بررسی وضعیت خانوادگی و تحصیلی نوجوانان سارق
مقدمه
خانواده یكی از مهمترین و مقدسترین نهادهای اجتماعی است كه در طول تاریخ از جمله عوامل دوام و قوام جامعه بشری بوده و آنچه موجب نگرانی جوامع شده است صدمات و لطمات جبران‌ناپذیری است كه بر اثر فروپاشیدن این كانون ایجاد می‌شود .
صدماتی كه متوجه تمام اعضای خانواده منجمله فرزندان می شود . جدایی والدین برای فرزندان و خود آنها بسیار حایز اهمیت و قابل بررسی است چرا كه وضعیت فرزندان پس از طلاق و جدایی والدین از نگران‌كننده‌ترین و بحث‌انگیزترین جنبه طلاق بوده است . و این مسئله در صورت ازدواج مجدد والدین با دیگری ، ابعاد نگران كننده‌ای به خود می‌گیرد . دوره بلافاصله بعد از جدایی برای اكثر افراد یك دوره تضاد و دوگانگی عاطفی و تغییرات خلقی شدید است (معنوی ، 1362).
این تضاد و دوگانگی موجبات تغییرات عمیق در رفتار خانواده بخصوص و فرزندان پدید می‌آورد كه از جملة آن بزهكاری می‌باشد . از طرف دیگر مشخص شده است كه بیشتر بزهكاران متعلق به خانواده‌هایی هستند كه در آن از محبت و تفاهم اثر كمی وجود دارد و غالباً دارای خانواده‌های از هم پاشیده می‌باشند (نوابی نژاد ، 1362) .
كلوارد[1] (1965) می‌گوید :
در تئوری گذر از نوجوانی بطرف بزرگسالی كه توسط بلاك[2] نایدرهافر[3] بیان شده، بسیاری از مشكلاتی كه در رابطه با سازگاری نوجوانان می‌باشد مطرح شده است و كوششهای صورت گرفته است .
برای اینكه بزهكاری را بتوانند بعنوان یك مشكل اجتماعی توضیح دهند این مشكل معمولاً بر اساس سه وضعیت می‌باشد :
1-تغییر اساسی كه در وضعیت فرد ایجاد می شود به عنوان بحرانی در زندگی فرد می‌باشد .
2-شدت بحران بستگی به وسایل رسمی اجتماعی دارد كه این تغییرات را در جامعه تسهیل می‌كند .
3-رفتارهای غیرعادی و انحرافی ممكن است از این بحران ناشی شود .
عبور از دوران كودكی به سمت دوران بزرگسالی یك مسئله خیلی حساس می‌باشد و برای جوامع انسانی یك دوره‌ای فشارزا ، بحساب می‌‌آید .
یك نوجوان در جوامع امروزی نمی‌تواند هر شغلی كه خواست بگیرد و بدلیل پیشرفت فشار روزافزون علم و تكنیك در زمینه‌های مختلف یك نوجوان برای اینكه مهارتی لازم را در این مورد كسب كند نیاز به آموزشهای طولانی‌مدت دارد و قاعدتاً در این دوره یك نوجوان بدلیل موقعیتی كه دارد نه می‌تواند نقش پدری را عهده‌دار شود و نه می‌تواند همسری اختیار كند .
نوجوان علیرغم اینكه آمادگیهای لازم را در زمینه‌های عاطفی و بیولوژیكی دارند از اینكه عهده دار نقشهای بزرگسالان شوند تا مدتی محروم می‌مانند و یك وضعیت خاصی دارند كه نه بزرگسال و نه كودك محسوب می‌آیند .
بنابراین نوجوانان علاقمند نقشهای بزرگسالان می‌باشند و می‌خواهند آن چیزهایی كه بزرگسالان دارند ، اینها هم داشته باشند .
ولی چون امكان دسترسی به این علائقشان بزودی میسر نیست این خودش می‌تواند علتی برای انحراف این نوجوانان باشد و با تشكیل دادن گروه‌های كوچك به آن خواسته‌هایی كه امكان دسترسی در آن شرایط برایشان وجود نداشت ، در این گروه‌ها برسند (cloward , 1970) .
بنابراین دوران كودكی پرمایه‌ترین دقایق عمر است . بایستی از تمام طرق ممكنه آموزش و پرورش و كلیه علوم حیاتی و روانی و اجتماعی برای سازندگی و تكوین یك شخصیت ایده‌آل از این وجود شكل‌پذیر بهره گیری كرد . از دست دادن این لحظات گرانبها جبران‌ناپذیر است . به جای اینكه سالهای نخستین عمر كودك را مهمل بگذارند تا در آن زمینه علفهای خودرو و هرزه بروید با دقت تمام آن را آمادة كشت ساخت و در آن بذر ثمربخش پاشید .
