماتیت ، روتیل و آناتاز تشكیل شده است ، رسها و كانیهای سیلیسی غالباً سیلیسی غالباً از همراهان آلوتیت در سنگ های آلتره شده می باشد . حضور فراون همین همراهان در فرایند تولید آلومین  می تواند تولید اشكال نماید .

تشخیص سنگ های آلونیت دارد در روی زمین كار ساده ای نیست . سنگ های ولكانیكی دگرسان شده غنی از آلونیت و كائولینیت  ، سریسیت و دیگر كانی های دگرسانی خیلی مشابهند ، اما چون وزن مخصوص آلونیت ( 82/2 ) كمی بیش از وزن مخصوص كوارتز و رسها است ، بطور معمول ، حضور مقدار زیاد آلونیت در یك نمونه سنگ ولكانیك قابل تشخیص است . 

 

جهت دریافت فایل زمین شناسی و پراكندگی آلونیت در ایران و جهان لطفا آن را خریداری نمایید