این كشت مستلزم شناسایی عمیق و فیزیولوژی و روانشناسی كودك و نیازهای مادی و روانی او است . فراموش نكنیم بزرگترین نیاز كودك محبت است ، كودك درس محبت ، رحم و شفقت ، نیكوكاری ،وفاداری ، صفا ،خلوص ، پاكی ، راستی ، صراحت لهجه ، رشادت ، شهامت ،شجاعت ، ازخودگذشتگی ، فداكاری ، ادب ، فروتنی ، تواضع ، عزت نفس ، تعاون ،سخاوت ،ا حسان ، ایثار ، حریت ، تقوا ، عشق به كمال و سایر سجایا و ملكات انسانی را در نخستین سالهای زندگی خود در دامن پرمهر و محبت پدرومادر از راه بذل محبت آنان می‌آموزد . كانون خانواده تنها پناهگاه و تكیه گاه امید اوست . خانواده آیینه شخصیت كودكان است. باید بكوشیم تا این آیینه شفاف و خالی از رنگ كدورت باشد .(كی‌نیا . م)
بیان مساله :
ویژگی اصلی تشخیص اختلال توداری ، داشتن الگوی تكراری و پیوسته تجاوز به حقوق اولیه دیگران یا تخطی از معیارها و ضوابط اجتماعی متناسب با سن است (wicks, 1984) از نظر پیروان مكتب كلاسیك ، بزهكار فردی است كه تحت اراده آزاد خود ، دست به عمل زده است كه موجب خسارات و زیان جامعه گردیده است. (كی‌نیا ، 1357)
مظلومان می‌گوید : به نظر (Anderson) عمل بزهكارانه پدیده‌ای از تظاهرات اجتماعی است و عاملی كه برای دفاع از خود آنرا مرتكب می‌شود . در واقع تغییر دهنده نوع دفاع ، یا نحوه دفاع می‌باشد .
زیرا او بدین‌وسیله قصد دارد كه خارج از اجتماع یا علیه آن به عمل دست بزند كه بتواند وجود خود را به اثبات برساند (مظلومان ، 1365) .
از نظر گود : سرقت متضمن روبه‌رو شدن با قربانی است و دزدی با تهدید به زور انجام می‌شود .
طبق تعریف مركز تحقیق فدرال :
سرقت به عنوان كوششی است برای بدست آوردن هر چیز باارزشی كه مورد مواظبت و پاسداری و امانت و كنترل شخص یا اشخاص می‌باشد . بازور و یا بوسیله تهدید به زور یا خشونت و یا با قراردادن قربانی در ترس انجام گیرد .(Goode , 1948) روان‌كاوان سرقت را بیان سمبولیك نیاز به محبت والدین می‌دانند ، كه البته بیشتر در مورد سرقتهای بی‌اهمیت صدق می‌كند .
بزهكاران ضعف‌من (Ego) دارند كه منجر به جرم غیرارادی می‌شود كه با احساس پشیمانی بعد از انجام عمل توام است .
ضعف فرامن (soper Ego) با بزهكاری نقشه كشیده توام است و شخص احساس گناه بعد از آن نمی‌كند . (اشكوری ، 1355) .
اهمیت و ضرورت تحقیق
از نظر (كی‌نیا) جای تردید نیست كه در بسیاری از خانواده‌ها فشارهایی وجود دارد كه همراه است با ترجیحات ، خصومت ، ناامنیها ، سختی ، خشونت ، و غیره و یا می‌تواند از آن نتیجه شود و این فشارها روی بسیاری از كودكان تاثیر و انعكاسهایی دارد . مشاهده چنین شرایط خانوادگی در میان بعضی از گروه‌های بزهكار منجر به تنظیم این فرمول شده است : « كودكی كه ایجاد مسائل پیچیده‌ای می‌كند كودكی است كه خود او دارای مسائل پیچیده است .»
« بزهكار از نظر عاطفی دچار اختلال است و اختلال عاطفی نتیجه قهری وجود اختلال‌های عاطفی خانوادگی است . روان‌پزشكان و روان‌كاوان اخیراً این نظریه را اثبات كرده‌اند و محتملاً در دورة ماست كه بزهكاری جوانان تا بدین حدود در تمام سطوح توجیه و تبیین شده است .»